Курстық жоба тақырыбы: Жер қойынауы геометриясында қолданылатын проекциялар
Тау-кен ісінде қолданылатын проекциялар
жүктеу/скачать 1,14 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Сандык белгілер проекциялары
| 1. Тау-кен ісінде қолданылатын проекциялар
Жер қойнау геометриясында пайдалы байлықтардың сілімдерін, геологиялық құрылымдарды, тау-кен қазбаларды, тау-кен геометриялық графиктерді бейнеленген кезде әр сызбаға көрнекі және өлшемыңғайлығы деген екі негізгі талаптар қойылады. Өлшемыңғайлығы дегеніміз ол салынған сызба бойынша бейнеленетін заттың және жеке элементерін көлемдерін анықтау. Сызба көрнектігі дегеніміз сызба бейнеленетін зат туралы жалпы түсінік, оның жеке элементтері және олардың өзара орналасуы туралы толық және түсінікті ұсыну беру керек. Барлық бейнелеу және құрулардың тәсіл негізінде жобалаудың екі әдісі жатыр: орталық және параллель жобалау, олар сызбаның көрнектігін және өлшемыңғайлығын әр түрлі жеткенділіренді. Осы әдістердің принциптерін алдын ала келесі сұрақты шешіп қарастырамыз. Тау-кен геометриялық есептерді графикалық әдіспен шешкен кезде ең басты сызба масштабын таңдау керек. Сызба масштабын таңдаған кезде келесі жағдайларды еске алу керек: - берілген шамалардың дәлдігі нәтиженің керекті дәлдігінен асып кетеді; - берілген шамалардың дәлдігі нәтиженің керекті дәлдігінен төмен болады. Бірінші жағдайда графикалық құрулардың масштабын нәтижелерді берілген дәлдікпен алу керектігі бойынша таңдайды, ал екінші – құрулардың масштабы берілген шамалардың дәлдігіне сәйкес келу керек. Ара қашықтықты анықтау үшін сызылған сызбаның масштабы келесі формула бойынша табылады: М = , (1.1) мұндағы - графикалық құрулардың максималды қателігі, 0,2 мм-ге тең ; - ізделетін ара қашықтықтың анықтаудың керекті дәлдігі. Мысалы, егер сызықтың ұзындығы = 85м-ге тең, анықтаудың қатысты қателігі 1: 1000. Сызба масштабын табу қабылдау керек. Онда = 85 1000 = 0,085 м = 85 мм. М = 0,2 85 = 1 450 немесе МНСТ бойынша ең жақын келетін 1: 500-дық масштаб. Орталық жобалау туралы жалпы мәліметтер Орталық жобалауда фотосурет, фотограмметрия, картография және кристалографиямен байланысты сүрақтарды шешумен іс жүргізіледі. Бұл әдістің мағнасы келесіде жатады. М заттың (мысалы, куб) бейнесін Р жазықтығында табу үшін орталық проекцияда жазықтықтың сырттынан О нүктесін таңдау керек, оны заттың 1, 2, 3,.... 8 деген сипаттамалы нүктелерімен тік сызықтармен қосып, содан кейін сызықтардың р жазықтығымен қиылысқан 1 / , 2 / , 3 / ,... 8 / нүктелерін табу керек. Анықталған нүктелерді бір-бірімен қосып Р жазықтығында берілген заттың орталық проекциясын m жазық фигурасы түрінде табамыз. Бұл 6 жағдайда О нүктесін полюс деп атайды немесе проекция орталығы деп; М затты – жобалынатын зат деп атайды; 1, 2, 3,.... 8 нүктелерді – жобалынатын нүктелер, ал олардың / , 2 / , 3 / ,... 8 / проекциялары – орталық немесе перспективті проекциялар; 0-1, 0-2, 0-3,.... 0-8 тік сызықтар – жоьалау сызықтар немесе сәулелер. Перспективті бейнелеулердің көрнектіктері өте үлкен, бірақ өлшемыңғайлығы төмен. Бейнелеу орындалатын беттердің пішіндеріне байланысты перспективті сызбалар сызықты, панорамды, куполды және диорамды болады. 1.1сурет Параллель жобалаудың мәні Параллель жобалауудың әдісі орталық жобалаудың жеке жағдайы болып саналады, бұл әдісте жерде полюс жобалау жазықтығынан алыстанған. Бұл жағдайда жобалау сәулелері параллель сызықтар деп саналады. 1.2 суреттен келесіні көруге болады, егер РР / параллель жобалаудың бағыты деп алсақ, онда 1 / , 2 / , 3 / , 4 / нүктелері жобаланытан пирамиданың 1, 2, 3, 4 үштарының параллель проекциялары болады. 1. 2 сурет Затты параллель жобалаудың тәсімі Ал m заты V жазықтығында М заттын параллель проекциясы болып 7 саналады. Сондықтан параллель жобалау орталық жобалаумен салыстыру бойынша көп өлшемыңғайлығын береді, бірақ сонымен қатар көрнектігі азаяды. Жер қойнау геометриясында параллель жобалаудың принциптерінде негізделген проекциялар көп таралым алады. Бұл бейнелеу әдісі кезінде бейнелеулер бір немесе бірнеше жазықтықтарға салынады. Бірінші жағдайда жобалау сәулелеренің бағыты жобалау жазықтығына перпендикуляр болады келеді, ал екінші жағдайда – сәулелер жазықтыққа көлбеу болады. Жалпы жағдайда параллель жобалау келесі қасиеттерге ие болады: - тік сызықтың кесінділерінің қатынасы олардың проекцияларынын қатынасына тең; - екі параллель сызықтардың прекциялары бір-біріне параллель болады; - екі параллель сызықтардың кесінділерінің қатынасы олардың проекцияларынын қатынасына тең. Параллель жобалаудың принципінде сандық белгі проекциялар, ортогоналды проекциялар (Декарт жүйесі), аксонометриялық және аффиндық проекциялар негізделген. 2. Сандык белгілер проекциялары Сандық белгілер проекциялары және оларды маркшейдерлі- геологиялық ісінде қолдану Сандық белгілер проекциялары жобалаудың параллель түріне жатады, онда заттың сипаттамалы нүктелері параллель сәулелер шоғарымен қандай да бір нүктелері жазықытыққа ортогоналды жобаланады. Сәулелердің жазықтықпен қиылысқан нүктелері бейнеленетін нүктелердің проекцияларын береді. Тәжірибиеде көбінесе жобалаудың горизонталь жазықтығы қолданылады. Арнайы нұсқаулар кезінде жобалау жазықтығы ретінде тік немесе көлбеу жазықтықтар қабылданулары мүмкін. Нүктелер мен тік сызықтың проекциялары Сандық белгілер проекциясында кеністіктегі А нүктесінің орны екі элементпен анықталады: Н жазықтығындағы А нүктесінің а тікбұрышты проекциясымен, ол Аа (4) перпендикулярының жазықтықпен қиылысқан нүктесінде жатады, (+4) сандық белгісі Н жазықтығына дейінгі қашықтықты көрсетеді. В нүктесінің орны жоғарыда айтылғандай анықталады, бұл жерде нүкте (-5) сандық белгісі бойынша төмен жатыр. Егер жобалау жазықтығы тік болса, онда сол сияқты жатқан нүктелердің белгілері кері таңбалы, ал оң жақтағы – тура таңбалы болады. Сандық белгілер проекциясында нүктелердің орнын толық анықтау үшін масштаб және сандық белгілер қандай сызықтың бірліктерінде берілгені туралы нұсқаулар болу керек. Сандық белгілер проекциясында кеністіктегі тік сызық өзінің бетімен алынған екі нүктелері арқылы анықталады. Сурет бойынша а жүктеу/скачать 1,14 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|