Л. С. Выготский зиятының зақымдалуы түсінігін арнайы педагогиканың белгісіз және ең қиын түсініктерінің бірі деп атап кеткен

М.М. Кольцова [36] сөздік функцияның дамуының барлық этаптарында баланың қозғалыс белсенділігі ерекше роль ойнайды. Проприоперцевтивті импульстар мидың ассоциативтік зоналарының активизациясын тудырып, ол сөйлеу функциясының жағдайында байқалады.

Жоғарыда көрсетіліп кеткен мәліметтерге сүйене отырып О.С. Бот [11] сөздік дамуы кешеуілдеген балалармен жұмыс жасағанда осы фактілерді тиімді қолдануға үлкен мән берді. Автор мектепке дейінгі сөйлеуі кешеуілдетіп немесе дамымай қалған балалармен түзету – тәрбиелік жұмыстар жүргізуде ұсақ қол саусақтары қимылын дамытуға бағытталған әр түрлі ойындар мен жаттығуларды кең көлемде пайдалануды (қолдануды) айтып кетті.

Көп реттік зерттеулер баланың қалыпты деңгейде дамуы оның психикалық пен моторлық дамуының өзара тығыз байланыстылығына тән келеді.

Л.И. Александрова [2] күн тәртібіндегі әр түрлі физикалық жаттығулар (сабаққа дейінгі гимнастика, қоңырау уақытындағы әр түрлі ойындар, таза ауадағы физикалық жаттығулар, т.б.) балаға оның Зиятында динамикасына оңды әсер етеді.

Көптеген зерттеулердің авторлары көрсеткендей, оқушы үлгеріміне әр күнгі дене шынықтыру сабақтары игі әсер етеді. 1-8 сынып үлгерімді және үлгерімі нашар оқушыларының физикалық дайындығының салыстырмалы зерттеулерін жүргізе отырып, мынадай қорытынды жасауға болады: мақсатқа бағытталған қозғалыс белсенділігі мен жақсы физикалық дайындық оқушылардың оқу үлгерімін арттыруға жағдай туғызады.

Атақты кеңес психологы мен дефектологы Л.С. Выготский [15] баладағы дефекті мен оның моторлы жүйесін зерттеуде оған ерекше көңіл аударуды талап етті. Ол моторлы артта қалушылық әр түрлі дәрежеде ақыл-есі артта қалуының барлық түрімен араласа алады және де моторлы сфера өздігінше (өз бетінше) жоғарғы интеллектуалды функцияларға байланысты емес, әрі жеңіл басқарылатын өз еңбектерінде талдап берді.

Көмекші мектеп ұйымдастырушысы А.Н. Граборовтың [21] айтуына жүгінсек, баланың бұлшық еті мен ойлау қабілеті арасында тығыз байланыс бар. Осының арқасында оның бірте-бірте бағдарлау қабілеті дұрыстала бастайды.