Лекция Молекулалық биология пәні Молекулалық биологияның даму тарихы Молекулалық биологияның зерттеу әдістері мен болашағы. Нуклеин қышқылдарының толық сипаттамасы
АҚПАРАТТЫҚ РНҚ (А - РНҚ) ҚҰРЫЛЫСЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
жүктеу/скачать 0,73 Mb. Pdf көрінісі
|
| АҚПАРАТТЫҚ РНҚ (А - РНҚ) ҚҰРЫЛЫСЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
А-РНҚ молекулаларында полипептид тізбегі туралы ақпарат болатындықтан, олардың жасушадағы жалпы саны өте көп болады. Осыған қарамастан: 1) а –РНҚ лардың бәрі жасушадағы РНҚ молекулаларының жиынтығының небәрі 5%-пайызын ғана құрайды. 2) а –РНҚ лар қаншалықты көп болғанымен бәрінің құрылысы бір – біріне ұқсас, яғни а –РНҚ-ның сызықтық тізбегі әртүрлі қызмет атқаратын бірнеше учаскелерден тұрады. а) оның 5 1 ұшында «қалпақша» не көп деп аталатын учаске орналасқан, ол 4-5 модификацяланған нуклеотидтерден құралған: (7-метил -Г) –ф-ф-ф- (2-0 1 -метил-Х) –ф- (2-0 1 -метил-У)-ф- - - - бірінші нуклеотид үнемі 7-метилгуанилат, ол келесі нуклеотидпен пиррофосфаттық байланыс арқылы байланысқан. Келесі нуклеотидтер рибозаның 2 1 орны бойанша метилденген болып келеді. а- РНҚ –ның мұндай оның 5 1 ұшын эконуклеаза әсерлерінен қорғайды. б) «Қалпақшадан» (кэп) кейін 5 1 – трансляциялаебайтын учаске орналасқан – ол бірнеше ондаған нуклеотидтер бірізділігінен тұрады. Ол р –РНҚ кіші бөлшектегі бір бөлімге комплиментарлы болады және а –РНҚ –ның рибосомамен алғашқы қамтамасыз етеді, бірақ өзі трансляцияланбайды. в) инициаторлық кодон – ол барлық а –РНҚ –ларда бірдей – АУГ және метионин аминқышқылын анықтайды(код - инициатор). г) инициаторлық кодоннан кейін а –РНҚ-ның нгізгі бөлімі –мағыналы-кодтаушы(трансляцияланатын) учаске, яғни полипептид тізбегі туралы ақпарат жазылған учаске, орналасқан. Эукариоттардың пісіп жетілген а –РНҚ –лары моницистронды, ал прокариоттар (бактериялар) а –РНҚ –лары полицистронды болып келеді. д) а –РНҚ –ның кодтаушы бөлімінен кейін кодон терминатор -3 мағынасыз кодонның – УАА, УАГ не УГА біреуі орналасқан. е) кодон терминатордан кейін 3 1 – трансляцияланбайтын учаске орналасқан, оның ұзындығы 5 1 – трансляцияланбайтын учаскеден әлде қайда ұзын. ж) барлық пісіп жетілген эукариоттар а- РНҚ-сының (гистондық а- РНҚ-лардан басқалары) 3 1 ұшында 150-200 нуклеотидтерден тұратын поли –(А) – фрагмент орналасқан. 3 1 - трансляцияланбайтын учаске және поли – (А) фрагмент а-РНҚ молекулаларынң тіршілік ұзындығын реттеуқызметін атқарады, себебі а-РНҚ молекуласының бұзылуы 3 1 ұшынан бір – бірлеп нуклеотидтердің үзіліп түсіп қалуы арқылы жүреді. а-РНҚ нуклеотидтердің жалпы саны бірнеше мыңға жуық, оның ішінде кодтаушы учаскесіне тек 60- 70% нуклеотидтер ғана тиесілі болады. Жасушада а-РНҚ-лар барлық уақытта ақуыздармен байланысып, информосомалар деп аталатын кешен пайда етеді. жүктеу/скачать 0,73 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|