М е к т е п баспасы 1965 I. У ш Х кластарда эдебиет тарихын
басым. Осы себептен Абай: «Шортанбай, Д улат пенен Бухар жырау, сезшщ б 1
жүктеу/скачать 4,22 Mb. Pdf көрінісі
|
| 1
басым. Осы себептен Абай: «Шортанбай, Д улат пенен Бухар жырау, сезшщ б 1 рг жамау, б1р1 курау» деп, бул стильдерд1 туыстырады жэне оныц еск1ргенд1г1н айтып, соган карама-карсы ез стил1Н тудырады. Абай казак эдебиетшде жаца дэстур, мазмун мен форма тудырды. Агартушы эдебиет керкем енердеп реа лизм, оныц халыктыры мен идеялылыры (агартушылык) деген уш белпш б1рлест1рд1. Осыран сай агартушылар: а) акын мен поэзияныц ролш жацартып, такырыпты жалпы халыктык проблемаларга курды; э) халык — шаруа, прогрест1 жастар образын эдебиетке мол енпзш, ’унамды жэне унамсыз характердщ шег1н аштц; б) эде- биет1М 13дщ жанр байлыгын дамытты (Шоканда публи 50 цистика, Ыбырайда проза, Абайда поэзия мен кара сез); в) эдебиет1м1зде сыншыл реализм, романтизм эдштерг туып, калыптасты. Программада Шокан шырармалары бершмеген. Бх- рак оны алгашкы ек1 сараттык шолура косып камтыран жен. Онда Шоканньщ саяси тэртш, сот реформасы, Рос- сиямен туысу, эдебиет проблемасына арналган ецбек- тершщ мазмунын жетк 1 зу кажет. Шокан — туцгыш публицист. Ондары форма (тш) казак окушыларына емес, казак жайын сез етушшерге арналган, Шрак ондары мазмун казактык, улттык. Программада Ы. Алтынсаринге 8 сагат бершген. Муныц (Мр сагатын Ыбырайдыц заманы, ем^рг мен жазу- шылык-педагогикалык кызметше арнап (лекция), кал- ганын, оныц шыгармаларын талдауга арнаймыз. блец- дершщ такырыбы: а) енер-бйимге шакыру («Кел, бала- лар, окылык», «0нер-бш1м бар ж урттар»); э) пейзаждык лирика («Жаз», « 0 зен»), езге формалар («Ананыц сую Ь, «Залым тереге»), Буган ек1 сагат кетуге тшс. 0лецнщ курылысы, т ш , образы талданады. Эцпмелершщ такырыбы: а) ецбек жэне отырыкшы- лык («Байлык неде?», «Эке мен бала», «Байлык», « 0 р- мекпп, кумырыска, карлыгаш», эаресе «Кыпшак Сешт- кул», «Кшз уй мен агаш уй»); э) ецбекпи букараныц ем1рге икемд1пн керсету («Бай баласы мен жарлы бала- сы »); б) бш1м мен талапкерлшке, жаксы мшезге тэрбие- лейтш эцпмелер («Малды пайдага асыру», «Талаптыц пайдасы», «Надандык», «Бакша агаштары», «Аурудан аяган купгпрек»). Бул эцпмелершде карапайым ецбек адамдары.мен жастар образы непзп орын алган. Осы-' ныц ез1 — автордыц халыктыгыныц б е л п а . Буган 5 са гат кетуге тшс. ©лец, эцпмелер! тугел окылады. Ыбырай ©лецдер1 мен эцпмелерш талдаганда, оныц эр1 к0ркемд1к, эр1 педагогикалык сипатта болганын ай- тамыз. Ыбырайдыц окушысы — прогресшш жастар, ол солардыц образын басым корсеткен. Ж астар мен про- гресшш идеяны уштастырган бул эцпмелер, б1р жагы- нан, казак эдебиетгаде коршген новелла жанры болса, екшцп жагынан, балалар эдебиетшщ де улпс1 болаты- нын айткан Ж 0 Н. Ец аягында Ыбырайдагы реализм к е р ш а э д к ретш- де с©з болуга тшс. жүктеу/скачать 4,22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|