- пассив ізбасарлар (кейде оларды кемсітіп, «қой секілді меңіреу» дейді): мұндайлар көшбасшының нұсқауы мен қолпаштауына жал-тақтап тұрады. -конформист ізбасарлар – ләббайшыл, «мақұлбектер», ылғи көшбас-шының ығына жығылатын, бірақ бәрібір көшбасшының нұсқауы мен жөн сілтеуіне жалтақтап тұратын жандар. - жатбауыр ізбасарлар – тек қара басының қамын ойлайтын, айналасындағыларға жағымсыз әсер қалдыратын жандар. - прагматиктер – шешім шығаруға асықпай, әліптің артын бағатын-дар, олар статус-квоны қолдайды, бірақ басқалар әрекеттенбейінше, оған өз бетімен қосылмайды. - үлгілі ізбасарлар (кейде оларды «жұлдыз» ізбасарлар деп атайды): белсенді, ашық-жарқын, тәуелсіз конструктивті сын айта алатын жандар. Чалефф типологиясы. Чалефф (1995, 2008, 2009) типологияны әзірлегенде көшбасшылық процестегі ізбасарлар рөлінің маңызын күшейтуді көздеді (12.1-кесте). Есею жылдарында Екінші дүниежүзілік соғыс кезеңінде 6 миллионнан ас-там адамның өмірін жалмаған Холокост сұмдықтарын жүрегінен өткізуі оның осы типологияны дамытуындағы шешуші сәт еді. Чалефф «жұрт жү-зіне өлім сеуіп, өшпенділік таратқан неміс көшбасшысы Адольф Гитлердің соңынан неге ерді?» деген сұрақтың жауабын табуды моральдық борышым деп есептеді. Мұндай жағдай тағы қайталанбас үшін не істеу керек? Ізбасар-лар көшбасшыға өз билігін тиісінше қолдануына, билікті асыра пайдалану-дан сақтандыруға қалай батылы жетіп көмектеседі?Чалеффтің пікірінше, нағыз ізбасарлар көшбасшыға емес, көшбасшы-лармен бірге ортақ мақсат үшін қызмет етеді (12.3-сызба). Көшбасшы да, ізбасар да ортақ нәтижеге жету үшін жұмыс істейді. Чалефф ізбасарлар көшбасшының терезесімен теңесуі үшін неғұрлым проактив рөлге ие болуы керек деп есептейді. Ол ізбасарлардың жауапкершілігі неғұрлым зор болға-нын, басқаларға ықпал ету мүмкіндігін төмен бағаламағанын қалап, олар-дың ерен ерік-жігерді сезінуіне көмектескісі келді. Ізбасарлықтың осал және күшті тұстарын жазыңыз.
