c
реактивті Iрток пайда болады, оның зәкіріндегі индуцирленген ЭҚК, Е0 – дан 90° бұрышқа кейін қалып, U желі кернеуінен сол бұрышқа қарай озыңқы болады. Машинаның жұмыс істеу тәртібі шекаралық болғандықтан, соңғы бекіту генераторға да, қозғалтқышқа да қаты- сты болады (қоздыру тогын көбейткенде машина желіге белсенді қуат көзін бере алмайды, сондықтан оны генератор тәртібінде жұ- мыс істейді деп айта алмаймыз). Егер қоздыру тогын азайтса, реак- тивті ток желі кернеуінен қалып қояды (12.2 в сурет).
Машина генератор режимімен алғашқы қозғалтқыштың айналу иінкүшін көбейткен кезде жұмыс істей бастайды (12.2). Егер маши- наның айналу иінкүшін азайтса, машина желідегі белсенді токпен қуат беріп, желіге ток бермей қозғалтқышқа айналады. Пайдаланы- латын белсенді ток фазасы бойынша 180° бұрышқа берілетін токтан өзгеше болады. Бұл дегеніміз – машина тұрақты токты генератордан қозғалтқыш режиміне ауыстырғанда токтың бағытының кері өзгеруі (2.6 бөлім).
, г-суретке қараймыз, суретте генератордың өзімен параллель жұмыс істейтін желіге белсенді қуат күшін беретін векторлық диа- граммасы берілген. Машина қозғалтқыш ретінде жұмыс істеп, оның
белсенді тогы Iаболса, жоғарыда көрсетілгендей машинаның кернеу фазасына қарсы Uг, ал желі кернеуінің фазасымен сәйкестікте Uсбо- лады. Машина қайта қызғанда, ток әдеттегіден артық болып, Iв қоз- дыру тогы Iв.нормболады (зәкірдің тогы белсенді болғанда қалыпты қоздыру тогы деп есептеледі). Зәкірдің тогы қайта қоздыру белсенді
токтан басқа реактивті Iртоктың пайда болуына әсер етеді. 12.2 б суретте бұрын көрсетілгендей бұл реактивті ток кернеу желісінің фазасынан алға өтіп, синхронды машинаның фазасына өтеді. Егер
қоздыру тогын азайтса, желіге қатысты реактивті токтың құрамдас бөлігі пайда болады.
Сонымен, синхронды машинаның генераторлық режимнен қозғалтқыштық режимге өткен кезде оның белсенді ток фазасы қара- ма – қарсылықта болады, ал реактивтік фаза өзгермейді. Сондықтан қатты қыздырылған қозғалтқыштың зәкірінің тогы қатты қызды- рылған генератордікі сияқты желі кернеуінің фазасынан жоғары бо- лады, қатты қыздырылмаған машинаның тогы екі режим жағдайын- да да желі кернеуінен қалып қояды.
Машина қозғалтқыш режиміне ауыстырылғанда, оның роторы бастапқы қозғалтқышты ажыратқан кезде де айналуын тоқтатпайды. U–синхрондықозғалтқыштыңбейнелісипаттамасы. U –