Әдістемелік нүсқау № 11 1. Тақырыбы: Организмнің энергия шығыны. Тәуліктік тамақ рационын құрастыру ерекшеліктері.
2. Мақсаты:ағзадағы ақуыз, май, көмірсу, минералдық заттар және судың сонымен қатар энергия алмасу үрдістерін және тамақтанудың физиологиялық нормасын үйрету.
3. Оқыту мақсаты:
ағзадағы энергиялық алмасудың негізін үйрету;
функционалдық жағдайына байланысты, адамның энергия шығынын анықтау, түсіндіру және бағалау.
4. Тақырыптың негізгі сұрақтары: 1. Негізгі алмасу дегеніміз не? Негізгі алмасуға қандай факторлар әсер етеді?Олардың қандай анықтау әдістерін білесіз?
2. Физикалық және ми жұмысымен айналысқанда энегрия алмасуы қалай өзгереді?
3. Ақуыз, көмірсу, липидтердің, минералдық заттардың биологиялық құндылығы қандай?
4Ассимиляция, диссимиляция дегеніміз не?
5. Тағамның арнайы динамикалық әсерінің мәні неде?
6. Ақуыздардың каллориялық құндылығы неге тең?
7. Майлардың каллориялық құндылығын неге тең?
8. Көмірсулардың каллориялық құндылығы неге тең?
9. Негізгі қоректік заттар қандай ферменттердің көмегімен ыдырайды;
10. Тамақтанудың физиологиялық негіздері атаңыз.
5. Білім берудің және оқытудың әдістері:тақырып бойынш тәжірибелік жұмыстарды талқылау, қорытындылар бойынша хаттамаларды дайындау, тест тапсырмаларын шешу. Кестамен жұмыс жасау.
№ 1 Зертханалық жұмыс
Гаррис- Бенедиктаның кестесі бойынша негізгі алмасудың есебі Алмасудың негізгі – жүректің,мидың,бауырдың,өкпенің жұмысына қажетті жасуша метаболизмінің қажеттілігін қамтамасыз ететін энергияның минималды мөлшері.Негізгі алмасуды толық физикалық және эмоционалды тынық күйінде,аш қарынға,сыртқы қоршаған ортаның ыңғайлы температурасында нәруызсыз диетаны 3 тәулік ұстағаннан кейін анықтайды.
Адамдардағы негізгі алмасудың аумағын анықтаудың негізгі факторының бірі жынысы,дене салмағы,бойының ұзындығы,жасы болып табылады.Осы деректерден негізгі кесте бойынша негізгі алмасудың аумағын есептеуге болады.
Жабдықталуы: бой өлшеуге арналған құрал,еденге қойылған таразы,негізгі алмасуды анықтауға арналған кесте (кесте 30.1)
Жұмыстың мазмұны: зерттелушінің бойын,ден салмағын анықтаңыз.Жынысына дене салмағына және жасына қарай кестеден сәйкестікті анықтап,негізгі алмасудың аумаған табыңыз.
