Курстық жоба тақырыбы: Жер қойынауы геометриясында қолданылатын проекциялар
Топографиялық қатар беттерді көбейту және бөлу
жүктеу/скачать 1,14 Mb. Pdf көрінісі
|
| 6.1 Топографиялық қатар беттерді көбейту және бөлу
Егер К=f(X,У) және L= (X,У) функцияларымен берілген екі топорграфиялық қатар бетері берілген Жалпы түрде ол беттердің көбейтіндісі келесі М=К L=F(X,У). Егер олар топографиялық қатар беттері болып барлық қасиеттерді қанағаттандырса, онда олардың көбейтіндісі де М=F(Х,У) топографиялық қатар беті болып саналады. Екі бетті көбейту үшін үш тәсілдің біреуі қолданылады. Бірінші тәсіл кезінде изосызықтармен берілген екі беттердің пландары координат торы бойынша бірлестіріледі. Содан соң екі берілген бет үшін изосызықтардың қима биіктігін анықтайды, ол үшін әрбәр бет бойынша изосызықтардың саның (сур.6.4) есептейді және көбейтудің минималды мен максималды шамаларын анықтайды. Ең кіші және ең үлкен шамалардың арасындағы айырмашылық изосызықтардың орташа санына бөлінеді. Бөлу нәтижесінде анықталған шама 0 немесе 5 аяқталатын жақын санға жүықталады да, қорытынды беттің изосызықтар қима биіктігін сәйкестейді. 32 Сурет 6.4. Екі бетті графикалық көбейту: 1 – К бетінің изосызықтары; 2 - L бетінің изосызықтары; 3 – М бетінің изосызықтары. Топографиялық қатар беттердің көбейту амалы көптеген тау-кен геометриялық есептерді шығару кезінде қолданылады. Мысалы, қыртыс изоқуаттар графигін кеніштегі металдың орташа мөлшер грфигіне көбейту нәтижесінде қыртыстағы металл қорының топографиялық бетің табады. Беттерді графикалық бөлуі көбейтудің үш тәсілі сияқты орындалады. Сурет 6.7. Екі бетті графикалық бөлу: - бөлгіш беттің изосызықтары (L); - бөлінді беттің изосызықтары (М); - қорытынды беттің изосызықтары (К) 33 ҚОРЫТЫНДЫ Курстық жұмысты жасау барысында, жер қойынауы геометриясында қолданылатын проекцияларды білдім. Яғни, аксонометриялық, аффиндық және стереографиялық проекцияларды құруды, солар арқылы есеп шығаруды үйрендік. Нақтылап айта кететін болсам, тау-кен мамандығының өзінің тау- кен кәсіпорынындағы тәжірибелік қызметінде кен орынын тығыздығымен байланысты тұтас көп сұрақтарға жауап таптым; сандық белгілерімен жобадағы тапсырмаларды шешу; аксонометриялық, аффиндық және стереографиялық жоба тұрғызу; топографиялық тәртіпті беттермен математикалық әрекеттерді орындау; пайдалы қазба қорларын есептеу, сандық және сапалық графиктер тұрғызу, оларда пайдалы және зиянды компоненттер жатқанын анықтап бейнелеу және басқа да көптеген тапсырмаларды орындадым. Егер текшенің жақтарын Р жазықтығына тең бұрыштармен көлбей орналастырсақ және текшені координата осьтерімен бәрге жазықтыққа перпендикуляр сәулелермен проекцияласақ, онда тағы бір проекцияны аламыз. Аксонометриялық проекцияларды салуды x, y, z осьтерін жүргізуден бастайды. Аффинді проекциялардың мынадай қасиеттері бар: бір-біріне ұқсас екі түзу туыстық оське жататын нүктеде қиылысады; осы оське параллель пәндік жазықтықтың түзу, суретті жазықтықта бұрмалаусыз бейнеленеді. Практикада проекциялау бағыты проекциялау жазықтығымен және туыстық осьімен түзу бұрышты құрайтын тік бұрышты тік бұрышты аффинды проекциялар неғұрлым ыңғайлы. Стереографиялық проекция сферадағы меридиандар мен параллельдердің ұштасқан шоғырын жазықтықтағы шеңбердің эллиптикалық және гиперболалық шоғырына бейнелейді. Стереографиялық проекция кешенді жобалық тікелей гомеоморфизмді жүзеге асырады. Курстық жобаны қорытындылай келе, жер қойынауы геометриясында қолданылатын проекциялардың маңызын, қалай салу керек екенің білдім. Практикада есеп шығарып, көз жеткіздім. Осы алған білімімді болашақта қолдана алатындығыма сенімдімін. |