'*  Осы  росім  альпілік жазықтарда  элі  сақталған

Х ристтің  ап о к ал и п с и ст ік  

бейнесі  бейнеленген;  арыс- 

тандардан  өрілген  орталық 

к о л о н н а,  бағы нды ры лған 

ғарыш күштерінен жасалған 

таққа  үқсап,  осы  көріністі 

тірей үстап түр  (25-сурет).

Батыс өнерінде Муассак- 

тағы шіркеудің порталы өзінің 

рухани  түтасты ғы м ен  де, 

пласстикалық кемелдігімен де 

күтпеген жерден көктен тус­

кен кереметке үқсайды,  оны 

өзімен топырақтас романдық 

мүсін өнеріне мегзеу арқылы 

да,  мавританиялық ықпал мен  піл сүйегінен жасалған ви- 

зантиялық бүйымдарды еске алу арқылы да толык түсіндіріп 

беру мүмкін емес.

Муассак  порталының  көркемдік  тілі  Базель  соборы 

порталынікінен қатты ерекшеленеді. Соңғысының пішіндері 

латын  синтаксисінің реттілігіндей мейлінше  айқын:  олар­

дын  үйлесімі  суық  та  қатал  және  грегориандық  ән  салу 

онері сияқты дегдар.  Муассак скульптурасына аздаған бағ- 

жиғандық тән, бірақ бүл бүтіннің статикалық бірлігін бүзуға 

апара  қоймайды.  Арканың  үшкілдеу  пішіні  бүкіл  портал- 

дың бойына шырақтың бірегей ішкі тербеліске толы дүрыс 

жалыны сияқты тыныш, орлеулі бағыт беріп түр.  Рельефтің 

үсті негізінен тегіс болып келеді де, кей жерінде ойылған әше- 

кейге үқсас тесіктері болады, бүл күшті сызықтар мен штрих- 

тердің айқынырақ көрінуіне тамаша мүмкіндік береді.  Сти- 

лизацияланған сүлбалардың іші үлкен шеберлікпен ондел- 

ген, пішіндердің орналасуы түгелдей пластикалық байлыкқа, 

әрі нәзіьсгік пен үстамдылықка толы. Тимпандағы көлеңке- 

лер ойыны қозғалмайтын орталыкка — Даңқ қүшағындағы 

Христке — бекітілген; дәл содан, сол кең және еркін түрған 

Бейнеден жан-жаққа сәуле тарап түрған сияқты.  Қүдайды 

қоршап түрған торт және жиырма абыздың орналасуы кез 

келген нүкгеден қараған көзді қозғалмайтын орталыққа же- 

телеп, еш уақытта жүмыс геометриясының шегінен шығып 

кетпейтін ырғақты қозғалысты еске салады,  мүнда скульп-

25-сурет. Муассактағы 

аббат шіркеуінің порталы

255

тураның  өзгермейтін табигасына қиғаш келетін  бір 

сәттік 

импрессионизм де, психикалық динамизм де, акцент те жоқ.

Тимпандагы  рельеф  (оюлы  бедер)  қасиетті  Иоанның 

көрген кереметін баяндайды: “Сол сәгге мен рухтанып кеттім, 

міне,  аспанда тақ түр,  ал так  үстінде  Отырушы  отыр.  Сол 

Отырушы түрі яспис және сардис тасына  үқсас тақта отыр, 

оның айналасындағы ш апақ смарагда сияқты;  ал тақтарда1

 

отырған жиырма төрт абызды көрдім мен тағы,  үстеріне ақ 

киім киген, ал бастарында алтын тәж бар. Ал тақтан найза- 

гай ойнап,  күркір мен дыбыстар тарап жатыр, тақ алдында 

жеті отты шырағдан түр, олар Қүдайдың жеті рухы, тақтың 

алдында кристалл секілді әйнек теңізі;  тақтың ортасы мен 

айналасында  алдында да,  артында да көздері бар торт хайу­

ан жүр.  Бірінші хайуан арыстанға үқсас,  екіншісі тайынша 

сияқты,  үшіншісінің адамның жүзіндей жүзі бар, төртінші 

хайуан үшып жүрген қыранға үқсайды.” (Отк. 4. 2-7). Скульп­

тор осы қөріністің пластикалық символикаға қатысты түста- 

рын бейнелеген. Тимпандагы Христтің айналасындағы тәңір 

Сөзінің озгермейтін аспектілерін бейнелейтін торт хайуан 

мен торт евангелистің аспани прообраздары өздерінің құлпыр- 

ған  қанаттарымен  ш апаққа  үқсас  көрініс  береді,  олардың 

қасында екі бас періште (архангел) түр.  Қүдайга үйып отыр­

ган  торт жэне жиырма  абыздың қолдарында  киелі  одаққа 

пассивті қатысудың символы табақ немесе белсеңді қатысу- 

дың символы лютня  1*  (саз аспабы) бар.  Есіктің мандайша- 

сын  тіреп  түрған  екі  колоннада  қолына  кілт  үстап,  арыс- 

танның үстінде түрған қасиетті Петр мен Христтің Қыздан 

туа  тынын  болжаған  И сайя  пайғамбардың  бейнелері 

кескінделген.

Порталдың архивольттары мен мандайшасы ою-өрнекке 

толы. Мандайшаның екі шетінде орналасқан екі қүбыжык- 

тың аузынан ш ыққан иректер мандайшаның үзына бойына 

раушан гүлі түрінде салынган өрнектерді орап жатыр.  Осы 

мотив торанадағы  макараның индуистік иконографиясын 

еске  түсіреді.  Индуистік  модель  есіктің  үшкілдеу  пішіні 

мен есік босағасының үсақ жапырақшалы контуры,  негізгі 

пропорциялары  алынган  ислам  өнері  арқылы  келген  бе?

'* Арабтар  арасында танымал дәстүр бойынша,  лютня  (алуд)  е з про- 

порциясымен жэне пішінімен ғарыштық үйлесімді  (гармония)  білдіреДі- 

Біздің  порталда  ол  арфаның  орнына  бейнеленген.

256

26-су рет л 

аббаттыЦ 

оңтүстік  j 

орталь

неді:  бір 

қаһарлы i

Орталық колоннадағы скульптура- 

лар да өздерінің шығыстық прооб- 

раздарына (тегіне) үқсаған. Айқаса 

түскен  арыстандар  бейнелерінің 

мотиві ислам өнері арқылы тікелей 

шумерлік мотивке үласады, ол пішін 

ортағасырлық жиналмалы отырғыш- 

тардың “арыстан бейнелі” сипатын 

еске салатын король тағының ком- 

позициясын еске түсіреді.  Индуис- 

тік иконография да Тәңір тағының 

дәстүрлі  пішіні  болып  табылатын 

“арыстан бейнелі отыргыштармен” 

жақсы таныс. Муассак скульптуры- 

ныңдарындылыгы бір-бірімен өзара 

тәуелді үш жүп арыстандарды бірінің 

үстіне бірін орналастыруынан көрі- 

('гі  екіншісін  тіреп  түр,  осылайша  табиғаттың 

ійтерінің тепе-теңдігін корсететін статикалық тепе-

уассактағы

шіркеуінің

рталындағы

колонна

теңціктеріің ойыны пайда болғандай (26-сурет).

Раушан гүлі түріндегі үш өрнектің жүлдыз пішіндес ай- 

шықтары  олардың  үстінен  салбырай  өріліп  түрған  лотос 

қауыздаріімен  бітеді.  Осы  өрнектер  алты  аң  бейнесінен 

өрілген  әжкЬкей жасайды;  осы скульптурада  ортағасырлық 

деуірдің  түйсіктік  менталитеті,  реализмі  мен  оптимизмі 

көрініп тү з. Арыстанды тақтың үш “қабаты” да өзіндік мәнге 

ие: олар 

л

 аратылған дүниелердің иерархиясын бейнелейді. 

Орталық  :олоннадағы қүбыжықтар мен тимпандагы Хрис- 

тостың ғакайып көрінісінің қайшылығы (контраст) да терең 

мағьша бфеді: заманақырда,  “дәуірлер” өз циклдерін аяқтап, 

уақьгг мәщ ілік бір күнге келіп қүйылатын кезде ашылатын 

тәңірлік Д ш қты ң тағы немесе тірек — барлық табиғи  кон- 

трастарынь ң толык бірігуі арқылы ғарыштың ақырғы тепе- 

теңдікке  кслуінен  озге  ештеңе  де  емес.  Микроғарыштық 

тәртіпке  :  ;атысты да  осылай  болуы әділетті:  тәңіри  нүрла- 

нудың тір ;гі адам жанының барлық қүштар күштерінің, ал- 

химиялы] ;  мағынада  айтқанда, 

natura  dom ptata-нъщ

  тепе-

теңдікке :  :елуі болады.

257

Индуистік иконография  — Муассак порталы бізді  оған 

кайтып  оралуға  мәжбүр  етіп  отыр  —  қүдай  тағының  екі 

піінінін біледі:  “арыстанды отырғьпп” бағьшдырылған ғарыш 

күштерін, ал “лотосты отырғыш” (падмасана) ғарыштың ке­

мел және сезімтал гармониясын білдіреді  1*.

Бүл  Муассак порталында  көрініс  беру арқылы  осынша 

мақтау-мадаққа ие болып торананың бірегей ерекшеліктері 

ғана  емес,  Христтің үлылығы  мен  киелі  сүлулығын  бейне- 

лейтін скульптуралардың өздері де  Үндістанның пластика- 

лық онерін еске түсіреді.  Олар сол онерге үқсап, гүл жарып 

келе жатқан лотостың әлдебір белгілерін береді, өзінің иеара- 

тикалық мегзеулерінің батылдығымен, сакральді бидің ырға- 

ғымен  рухтанғандай  күйімен  таңдандырады.  Осы  даусыз 

үқсастықты екі онер арасындагы әлдебір формальді қатынас- 

тардың нәтижесі деуге, өрнектелудің белгілі бір ерекшеліктері 

сондай ойға жетелегенімен, болмайтын шығар, ондай байла­

ныс  рухани,  демек,  ішкі  деңгейде  ғана,  ал  бүл  деңгейде 

сәйкестіктің болуы мүмкін. Муассактағы порталдың күмәнсіз 

және  еріксіз  түйсіну  даналығын  аңғартатынына  күмәннің 

болуы мүмкін емес; декордағы испаниялық ислам өнері ар­

кылы келген азиялық элементтер біз айтып отырган байла- 

ныстың өзегі бола алмайды, олар тек қана осы байланыстың 

дәлелденуіне жөне кристалдануына сеп болады.

IV

Сонымен,  ғарыштың кішірейтілген сүлбасындай бола­

тын храмның жоба-жоспары көз көретін күллі дүниені рет- 

теп отыратын аспани ырғақтардың кеңістікте  “фиксацияла- 

нуы” жолымен салынатыны белгілі болды.  Циклдік тәртіпті 

кеңістік  тәртібіне  көш ірудің  осы  көрінісі  кардинальді 

бағыттарда  орналасқан  киехана  есіктерінің  қызметін  де 

белгілеп береді 2*.

1* Лотос су үстінде гүл жарады,  ал су барлық мүмкіндіктердің пассивті 

ажырата  алмау  күйіндегі  жиынтығын  білдіреді.  Тәңір  тағының  “су  үс- 

тінде”  болғанын  Қүран  да  айтады.

2*  Литургия  мен  сакральді  архитектурага  байланысты  кардинальді 

бағыттар символикасы  “Дүние Айнасы”  (Отендік  Гонорий) және  “Шіркеу 

Айнасы”  (Дуранд)  сияқты  ортағасырлық  кітаптарда  түсіндіріледі.

258

27-сурет. 

Шартр соборыныц 

Корольдік порталы. 

Орталық бөлік.

Шартр соборыныц Король- 

дік  порталы  (27-сурет),  батыс 

жаққа қарай ашық үш бөлігі бар 

портал Христтің үш аспектісін — 

іс  ж үзінде  Х ристтің  төнімен 

шендестірілген храмның аспек- 

тілерін аңғартады.

Сол  жақ  бөлік  — орталықтан 

солға  қарай  орналасқан  бөлігі  — 

Көкке көтерілген Христқа, оңжақ 

бөлігі Қүдай анасы мен Христтің 

тууына,  ал ортаңғы бөлік,  нағыз 

“патша қакпасы”, қасиетгі Иоан- 

ньщ апокалипсистік аянына сэй­

кес Даңқ қүшағындағы Христке 

арналған.  Осылайша,  шіркеудің 

солтүстік және оңтүстік жағына 

катысты  сол  және  оң  жақтағы 

куыстар (ниши) күн теңелуі “қақ- 

паларының” — жазғы және қысқы “қақпалардың” символи- 

касьша орай Христің аспани және жерліктабиғасын білдіреді. 

Орталық бөлік қашан да  жалғыз  есікгі  символдайды,  цикл 

контрастарының  шегінен  тысқары  шығып,  Христгі  Оның 

Төңірлік Даңқына бөленген күйінде — осы уақыттың уақыт- 

тан  тысқары  бірігуі  кезіндегі  күллі  тіршіліктің  Соты  бей- 

несінде корсетеді.

Тетраморф қоршаған Даңқ қүшағындағы Христ бейнесі 

орталық тимпанды толтырып түр.  Бүл композиция айқын 

және  сәулелі;  Христтің  миндаль  тәріздес  шапағы  мен  сәл 

ғана үшкілдеу арканың тепе-тендігі тірі, композиция ақырын 

ғана тыныстап, орталықтан біресе өсіп, біресе кеміп түрған- 

дай эсер береді.  Тақтарда отырған төрт жөне жиырма тәжді 

Ақырзаман абыздары, тимпаннан періштелер қатары аркы­

лы бөлінген күйде  күмбез-тобені толтырып түр;  есік маң- 

дайшасында он екі апостол бейнеленген  1*.

Бөліктер колонналарьша қашалып жасалған бейнелер Коне 

өсиеттіц пайғамбарлары мен патшаларын бейнелейді, олар-

1* Өзге екі куэ,  мүмкін,  Исайя және  Иезекиль,  12 апостолмен  қатар, 

бірі  о д   жақта,  бірі  сол  жақта  түр.

259

ың

ось

созк

йбірі,  күмән  жоқ, 

ің аргы аталары бол- 

к.  Күллі осы белдеу, 

тө р тб ү р ы ш ты  

бөлігіне  үқсас 

ілайша, христи- 

арас түрғысынан 

“,'Гәнге  айналған 

келуін  әзірлеген 

дға сөйкес келеді. 

жак, бөліктің тим- 

ағы Христгің көкке 

іуіңің  бейнеленуі 

конограф ияға 

сай.  Ejld  пёріште  демеген 

с  бүлт ішінде  көте- 

іғайша  жарқылдап

дың  к 

î 

Христ 

са кер< 

храмь 

“жерлВк 

белдеу 

андық 

алғанд і 

Создн 

ежелгі 

Co. 

паныні: 

көтері 

дәстүдпі

за:

28-сурет. Оң жақ қуыстың тимпаны

Христс

ріліп  барады,  басқа  періштелер  найз 

бүлттардан түсіп, жиылған апостодцарг і оқиғаны хабарлап 

жатыр. Тобеде календарлық жүмыстар (

Зодиак белгілері айшықталған, бүл қап' 

пани сипатьш, басты есіктен сол жаққа к 

сымен”,  қысқы  күн  теңелуімен  байла 

көрсетеді (28-сурет).

Оң жақ боліктің тимпанындағы б ейһелф  тобында так­

та,  көрерменге тура қарап отырған Қүд ій анасы мен Бала

атудсы  басым  кө- 

щ ві [зангиялық дәс- 

әйкес,  кадила тер-

еинелерімен аралас 

алдағы боліктің ас- 

ірай,  “Аспан қақпа- 

іысты  орналасуын

ның 

рінеді, 

түрге

беп түН^ан ік і архангельдің 

ортасы ща отыр (29-сурет).

Ол  рды ң  қозғалы сы  

үшып з :үргзн көгершіинің 

қозғалі  ісына үқсап,  орта- 

дағы Қ  гдай анасьшың сал- 

танатті  і  тыныштығымен

қанығг 

траст  т 

панны  

Христт 

компо

29-сурет. Сол жақ қуыстың тимпаны 

2 6 0

түседі,  яғни  кон- 

'ғызады.  Бүл  тим- 

і

  к о м п о зи ц и ясы  

ң  кэкке  котерілуі 

ицңясы на  мүлде

карама||-қарсы  —  ондағы

періштелер қүлап бара жатқан гүл қауыздарының жапырақ- 

тарына үқсап, сыртқа қарай қисайта бейнеленген. Қүдай ана­

сы мен архангельдерді бейнелеген, қатал әрі шаттыққа толы 

осы топтың астындағы екі горизонталь белдеулерде Ізгі Ха­

бар, Мария мен Елизаветаның кездесуі, Христтің Тууы және 

оны Храмға  енгізу көріністері салынған.  Тимпанның кесе 

сызықтармен бөлінген  сүлбасыныңең төменінде төсекте 

жатқан Қүдай анасы, ал оның төсегінің үстіндегі тегіс қақпақ 

үстінде  Сәбиі  бар  бесік бейнеленген.  Осы  әдеттен тыс  ерек- 

шелікке бірінің үстінде бірі түрған үш топтың параллелизмі 

себеп болған деуге  болады.  Ең төменгі белдеудегі жаңа ту- 

ган сәбидің астында жатқан Қүдай анасы кемел бағынуды, 

демек,  Қүдай Сөзіне түгелімен үйыйтын Әмбебап Субстан- 

цияның, 

m ateria  р гіт а -п ъ щ

  пөк  мойынүсынушылығын, 

пассивтілігін айшықтайды.  Осының үстіндегі белдеудегі ал­

тарь алдында түрған сәби Иисус Қүдай анасы мен қүрбан- 

дық алтарінің үқсастығына мегзейді, одан да жоғарыда, тим­

пан аркасында, тақта отырып,  Сәбиді тізесінің үстіне үста- 

ған  Қүдай  анасы Дүние Анасына  — күллі жаратылғандар- 

дың ең момын негізі мен олардың котеріңкі субстанциясы- 

на  үқсайды,  бүл Дантенің  Қүдай  анасына  арналған  әйгілі 

ғибадатындағыдай:  “О, қыз-ана,  оз үлының қызы,  бәрінен 

де  момын  жөне  асқақ  қы з”  (Данте,  Қүдіретті  комедия, 

Жүмақ. XXXIII).

Қүдай анасы  мен  Сәбидің үш  мәнді табигасы  корініс- 

тердің геометриялық символикасьшан да корінеді: ең төменгі 

коріністе  -  Ана  мен  бесіктің екі колбеу сызығынан,  оның 

үстіндегі коріністе — алтарьдегі Сәбидің тік сызығынан, ең 

жоғарғысында -  Сәбиді барлық жағынан орап түрған Қүдай 

анасыньщ альпт сүлбасынан: Ана мен Сөбиді орталық нүктесі 

бір,  бір орталықты екі шеңберге сыйғызуға болады.

Қүдай анасы Қүдай созіне пассивті,  әмбебап Субстан- 

цияны  білдіреді,  сондықтан да  Ол жанның  Ізгілік нүрына 

боленген  символы мен  кейіпке түсуі  (воплощение)  болып 

табылады. Демек, Ана мен Сәбидің үш тобы жанның руха­

ни  дамуының  үш  кезеңін  білдіреді,  ол  үш  кезеңді  рухани 

қайыршылық,  озін қүрбан ету және  Қүдаймен бірігіп кету 

немесе алхимиялық магынада “мойынүсыну”,  сублимация 

(тазару) жэне трансмутация (озгеру, бірдеңеге айналу — Ауд.) 

деуге  болады.  Тимпандагы  асқақ  бейнелі,  симметриялы 

сүлбасы  Себиді  орап  түрған  Қүдай  анасы  — озіне  Қүдай-

261

дың  кейбірі,  күмән  жоқ 

Христгің арғы аталары бол­

са керек.  Күллі осы белдеу 

храмның  төртбүрышты 

“жерлік”  бөлігіне  үқсас 

белдеу, осылайша, христи- 

андық көзқарас түрғысьщаң 

алғанда,  “Тәнге  айналған 

Создің”  келуін  әзірлеген 

ежелгі заңға сәйкес келеді.

Сол  жақ  бөліктің  тим- 

панындағы Христтің көкке 

көтерілуінің  бейнеленуі 

дәстүрлі  иконографияға

28-сурет. Оң жақ қуыстың тимпаны 

сай  Екі  періште  демеген

Христос  бүлт ішінде  көте- 

ріліп  барады,  басқа  періштелер  найзағайша  жарқылдап 

бүлттардан түсіп, жиылған апостолдарға оқиғаны хабарлап 

жатыр. Тобеде календарлық жүмыстар бейнелерімен аралас 

Зодиак белгілері айшықталған, бүл қаиталдағы боліктің ас­

пани сипатын, басты есіктен сол жақкд қарай,  “Аспан қақпа- 

сымен”,  қысқы  күн  теңелуімен  байланысты  орналасуын 

корсетеді (28-сурет).

Оң жақ боліктің тимпанындағы бейнелер тобында так­

та,  корерменге тура қарап отырған Қүдай анасы мен Бала-

ның  статуясы  басым  ке- 

рінеді, ол византиялык дәс- 

/   " (fi 

түрге сэйкес,  кадила тер-

А Щ

  I 

Ж

 

беп түрған екі архангельдің

ортасында отыр (29-сурет). 

c n w r i 

Олардың  қозғалысы

у Ц , 

үшып жүрген когершіннін 

^_МХлІА

  J i w L —L_W.  ц 

козғалысына үқсап,  орта-

дағы Қүдай анасьшьщ сал-

танатты  тыныштығымен 

қаныға  түседі,  яғни  кон­

траст  туғызады.  Бүл  тим­

панный  композициясы

Христтің  кокке  котерілуі 

__________________________  

композициясына  мүлде

29-сурет. Сол жақ қуыстың тимпаны 

қарама-қарсы  — 

оНДағЫ

260

і ш т е л е р  

құлап бара жатқан гүл қауыздарының жапырақ- 

тарына үқсап, сыргқа караи қисайта бейнеленген. Қүдай ана­

сы мен архангельдерді бейнелеген, қатал әрі шатгыққа толы 

осы топтын астындағы екі горизонталь белдеулерде Ізгі Ха­

бар,  Мария мен Елизаветаның кездесуі, Христгің Тууы және 

оньі Храмға енгізу  көріністері  салынған.  Тимпанның  кесе 

сызыктармен бөлінген  сүлбасыныңең төменінде төсекте 

жатқан Қүдай анасы, ал оның төсегінің үстіндегі тегіс қақпақ 

үстінде  Сәбиі  бар  бесік бейнеленген.  Осы  әдеттен тыс  ерек- 

шелікке бірінің үстінде бірі түрған үш топтың параллелизмі 

себеп болған деуге  болады.  Ең томенгі белдеудегі жаңа ту- 

ған сәбидің астында жатқан Қүдай анасы кемел бағынуды, 

демек,  Қүдай Сөзіне түгелімен үйыйтын Әмбебап Субстан- 

цияның, 

m ateria  p rim a -нъщ

  пәк  мойынүсынушылығын, 

пассивтілігін айшықтайды.  Осының үстіндегі белдеудегі ал­

тарь алдында түрған сәби  Иисус Қүдай анасы мен қүрбан- 

дық алтарінің үқсастығына мегзейді, одан да жоғарыда, тим­

пан аркасында, тақта отырып, Сәбиді тізесінің үстіне үста- 

ған  Қүдай  анасы Дүние Анасына — күллі жаратылғандар- 

дың ең момын негізі мен олардың көтеріңкі субстанциясы- 

на үқсайды,  бүл Дантенің  Қүдай  анасына  арналған  әйгілі 

ғибадатындағыдай:  “О, қыз-ана, өз үлының қызы, бәрінен 

де  момын  және  асқақ  қыз”  (Данте,  Қүдіретті  комедия, 

Жүмақ. XXXIII).

Қүдай анасы  мен  Сәбидің үш  мәнді табигасы көрініс- 

тердің геометриялық символикасынан да көрінеді: ең томенгі 

көріністе  -  Ана мен  бесіктің екі  колбеу сызығынан,  оның 

үстіндегі коріністе — алтарьдегі Сәбидің тік сызыгынан, ең 

жоғарғысында -  Сәбиді барлық жагынан орап түрган Қүдай 

анасьшьщ алып сүлбасынан: Ана мен Сәбвді орталық нүктесі 

бір, бір орталықты екі шеңберге сыйғызуға болады.

Қүдай  анасы Қүдай сөзіне  пассивті,  әмбебап  Субстан- 

Цияны білдіреді,  сондықтан да  Ол жанның  Ізгілік нүрына 

боленген  символы мен  кейіпке түсуі  (воплощение)  болып 

табылады. Демек, Ана мен Сәбидің үш тобы жанның руха­

ни  дамуының  үш  кезеңін  білдіреді,  ол  үш  кезеңці  рухани 

Қайыршылық,  өзін қүрбан ету жөне  Қүдаймен бірігіп кету 

немесе алхимиялық мағынада  “мойынүсыну”, сублимация 

(тазару) жэне трансмутация (озгеру, бірдеңеге айналу — Ауд.) 

Деуге  болады.  Тимпандагы  асқақ  бейнелі,  симметриялы 

сүлбасы  Сәбиді  орап түрган  Қүдай  анасы  — өзіне  Қүдай-

261

дың  кейбірі,  күмөн  ж0қ 

Христгің арғы аталары бол­

са керек.  Күллі осы белдеу 

храмның  тортбүрыштьі 

“жерлік”  болігіне  үқсас 

белдеу, осылайша, христи- 

андық козқарас түрғысьшан 

алғанда,  “Тәнге  айналған 

Создің”  келуін  әзірлеген 

ежелгі заңға сәйкес келеді.

Сол жақ  бөліктің тим- 

панындағы Христгің кокке 

котерілуінің  бейнеленуі 

дөстүрлі  иконографияға

28-сурет.

 Оң жак қуыстың тимпаны  сай  Екі  періште  деМеген

жүктеу/скачать 13,67 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: