Lie қазақстан және covid-19: медиа, МӘдениет, саясат қ а зақ ст ан ж
жүктеу/скачать 10,36 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Пандемия және гендерлік зорлық-зомбылық
- Тағы бір күш көрсету оқиғасы ғана
- Әйелдің өзі кінәлі/жәбірленушіні кінәлау
| II. Медиаматериалдың жалпы сапасы
1-кесте: Елдегі барлық мақалалардың жалпы сапасы Қазақстан Германия Румыния Барлығы Мақала саны 10 (5/5 орыс/ қаз.) 8 8 26 Пандемия және гендерлік зорлық-зомбылық COVID-19 пандемиясына қатысы 30% 63% 87% 54% COVID-19 себеп ретінде 40% 63% 63% 50% Гендерлік зорлық- зомбылық туралы әлемдік статистика 0% 38% 38% 21% Дейінгі/кейінгі гендерлік зорлық-зомбылық статистикасы 30% 75% 50% 46% Тағы бір күш көрсету оқиғасы ғана Ауқымды әлеуметтік проблема 50% 87% 75% 64% Физикалық күш көрсету ракурсы ғана 30% 0% 25% 18% Әйелдің өзі кінәлі/Жапа шегушіні айыптау Объективті бейнелеу 30% 50% 38% 36% Қарым-қатынас тарихы 30% 25% 13% 21% Жәбірлеушінің психологиялық проблемалары 40% 50% 13% 32% Комментарийлер: жапа шегушіні айыптау 30%* 0%* 0%* 11%* Көздер: біріншілік/ екіншілік 70%* 100% 87% 79%* Көздер: дәстүрлі емес 20% 87% 25% 39% Күш көрсету оқиғасына куә 0% 25% 13% 11% Тергеу-зерттеу журналистикасы 10% 100% 50% 43% Жаңалыққа шығаруға жарамды болғанда ғана проблема Көбірек көрілім 40%* 38%* 38%* 36%* Өзге елдер 10% 13% 50% 21% 285 Қазақстан Германия Румыния Барлығы Журналистің әрекетке шақыруы Жүйенің жақсаруы 50% 75% 87% 64% Өрбу 20% 13% 0% 11% Ойға тамызық 30% 75% 87% 57% Жариялау себебі 60% 100% 87% 75% Жапа шегушіге пайдалы кеңес 10% 75% 50% 43% Пандемия және гендерлік зорлық-зомбылық Авторлар әлемдегі пандемия мен іріктеп алған мақалалардағы гендерлік зорлық-зомбылықтың арасында тікелей байланыс бар екенін анықтаған. Румыния мен Германия мақалаларында жоғарыда аталған төрт сұрақтың үлесі жоғары болған, әсіресе «әлемдегі гендерлік зорлық-зомбылықтың статистикасын» қосу бойынша кемшіліктер айырықша байқалды. Талдау жүргізілген қазақстандық 10 мақаланың ешбірінде әлемдік статистика көрсетілмеген. Мақалалардың тақырыбында «оқшаулану», «карантин», «коронавирус дағдарысы», «коронавирус» сөздері қолданылғанын айта кеткен жөн. Дегенмен мақаланың тақырыбы оқырманды жаңылыстыруы мүмкін. Неміс сайттарынан алынған 5 мақала COVID-19 пандемиясына қатысты болса да, екеуінің ғана тақырыбында коронавирусқа қатысты сөз бар; бұл үрдіс Қазақстан мен Румыния мақалаларында да байқалған. Тағы бір күш көрсету оқиғасы ғана Бұл бөлім гендерлік зорлық-зомбылықты қылмыс оқиғасы ретінде ғана көрсетіп, осы әлеуметтік проблеманың ауқымын тиісті деңгейде ашып көрсетпеген мақалаларға арналады. Сараптама көрсетіп отырғандай, мақалалардың 60 пайыздан астамы гендерлік зорлық-зомбылықтың әлеуметтік қырын көрсете алған. Іріктеп алынған мақалалардың 18 пайызы ғана физикалық күш көрсетуге баса мән берген. Бұл санатты мына мысалдан жақсы байқаймыз: «Таңғы 9.40-та аудан көшелерінің бірінде белгісіз бір әйелдің жарақат алғаны хабарланды. Полиция құқықбұзушыны іздестіруде. Айғақ зат ретінде балта алынған» (1-қосымша, 7-мақаланы қараңыз). Әдетте мұндай мақала өте қысқа болып келеді (жоғарыдағы оқиға 218 сөзбен жазылған) және тек жергілікті полицияның баянатымен шектеледі. Тұрмыстық зорлық-зомбылықты эпизод шеңберіне сыйғызу проблемасын ғалымдар көп зерттеген (Bullock & Cubert, 2020; Lee & Wong, 2019). Авторлар тұрмыстағы зорлық-зомбылықты «тағы бір қылмыс» ретінде көрсеткен кезде, оқырман зорлық-зомбылықтың себебі жайында, ұзақмерзімді салдары мен әлеуметтік құбылыс ретіндегі көпфакторлы қырлары туралы мәлімет ала алмайды деген ойды қолдап отыр (Chermak & Chapman, 2007; McManus & Dorfman, 2002; Meyer & Post, 2013). 286 Әйелдің өзі кінәлі/жәбірленушіні кінәлау Үш елде де қадағалаушы журналистика «барлық ықтимал тараптарды» тарту, яғни күш көрсету оқиғасына тікелей немесе жанама қатысы бар адамдардың бәрінің пікірлерін жеткізіп, оқиғаны объектив түрде сипаттауға ұмтыла алады. Сараптама барысы іріктеп алынған материалдардың 36 пайызының ғана жәбірленушіден басқа да кейіпкері бар екенін көрсетіп отыр. Сол сияқты, отбасындағы күш көрсету оқиғасы жайындағы материалдардың 21 пайызында ғана отбасынан тысқары жатқан себеп аталған. Сараптама көрсеткендей, журнлаистер мақала жазуда көп іздене бермейді. Сондай-ақ Қазақстан оқырмандары «әйелдің өзі кінәлі» деген пікір жазуда румын мен неміс оқырмандарынан алда екенін айта кеткен жөн. жүктеу/скачать 10,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|