Лекция Молекулалық биология пәні Молекулалық биологияның даму тарихы Молекулалық биологияның зерттеу әдістері мен болашағы. Нуклеин қышқылдарының толық сипаттамасы
жүктеу/скачать 0,73 Mb. Pdf көрінісі
|
1-лекция
| Мушкамбаров, Кузнецовтан,2003)
Лекция 11 4.5 Геномның хромосомалық деңгейі 4.5.1 Жалпы мәліметтер. Хромосомалар- жасуша бөлінуінің (митоз), метафаза сатысында, арнайы бояулармен боялғаннан кейін, микроскоп арқылы айқын көрінетін Хромосомалар ядрода үнемі болады, бірақ жасуша циклының интерфаза кезеңдерінде ( G1, S, G2), ол субмикроскопиялық хроматин күйінде болып көрінбейді. Хромосомалардың негізгі химиялық компоненті болып ДНҚ жіпшелері саналады, олардың жалпы ұзындығы 190 см. ДНҚ жіпшелері гистондық ақуыздармен (Н1, Н2А, Н 2В, Н3, Н4) байланысып,оралып нуклеосома жіпшесін түзеді, оның ұзындығы ДНҚ жіпшелерінің ұзындығынан 6,2 есеге кем, ал диаметрі 10нм. Нуклеосома жіпшесі әрі қарай ширатылып, тығыздалып хроматин жіпшесіне айналады, оның ұзындығы нуклеосома жіпшесінің ұзындығынан 18 есе, ал ДНҚ жіпшелерінің ұзындығынан 100 есе кем болады. Хроматин жіпшесінің диаметрі 100-200нм. тең. Хроматин эухроматин және гетрохроматин күйінде болады.Эухроматин митоз кезінде тығыз ширатылып, митоздан кейін ширатылуы босайтын учаске.Бұл жерлерде орналасқан гендер экспрессияланады (транскрипцияланады). Гетерохроматин жасуша циклының барлық кезеңдерінде, яғни митоз кезінде де, митоздан кейін де тығыз ширатылып тұратын және үнемі генетикалық инертті күйде болатын учаске. Гетерохроматин учаскесіндегі генетикалық Е ақпарат транскрипцияланбайды. Оның констутивтік және факультативтік гетерохроматин деген түрлері белгілі. Конститутивтік гетерохроматин центромера айналасында және теломерлік учаскелерде кездеседі. Ол мүлдем транскрипцияланбайды.Оның қызметі ядроның жалпы құрылымын сақтап тұру, хроматинді ядро қабықшасына бекіндіру,мейоз кезінде гомологтық хромосомалардың өзара тануын қамтамасыз ету болып табылады. Факультативтік гетерохроматин ағза жасушаларында, әдетте гомогаметалы (ХХ) жыныстарда, жыныс хроматині күйінде кездеседі, мыс, ұрғашы ұрықтың дамуының 16 күні екі Х хромосоманың біреуі инактивтеніп, жыныс хроматиніне айналады,оны Барра денешігі деп атайды. Факультативтік гетерохроматин гендерінің активсізденуі арқылы қазіргі кезде активтенуі қажет емес гендер тобының экспрессиясын реттеу механизмдері (тетіктері) іске асады. Митоз кезінде хроматин жіпшесі әрі қарай ширатылып хроматиннің супер ширатпасы - митоздық хромосомалар түзіледі, оларды микроскоп арқылы көруге болады. жүктеу/скачать 0,73 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|