М. Н. Баратова Мәшһүр Жүсіп өлеңдерінің жанрлық сипаты Оқу-әдістемелік құрал Павлодар, 2007
жүктеу/скачать 429 Kb.
|
b201 3
- Бұл бет үшін навигация:
- УДК 82.0 (574) (075.8)
- ISBN ББК 83.3 (5 Каз) я 73
|
М.Н.Баратова Мәшһүр Жүсіп өлеңдерінің жанрлық сипаты Оқу-әдістемелік құрал Павлодар, 2007 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті М.Н.Баратова Мәшһүр Жүсіп өлеңдерінің жанрлық сипаты Оқу- әдістемелік құрал Павлодар, 2007 УДК 82.0 (574) (075.8)ББК 83.3 (5 Каз) я 73Б 25С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университетінің Ғылыми кеңесі ұсынған. Баратова М.Н. Мәшһүр-Жүсіп өлеңдерінің жанрлық сипаты Оқу-әдістемелік құрал .-Павлодар, 2007.- 72 б. ISBN
Бұл оқу-әдістемелік құралында қазақ әдебиеті тарихында ерекше орын алатын, тәуелсіздік арқасында кейінгі онжылдықта ғана зерттеле бастаған қазақтың белгілі ақыны, философы, фольклортанушысы, тарихшысы Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы өлеңдерінің жанрлық сипаты сөз болады.
Кешегі єміршілдік ж‰йе ‰стемдігі дєуірінде µткен ѓасырлардаѓы єдеби м±раны тек таптыќ т±рѓыдан сараптаумен шектелу нєтижесінде, оныњ кµп ќыр-сырын наѓыз ѓылыми т±рѓыда ашылмай келгені мєлім. Тєуелсіздік алѓалы, яѓни 1990-1991 жылдардан бастап µнердегі, оныњ ішінде кµркем єдебиеттегі «аќтањдаќтарды» ашуда елеулі нєтижелерге қол жеткізілді деуге негіз толыќ. Єйтсе де кµне жазбалардыњ бір орталыќќа жинаќталып бітпеуі, жиналѓан ‰лгілердіњ де кезінде д±рыс баќылауда болмаѓандыќтан, «ќолды болуы» немесе оныњ танылуы кешењдеуі т.с.с. µткен єдеби м±раны зерттеу ісін біршама тоќыратып келгені белгілі. Міне, осы орайда артына µте мол м±ра ќалдырѓан ќазаќтыњ белгілі аќыны, фольклортанушысы, тарихшысы Мєшћ‰р Ж‰сіп Кµпей±лыныњ поэзиялыќ шыѓармаларыныњ, оныњ алѓашќы он томдыѓы жарыќ кµруі нєтижесінде Мєшћ‰р Ж‰сіптіњ басќа м±ралары тєрізді µлењдерініњ ашылмаѓан ќыр-сырын кењірек сараптауѓа кењірек жол ашылѓаны аныќ. Осы орайда Мєшћ‰р Ж‰сіп µлењдерініњ жанрлыќ ерекшеліктерін арнайы саралау, яѓни оны ѓылыми т‰рде дєйектеуді ж‰зеге асыру, сµз жоќ, зерттеу ж±мысыныњ кµкейкестілігін негіздейтіні аныќ. Рас, Мєшћ‰р Ж‰сіп шыѓармашылыѓына арналѓан біраз диссертациялардыњ ќорѓалуы, біраз кітаптар шыѓуы ќазаќ єдебиеттану ѓылымындаѓы басќа салалар тєрізді б±л арнада да ілгері басу ж‰ргенін ескерген жµн. Мєселен, кітап ішінде жол-жµнекей айтылѓан жекелеген ізденістерді ескере отырып, соныњ бєрін єрі жалѓастырып, єрі дамыту арнайы бір зерттеуді талап етеді. Біз солардыњ ішінен У.Ќалижанныњ (Мєшћ‰р Ж‰сіп. – Алматы: Атам±ра. 1998) [1], С.С‰тжанныњ (Мєшћ‰р м±расы.-Павлодар. 2001)[2], Е.Ќ.Ж‰сіповтыњ «Мєшћ‰р Ж‰сіп шыѓармаларындаѓы єдеби дєст‰р» кандидаттыќ диссертациясын [3], сондай-аќ оѓан дейін єр кезде айтылѓан белгілі ѓалымдардыњ: Б.Кенжебаев [4], Є.Жиреншин [5], М.Бµжеев [6], С.Дєуітов [7], Д.Єбілов [8], Ќ.Мєшћ‰р Ж‰сіп [9]. С.Ш.Кµпеев [10], С.Негимов [11] т.с.с. ењбектерінде аќын µлењдерініњ идеялыќ-таќырыптыќ негізі, жекелеген кµркемдік ерекшеліктері біршама сµз болѓаны мєлім. Ќазіргі ќазаќ єдебиеттану ѓылымыныњ алдында µткен ѓасырлардаѓы єдеби м±раны жинаќтап, ќажет т‰сініктермен жариялаумен ќатар, оны єлем ж±ртшылыѓына таныту міндеті т±рѓанын зерделесек, єдебиет ќорындаѓы асыл ќазынаныњ бірі- Мєшћ‰р Ж‰сіп аќындыѓын арнайы сараптау міндеті т±рѓаны аныќ. Міне, осы талаптар биігімен таразылаѓанда, Мєшћ‰р Ж‰сіп µлењдерініњ жанрлыќ сипатын зерттеу тек осы аќын емес, жалпы ќазаќ єдебиетініњ даму зањдылыѓын жеткен биігін аныќтау, межелеу ‰шін мєнді баспалдаќ бола алатынын зерделеген жµн. Мєшћ‰р Ж‰сіп µміріне, жалпы шыѓармашылыѓына ќатысты деректердіњ біз келтіріп µткен ењбектерде баршылыќ екенін ескере отырып, ќазіргі єдебиеттану ѓылымы жетістіктері биігімен таразылап, аќын µлењдерініњ жанрлыќ табиѓатын арнайы сараптауды міндет етіп алдыќ. Лириканың жанрлық, стильдік табиғаты дегенде, алдымен даму тарихында мол тәжірибе жинақталған әр кездегі орыс әдебиеттану ғылымы жетістіктеріне көңіл бөлу қажет. Алдымен ХІХ-ХХ ғасырдағы В.Г.Белинский, А.Н.Веселовский, В.Жирмунский, М.Б.Храпченко, В.Поляков, В.П.Григорьев [12] т.с.с. еңбектерінің тек орыс әдебиеттану ғылымы үшін емес, қазақ әдебиеттану ғылымы үшін де мәні үлкен екенін атап айтқымыз келеді. Қазақ әдебиеттану ғылымында да қазақ лирикасының жанрлық толысу, даму тарихына қатысты еңбектер баршылық екенін ескерген жөн. Олар: А.Байтұрсынов, Қ.Жұмалиев, М.Базарбаев, З.Ахметов, З.Қабдолов, Т.Әбдірахманова Р.Нұрғали, Б.Кәрібаева, С.Негимовтің т.с.с. жекелеген ізденіс нәтижелері [13]. Міне, бұл тақырыпты зерттеу барысында жоғарыда аты аталған орыс-қазақ әдебиеттану ғылымының көрнекті өкілдерінің еңбектері ескеріліп, оларға лайықты баға беріліп отырылды. жүктеу/скачать 429 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|