5. Жалпы дидактиканың арнайы педагогикада қолданылатын принципі
Дидактикалық принциптер – бұл білім беру процесінің мазмұнын, ұйымдастырушылық нысандары мен әдістерін оның жалпы мақсаттары мен заңдылықтарына сәйкес анықтайтын негізгі ережелер.
Арнайы білім беру жүйесінде жалпы педагогикалық қағидаттарды енгізудің сапалық өзіндік ерекшелігі бар. Арнайы педагогиканың өзіндік қағидаттары ерекше білім беру қажеттіліктері бар адамдарға арналған арнайы білім берудің аса маңызды, тұжырымдамалық ережелерін көрсетеді. Бұл принциптер арнайы педагогикаға тән.
Арнайы педагогикада жалпы дедактикалық принциптердің қалай іске асырылатынын қарастырайық.
Арнайы педагогиканың принциптері — бұл жалпы педагогикалық және ерекше қағидаттар, принциптер.
Жалпы дидактикалық принциптер:
Ғылымилық принципі состоит в том, чтобы ребенок усваивал реальные знания, правильно отражающие действительность. Предполагает научный характер знаний, которые преподносятся детям, даже если эти знания адаптируются с учетом познавательных возможностей учащихся и носят элементарный характер.
Теория мен практиканың байланысы принципі.Бала пәндік-практикалық қызмет процесінде айналасындағы әлем туралы алғашқы мәліметтерді алады, болашақта мұғалім осы тәжірибені қорытып, жүйелейді, объектілер мен құбылыстар туралы жаңа мәліметтерді баяндайды. Бала алған білімін жаңа білімді ассимиляциялау процесінде де, іс жүзінде де пайдалана алады, соның салдарынан оның белсенділігі жаңа деңгейге көтеріледі.
Оқудағы белсенділік пен саналылық принципі. Тәрбие мен тәрбие екі жақты процестер болып табылады. Бір жағынан, оқытушылық және тәрбиелік ықпал ету объектісі болып оқытылатын және тәрбиеленетін бала, ал екінші жағынан, бала оқу процесіне белсене қатысады, ал субъективті белсенділік неғұрлым жоғары болса, нәтиже де соншалық жақсы болады. Субъективтiк белсендiлiк деңгейiнiң төмендеуi, танымдық мүдделердiң әлсiздiгi, қалыптаспаған бiлiм беру уәждемесi даму мүмкiндiктерi шектеулi балалардың оқу бағдарламасын меңгеруiнiң табысты болуына едәуiр әсерiн тигiзедi. Арнайы бiлiм берудiң оқытушылары бiлiм алушылардың субъективтiк белсендiлiгiн жандандыратын және ынталандыратын тиiстi әдiстер мен әдiстердi қолдана отырып, оқу-тәрбие жұмысын құруы тиiс..
Оқудағы белсенділік пен саналылық принципі. Тәрбие мен тәрбие екі жақты процестер болып табылады. Бір жағынан, оқытушылық және тәрбиелік ықпал ету объектісі болып оқытылатын және тәрбиеленетін бала, ал екінші жағынан, бала оқу процесіне белсене қатысады, ал субъективті белсенділік неғұрлым жоғары болса, нәтиже де соншалық жақсы болады. Субъективтiк белсендiлiк деңгейiнiң төмендеуi, танымдық мүдделердiң әлсiздiгi, қалыптаспаған бiлiм беру уәждемесi даму мүмкiндiктерi шектеулi балалардың оқу бағдарламасын меңгеруiнiң табысты болуына едәуiр әсерiн тигiзедi. Арнайы бiлiм берудiң оқытушылары бiлiм алушылардың субъективтiк белсендiлiгiн жандандыратын және ынталандыратын тиiстi әдiстер мен әдiстердi қолдана отырып, оқу-тәрбие жұмысын құруы тиiс..
Қолжетімділік принципібалалардың жасы мен психофизиологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, сондай-ақ олардың әрқайсысының нақты даму деңгейі мен әлеуетін ескеруді көздейді. Проблемалы баланың барлық тәрбиесi "жақын даму аймағына" негiзделуi тиiс және оқу-тәрбиелiк қиындықтың бiлiм мазмұнын таңдауды көздейдi, бұл ретте бiлiм беру ақпаратының қиындығын жеңілдету немесе шектен тыс арттыру да бiрдей тиiмсiз. Ол оқу материалының мазмұнын, сипаты мен көлемін балалардың даму деңгейімен, дайындығымен байланыстыруды көздейді. Тіпті Ж.А. Комениус та осы принциптің бірнеше ережесін ұсынды:
Жақын нәрсені (туған жер тарихын) зерттеуден алысқа (әмбебап тарихқа) көшу
