Лекция Тақырыбы: Саясаттану ғылым және оқу пәні ретінде
Лек: 4 Билік қоғамдық құбылыс ретінде
жүктеу/скачать 145,18 Kb.
|
Дәріс
| Лек: 4 Билік қоғамдық құбылыс ретінде.
Билік ұғымы мен субьектісі. Мемлекеттік билік. Саяси билік 1.Билік ұғымы мен субьектісі. Саясаттануда билік теориясы негізгі орын алады. Ол саясатпен тығыз байланысты және саясаттың, саяси институттары мен барлық саясат әлемінің мәнін түсініп -білуге мүмкіндік береді. Себебі саясаттың негізгі мәселесі- билік, ал мазмұны-билік үшін күрес және билікті жүргізу. Шығыстың көрнекті ойшылы Ибн -Халдун /1332-1406/адамның басқа жан-жануардан ерекшелігі – ол билік үшін күресі деген екен. Ағылшынның ең ірі фәлсафашыларының бірі қоғам қайраткері болған Бертран Рассел /1872-1970/ физикада басты ұғым энергия болса, қоғамдық ғылымдарда негізгі ұғым билік болып табылады деген. Ал Американың әйгілі әлеуметтанушысы Талкотт Парсонс /1902-1979/ экономикалық жүйеде ақша қандай орын, саяси жүйеде билік те соншалықты орын алады деген. Қазіргі ғылыми әдебиеттерде биліктің мынадай анықтамалары берілген: 1. Бихевиористік анықтама бойынша билік адамдардың мінез-құлқына әсер етуі мүмкіндігіне негізделген айрықша іс-әрекет түрі болып табылады. 2. Теологиялық анықтама бойынша билік алға қойған мақсатқа сәйкес белгілі бір нәтижеге жету. 3. Инструменталистік анықтама бойынша билік – белгілі бір шаралар қолдану құралы ретінде қарастырылады, мәселен зорлық, күштеу, т.б. 4.Құрылымдық анықтама, яғни басшылық пен басқару арасындағы қатынастың ерекше түрі ретінде көрсетіледі. 5. Жанжалдық анықтама бойынша билік игіліктерді даулы жанжалдарда бөлісуді үйлестіру құралы ретінде түсіндіріледі. 6.П. Моррис, А.Гидденс пікірі бойынша билік біреуге немесе бірдеңеге тигізетін жәй ғана ықпал, әсер емес, олларды өзгертуге бағытталған іс-әрекет. 7. Американ саясаттанушылары Г.Лассуэл мен А. Каплан “Билік және қоғам” деген кітабында билікті шешім қабылдауға қатысу мүмкіндігі деп сипаттайды. Сонымен билік дегеніміз -топ, мемлекет және адам тарапынан өзіндік ерік-жігерді іске асырудағы қабілеттілік пен мүмкіндіктерді пайдалана отырып адамдардың қызметі мен мінез-құлқына бедел күштеу құралдары арқылы әсер ету. Қысқаша айтқанда билік деп біреудің екіншілерге әмірін жүргізіп, олардың іс-әрекеті, қызметіне ықпал етуін айтады. жүктеу/скачать 145,18 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|