ІІ ЖЕТКІНШЕКТЕРДЕГІ ӘЛЕУМЕТТІК ДЕЗАДАПТАЦИЯ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ БЕЙІМДЕУ, ТҮЗЕТУ, АЛДЫН АЛУ ЖОЛДАРЫ
2.1 Жеткіншектердің әлеуметтік дезадаптациясы
Балалардың әлеуметтік дезадаптация проблемаларының маңыздылығы қоғамдағы қазіргі жағдаймен анықталады. Қоғамда қалыптасқан қазіргі жағдайды сыни деп қарау керек. Соңғы зерттеулер балалар арасында педагогикалық немқұрайлылық, оқуға деген құштарлықтың болмауы, ақыл-ой дамуының тежелуі, шаршау, жаман көңіл-күй, сарқылу, шамадан тыс белсенділік пен ұтқырлық, ақыл-ой іс-әрекетінде фокустың болмауы, шоғырлану проблемалары сияқты жағымсыз көріністердің күрт өсуін көрсетеді.ерте нашақорлық және алкоголизм.
Бұл көріністердің қалыптасуына биологиялық және әлеуметтік жағдайлар тікелей әсер ететіні анық, олар бір-бірімен тығыз байланысты және бірінші кезекте балалар мен ересектердің өмір сүру жағдайларының өзгеруіне байланысты.
Қоғамның проблемалары тұтастай алғанда отбасында және әсіресе балаларда тікелей көрінеді. Зерттеулерге сүйене отырып, бүгінгі таңда балалардың 10% - ы дамудың әртүрлі ауытқуларымен сипатталады деп қорытынды жасауға болады. Нәрестеден бастап жасөспірімге дейінгі балалардың көпшілігінде ауру бар.18
Ересек жас адамның әлеуметтік дезадаптациясыне оның балалық және жасөспірім кезіндегі қалыптасу жағдайлары, оның әлеуметтік балалар ортасындағы әлеуметтенуі әсер етеді. Сондықтан баланың әлеуметтік және мектепке дезадаптациясынің маңызды проблемасы туындайды. Оның басты міндеті-алдын-алу және түзету, яғни түзетуге бағытталған әдістер.
Бейімделмеген бала-бұл оның дамуына, әлеуметтену процестеріне, жасына байланысты табиғи мәселелерді шешу қабілетіне әсер ететін өмірлік ортаға дезадаптация проблемаларының себептері бойынша құрдастарынан ерекшеленетін бала.
Негізінде, балалардың көпшілігі өте тез және оңай, ешқандай қиындықсыз, олар өмір сүру процесінде кездесетін дезадаптация жағдайларын жеңеді.
Балалардың әлеуметтік дезадаптациясының бұзылуының негізгі себептері, олардың қақтығыстары жеке тұлғаның немесе психиканың ерекшеліктері болуы мүмкін, мысалы:
қарапайым коммуникациялық дағдылардың салқындауы;
қарым-қатынас процесінде өзін бағалаудағы сәйкессіздік;
оларды қоршап тұрған адамдарға қойылатын шамадан тыс талаптар. Бұл әсіресе бала интеллектуалды дамыған және топтағы орташа деңгейден жоғары психикалық дамумен сипатталатын жағдайларда өткір көрінеді;
эмоционалды тұрақсыздық;
байланыс процестеріне кедергі келтіретін көзқарастардың басым болуы. Мысалы, әңгімелесушіні қорлау, қарым-қатынасты бәсекеге қабілетті процеске айналдыратын өзінің артықшылығын көрсету;
қарым-қатынастан қорқу және алаңдаушылық;
тұйықтық.
Байланысты бұзылу себептерін әлеуметтік дезадаптация бала немесе енжар бағынуға выталкиванию құрдастарымен өз шеңбер, немесе өзі кетіп озлобленным және ынтамен кек ұжымына.11
Байланыс дағдыларының болмауы балалардың тұлғааралық қарым-қатынасына айтарлықтай кедергі болып табылады. Дағдыларды мінез-құлық жаттығулары арқылы дамытуға болады.
Әлеуметтік дезадаптация көбінесе баланың агрессиясында көрінуі мүмкін. Әлеуметтік дезадаптацияның белгілері: өзін-өзі бағалаудың төмендігі, құрдастар мен ересектерге қойылатын жоғары талаптар, қарым-қатынас ниетінің болмауы және қарым-қатынастан қорқу, көңіл-күйдің күрт өзгеруімен көрінетін теңгерімсіздік, "адамдарда" эмоцияларды көрсету, оқшаулау.
Дезадаптация балалар үшін өте қауіпті, өйткені ол келесі жағымсыз салдарға әкелуі мүмкін: жеке деформациялар, физикалық және психикалық дамудың кешігуі, мидың мүмкін бұзылулары, жүйке жүйесінің типтік бұзылулары( депрессия, летаргия немесе қозу, агрессивтілік), жалғыздық немесе өзін-өзі иеліктен шығару, құрдастарымен және басқа адамдармен қарым-қатынастардағы проблемалар, өзін-өзі сақтаудың бейнеқосылғысын басу, суицид.12
Достарыңызбен бөлісу: |