(Абай)
Қайталау
1. Жай қайталау.
Мен, мен едім, мен едім,
Мен Нарында жүргенде,
Еңіреп жүрген ер едім.
(Махамбет)
2. Еспе қайталау.
Сарыарқаның бір тауы бар,
Бір тауы бар сымбатты.
Сол таудан сен сыр тауып ал,
Сыр тауып ал, қымбаттым.
(С.Сейфуллин)
3. Анофора – өлең тармақтарында бір сөздің немесе сөз тіркесінің жол аяғында қайталануы.
Атадан туған мен бір шоқ,
Садаққа байлар сайман жоқ.
Балталыдай жерім жоқ,
Бақалыдай көлім жоқ,
Алдымда менің ағам жоқ,
Артымда менің інім жоқ.
(«Қозы Көрпеш-Баян сұлу» жырынан)
4. Эпифора – өлең тармақтарында бір сөздің немесе сөз тіркесінің жол
аяғында қайталануы.
Атадан туған мен бір шоқ,
Садаққа байлар сайман жоқ.
Балталыдай көлім жоқ,
Бақалыдай көлім жоқ,
Алдымда менің ағам жоқ,
Артымда менің інім жоқ.
(«Қозы Көрпеш – Баян сұлу» жырынан)
5. Риторикалық сұрақ – риторикалық сұраққа, әдетте, жауап күтілмейді, айтылған ойға тыңдаушының назарын аударып, екпін түсіру үшін қолданылады.
Айналайын ақ Жайық,
Ат салмай өтер күн қайда?
Еңсесі биік ақ орда,
Еміне кірер күн қайда?
(Махамбет)
6. Антитеза (шендестіру) – кереғар екі затты не құбылысты қатар қоя отырып, келесі бір заттың, ұғымның, құбылыстың сипатын суреттеу.
Бұқар барсаң қолаң бар,
Қолаңды көр де шашым көр.
Зергер барсаң қасында
Алтыннан соққан түйме бар.
Түймені көр де басым көр.
Молаға барсаң қасында
Қиюлы жатқан қалам бар,
Қаламды көр де қасым көр.
(«Ер Тарғын» жырынан)
7. Градация (дамыту) – алдыңғы сөзден соңғы сөзді, алдыңғы ойдан соңғы ойды, алдыңғы құбылыстан соңғы құбылысты асыра, асқақтата суреттеу.
Сары ала туы салбырап,
Қабағы тастай түйіліп,
Аллалап Тарғын шабады.
Ай бетіне кіреді,
Күн бетінен шығады.
Қойға бір бөрі
Бөріктіре қырады.
Талай қалмақ құлады,
Ер қайратын сынады.
Сүйіп мінген Тарланға
Басты келіп дойырды,
Тарлан салды мойынды,
Толып жатқан қалмаққа
Тарғын салды ойынды,
Талай қалмақ жойылды.
Достарыңызбен бөлісу: |
