Материалдары

 
 
21 
 
азайтылуы.  Қазіргі  уақытта  Франция  үкіметі  заңды  тәртіпте  жұмыс  аптасының  ұзақтығын  35 
сағатқа  дейін  қысқартуға  талпынуда,  бұл  жаңа  жұмыс  орындарын  ашуға  және  жұмыссыздық 
деңгейін төмендетуге ықпал етуі тиіс.  
АҚШ­та жұмыс күшінің нарығын мемлекеттік реттеу, айтарлықтай әлеуметтік сілкіністермен 
қауіп  төндіретін  деңгейге  дейін  жұмыссыздықтың  өсуіне  жол  бермеуге  бағытталған.  Одан  басқа, 
ол  құрылымдық  сипаттың  көптеген  басқа  үйлесімсіздік  салдарын  жұмсартуға  арналған.  Мысал 
үшін,  созылмалы  жұмыссыздық  толықтырылмаған  бос  орындардың  үлкен  санымен,  бірқатар 
мамандардың,  сонымен  қатар  ғылыми­техникалық  прогресстің  қажеттіліктерінен  туындаған  жаңа 
мамандықтардың    жетіспеушілігімен  бірге  жүреді.  Мұндай  жағдайларда,  әсіресе  ғылыми­
техникалық  революцияның  жаңа  кезеңінде,  еңбек  саласында  мемлекеттің  тағы  бір  маңызды 
қызметі  жұмыс  күшін  кәсіптік  даярлау  мен  қайта  даярлау,  білім  беру  жүйесін  дамыту  болуда. 
Білікті  мамандардың  жетіспеушілігі  немесе  олардың  тиімсіз  пайдаланылуы  экономикаға  әсер 
етеді,  қоғамдық  өндірістің  тиімділігін  төмендетеді,  америкалық  капиталдың  көрсеткіштерін 
халықаралық нарықтарда нашарлатады.  
Көптеген  он  жылдықтардың  ішінде  еңбекті  басқарудың  Жапондық  жүйесі  ең  тиімді  және 
өміршең  үлгінің  бірі  болып  саналды,  оған  келешек  тиесілі.  Бірақ  соңғы  уақыттарда  оған  да 
жұмыссыздықтың өсуін тудырған экономикалық қиындықтармен бетпе­бет келуге тура келді.  
Орта  және  ұзақ  мерзімді  келешекте  жапондық  өндірісте  құрылымдық  өзгерістер, 
экономикалық  іс­әрекеттің  интернационалдылығымен  (кең  ауқымдылығы  мен)  және  ақпараттық 
технологияның дамуымен байланыстырылған.  
Бұл,  сөзсіз,  еңбек  нарығындағы  жағдайға  ықпал  етеді.  Осыған  байланысты  соңғы  жылдары 
экономиканың  құрылымдық  қайта  құрылу  мақсаттарын  ескеріп,  Жапонияның  Еңбек  министрлігі 
елдің  еңбек  нарығын    тұрақтандыруға  бағытталған  бірнеше  шаралар  кешенін  жүзеге  асыруға 
тырысуда, олардың ішінде келесілерін атап өту қажет: 
­  жұмыс  күшіне  деген  сұраныстың  кезеңдік  ауытқу  жағдайларында  жұмыс  орындарын 
сақтауға талпынатын фирма басшыларын қолдауға арналған демеу қаржы бөлу; 
­  мемлекеттік  жұмысшылардың  оқуын  ұйымдастыруға  және  орташа  және  кіші 
кәсіпорындардағы тартымды еңбек жағдайын құруға қатысуы; 
­  жұмысқа орналастыру және жұмысшылардың бір кәсіпорыннан екіншісіне ауысқан кезде 
кәсіби қабілеттерін дамыту мүмкіндігін кеңейтетін жұмыс берушілерге демеу қаржы ұсыну; 
­  жұмысқа  орналастыру бойынша жеке агенттіктерінің жұмыспен  қамтуды қамтамасыз ету 
бойынша мемлекеттік бюролардан басқасын да қолдау; 
­  оқу орындарының бітірушілерін жұмысқа орналастыруға көмек көрсету; 
­  мүгедектердің  жұмыспен  қамтылу  деңгейін  қолдау  және  жоғарылату  бойынша 
бағдарламаларды дамыту.          
Жапонияда  жұмыспен  қамту  саласындағы  заң  актілерінің  кешені  тиімді  қызмет  етуде. 
Олардың  негізінде  әзірленетін  барлық  шаралар  халықтың  жұмыспен  қамтылуын  қамтамасыз  ету 
мәселелерін  басқару  жүйесін  білдіреді,  ондағы  негізгі  көңіл  жұмыспен  қамту  саласындағы 
жағдайды  жақсартуға,  жұмысқа  орналастыру  мен  жұмысшылардың  кәсіптік  қабілеттерін  дамыту 
үшін мүмкіндіктерді арттыруға бағытталған.  
Жапониядағы  жұмыспен  қамтуды  басқару.    «Өмірлік  жалдану»  жүйесінің  мағынасы,  
жұмысшы  нақтылы  түрде  өмір  бойы  бір  кәсіпорында  жұмыс  істейді,  бірте­бірте  қызмет 
баспалдағымен  көтеріледі.  Білім  деңгейіне  (орта  білім  немесе  жоғары  білімді)  байланыссыз 
жұмысшы  карьерасын  қарапайым  жұмысшыдан  бастайды  және  бір  орында  2­3  жылдан  көп 
отырмайды. Өйткені оның жұмыс орнында алған білімін жоғалтуға мұрша бермейді. Ал екіншіден, 
төменнен бастап, жас маман бірдеңені өзгертуге мүмкіндік алады, басшылардың, қызметтестердің 
мойындауына жету, репутациясын орнату.  
Швециядағы жұмыспен қамтуты басқару. Қоғамдағы өмірді ұйымдастырудың   Шведтік  түрі 
экономикалық және өмірлік деңгейді жоғарлату, экологиялық стандартты қамтамасыз етеді.  

 
 
22 
 
Бұл  модель  ерекше  «технологиялық  рента»    алуды  негіздейді,  ішкі  және  әлемдік  нарықта 
елдің алатын өнімінің жоғары сапасы мен инновациялығы. Әрине Швеция  өте жақсы әлеуметтік­
экономикалық модельді құруды көздейді.  
Швецияның  тәжірибесі  бойынша  жұмыссыздыққа  жәрдемақы  беру  іс­шараларына  келесілер 
жатады:  
­  кіші  және  жанұялық  кәсіпорынға  мемлекеттік  субсидиялар  мен  несилерге  жағдай  жасау, 
яғни  бастапқы  капитал  10  пайызды  ғана  құрайды,  70  пайызы  субсидия,  20  пайызы  несие,  егер 
кәсіпорын пайда ала алмаса  4 жылға салықтан босатылады;  
­  географиялық  мобильділік,  яғни  жұмыс  күші  тапшылық  жерлерге  жанұяларды  көшіріп 
апарады. Оларға үй, жұмыс тауып береді, жағдай жасайды; 
­      қоғамдық  жұмыс,  негізінен  жастарға  ,  құрылыс,  жол,  қызмет  көрсету,  6  айға  дейінгі 
кепілдеме  түрде  жалақысы  50­100  пайыз  болатын  (  сол  кәсіптің  орташа  жалақысын  есептеп  ) 
жұмысқа алу; 
­ жеке фирмаларға көмек көрсету, жарты жылға дейінгі 50 пайыздық субсидия беру; 
­ арнайы техникалық жабдықтау, кәсіпорында мүгедектерге арналған жұмыс орнын дайындау 
және  кәсіпорын  иелеріне  жұмысқа  алғаны  үшін  субсидиялар  төлеу  және  мүгедектердің 
жалақысына да субсидиядан ақша  шамамен қосылады. 
 
Кесте 1 
Еңбек нарығын реттеу үлгілері 
Еңбек  нарығын 
реттеу үлгісі 
Қолданыстағы үлгісі 
Ерекшелігі 
Ескерту  
Америкалық үлгі  Жұмысқа 
алу 
мен 
жұмыстан 
шығу 
еркіндігі;  
Фирма 
деңгейінде 
ұжымдық­келісімдікті 
реттеу 
Тұрғындардың 
еңбек 
нарығына 
кірудің қиындығы 
Жұмыссыз 
кедейлердің көптігі 
Шведтік үлгі 
Жұмыс 
орындарын 
құруға,  кәсіби  даярлау 
мен  қайта  даярлауға  көп 
шығын жұмсау 
Еңбек 
нарығына 
жастардың 
жұмысқа 
орналасу 
қиындығы 
Еңбек  ақы  төлеудің 
төмен болуы 
Жапондық үлгі 
«Өмірлік 
жалдану»  
жүйесінің қолданылуы  
Бұл 
жүйе 
жастардың  еңбек 
етуіне  өз  әсерін 
тигізуі 
Жастардың 
қызмет 
ету аясының тар 
болуы 
Қазақстандық 
үлгі 
Еңбек  нарығын  белсенді 
түрде жүргізу, жұмыспен 
қамту 
саясатын 
іске 
асыру 
Еңбекке 
орналастыру 
бойынша  жалпы 
қоғамдық жүйенің 
жұмыс істемеуі 
Жас 
маманды 
жұмысқа  алу  кезінде 
мемлекет  тарапынан 
кәсіпорындарға 
қолдау 
көрсетудің 
жоқтығы 
 
Осы  шетел  тәжірибесін  қолдана  отырып  Қазақстанның  еңбек  нарығын  реттеу  жүйесін 
жасауға болады. Шетелдің еңбек нарығына байланысты тәжірибесін қарастыра отырып Қазақстан 
өзінің еңбек нарығын реттеу бойынша үлгісін құруы қажет. 
Еңбек  нарғының  Қытайлық  моделі  бүкіл  экономикалық  белсенді  халықтың  анағұрлым 
жоғары  кірістерге  жету  уәждерін  қалыптастырып,  жұмыспен  қамтуды  қолдаудың  әлеуметтік­
экономикалық  механизмдерінің  кеңінен  пайдаланылуымен  сипатталады.  Мұндай  механизмдердің 
қатарына  жалдау  және  жұмысшыларды  жұмыстан  шығарудың  ережелері  ырықтандыру,  ішінара, 

 
 
23 
 
уақытша немесе қосымша жұмыспен қамтылуды көтермелеу арқылы жұмыс күшін пайдаланудың 
жұмсақтығын  арттыру,  қысқа  мерзімді  жұмыспен  қамтылуды  қамтамасыз  ететін  қоғамдық 
жұмыстарды  дамыту  (мысал  үшін,  демалыс  кезінде  оқушылар  мен  студенттерді  де  қосқанда) 
жатады.  Мемлекет  белсенді  түрде  халықтың  жұмыспен  қамтылу  тиімділігін  жоғарылатуға  көмек 
береді,  кәсіпорындардағы  мамандардың  қайта  даярлануына  демеу  қаржы  төлейді,  жоғары 
біліктілікті  қажет  ететін  жұмыс  орындарына  үміткер  болған  жұмысшылардың  оқуларын  ішінара 
төлейді, жұмыссыздар өз ісін құру үшін пайызсыз несие береді.  
Батыстың,  АҚШ­тың,  Жапонияның  және  Қытай  елдерінің  халықтың  жұмыспен  қамтылуын 
реттеуге  деген  көзқарастары  осындай.  Қазақстан  үшін  қай  үлгі  немесе  олардың  қандай 
ұштастырулары  артықшылықта  екенін  анық  айту  мүмкін  емес.  Жалпы  алғанда,  нарықтық 
құрылымдардың  даму  кезеңінде,  экономикасы  дамыған  елдердің  еңбек  нарқын  реттеудегі 
жинақталған  айтарлықтай  тәжірибесі,  өңірлік  әлеуметтік­экономикалық  даму  ерекшеліктерін 
ескеріп, бідің елімізде оның пайдаланылу мүмкіндігі де жан­жақты зерттелуін талап етеді.  
 
Әдебиеттер 
1  Жумамбаев С.К. Еңбек рыногы экономикасы: Оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 
2003. – 171б. 
2  Құрманбаев,  С.Қ.  Экономиканы  мемлекеттік  реттеу:  оқу  құралы  /  С.Қ.  Құрманбаев,  Л.Б. 
Габдуллина.­ Семей, 2011 
3  Мұқашева  Б.Ә.,  Демушкина  Л.О.,  Әбіл  Е.Қ.  Экономиканы  мемлекеттік  реттеу:  Оқу 
құралы.­ Астана, 2010 
 
 
 
DEVELOPMENT, PROSPECTS, AND CHALLENGES FOR ISLAMIC  
FINANCE IN KAZAKHSTAN 
 
Zhainar Zhabatayeva Aidarkhankyzy, 2-nd year Master student on “Finance”, Business 
School, Kazakh-British Technical University 
 
Abstract 
Islamic  financial  services  are  considered  as  one  of  the  fastest  growing  industry  in  Banking  and 
finance sector and has now gained wide acceptance as a form of financial intermediation. The purpose of 
this paper is to summarize the recent growth of Islamic Finance in Kazakhstan and found that Kazakhstan 
has a huge potential for the development and becoming the center of Islamic finance in Central Asian and 
CIS  countries.  Also,  the  Overview  of  Islamic  financial  institutions  operating  in  the  country,  recent 
activities are well defined. The paper is concluded by discussing existing challenges and problems facing 
the industry and offering some recommendations for the prosperity and future growth of Islamic Finance 
in the Republic of Kazakhstan.  
Key Words: Islamic Finance, shariah law, prospect, Islamic bank, Kazakhstan.  
 
Аннотация 
Исламские  финансовые  услуги  рассматриваются  как  один  из  наиболее  быстро  растущей 
отрасли в банковском и финансовом секторе. Целью данной работы является обобщить последние 
росты  исламских  финансов  в  Казахстане.  В  статье  установлено,  что  Казахстан  имеет  огромный 
потенциал для развития и становления центром исламских финансов в странах Центральной Азии 
и  СНГ.  Кроме  того,  обзор  исламских  финансовых  институтов,  действующих  в  стране,  и 
мероприятия  были  четко  определены.  В  статье  делается  вывод,  обсуждая  существующие 
проблемы,  стоящие  перед  отраслью  и  предлагает  некоторые  рекомендации  для  процветания  и 
дальнейшего роста исламских финансов в Республике Казахстан.   
 

 
 
24 
 
Аңдатпа 
Ислам  қаржысының қызметтері  қазіргі  таңда  Банк  және  қаржы  нарығында  қарқынды  дамып 
келе  жатқан  саланың  бірі  болып  табылады.  Бұл  мақаланың  мақсаты  –    ислам  қаржысының 
Қазақстандағы  соңғы  даму  кезеңін  қорытындылау.    Мақалада  Қазақстанның  Орталық  Азия  мен 
ТМД  мемлекеттері  арасында  ислам  қаржысы  орталығына  айналу  мүмкіндігі  қарастырылады. 
Сонымен  қатар,  елдегі  исламдық  қаржы  институттары  мен  өткізілген    іс  шаралары  көрсетілген. 
Мақала  қазіргі  таңдағы  проблемаларды  қарастырып,  ислам  қаржысының  одан  әрі  дамуына 
ұсыныстарды бере отырып қорытындыға келеді.   
 
 
Introduction:  
Nowadays  Islam  is  the  fastest  growing  religion  in  the  world  and  for  Muslim  countries  and 
communities  worldwide  it  is  important  to  fulfill  every  aspects  of  their  life  according  to  Shariah  Rules 
(Quran  and  Sunnah).  As  Conventional  Financial  System  does  not  answer  to  the  needs  of  Muslims,  the 
development  of  Islamic  Financial  System  which  provides  stable  and  ethical  alternative  is  very  crucial. 
And  there  is  an  universal  demand  for  a  fair  system  and  just  system  that  is  socially  responsible  and 
sustainable, that changes the greedy and inhumane system.  
Islamic Finance is a financial system that operates according to Shariah Law where the Islamic mode 
of  finance  should  emphasize  profit  and  loss  sharing  and  prohibit  fixed  returns.  In  other  words,  any 
predetermined payment over and above the actual amount of the principal (i.e. interest) is prohibited. The 
Holy Quran, Surat Al­Baqarah [2:275] states: “Those who eat Riba (usury) will not stand (on the Day of 
Resurrection) except like the standing of a person beaten by Shaitan (Satan) leading him to insanity. That 
is  because  they  say:  “Trading  is  only  like  Riba  (usury),”  whereas  Allah  has  permitted  trading  and 
forbidden Riba (usury)….”  
The  Shariah  also  prohibits  activities  related  to  uncertainty,  risk  and  speculation.  Investment  in 
businesses  dealing  in  alcohol,  drugs  and  gambling,  pornography  which  are  considered  unlawful  or 
undesirable also included in this prohibition (Grail, 2007).  
According to The Banker, about USD 144BN was issued globally under Islamic finance instruments 
in 2012, with an annual growth rate of 20­25% and expected another USD 100BN in 2013, which totals to 
USD 400BN in Islamic bonds outstanding. Kazakhstan, along with other Central Asian countries has also 
experienced significant growth in Islamic Finance [1].  
  
Islamic Finance Development in KZ 
The  rapid  development  of  Islamic  finance  in the  world  and  its  stability  during  the  global  financial 
crisis,  as  well  as  the  growing  demand  for  Islamic  financial  products  among  Muslim  population,  and  an 
increasing need for new alternative ways of funding the economy has created favorable conditions for the 
industry’s development in Kazakhstan. This is also supported by the amicability of the Kazakh mentality 
to Islamic finance as a concept. The Statistics Agency reported that 70% of Kazakhs consider themselves 
as Muslims.  According to the estimation of The Spiritual Administration of Muslims in Kazakhstan 10%­
20% of Muslims actively practice Islam. Therefore, it is assumed that there is a high level of demand for 
Islamic  Finance.  Moreover,  based  on    the  results  of  the  national  survey,  conducted  under  the  order  of 
Kazakhstan Institute for Strategic Studies under the President of the Republic of Kazakhstan in April­May 
of  2011  year,  35,9%  of  respondents  support  Islamic  Finance  whereas  22,2%  of  those  support  Western 
banking [2]. 
Kazakhstan  is  the  first  country  in  the  CIS  region  who  implemented  legislative  framework  for  the 
development  of  Islamic  finance.    In  2009,  following  the  request  of  President  Nursultan  Nazarbayev  to 
develop a bill on Islamic finance, the government of Kazakhstan has been amended to the laws “On banks 
and banking activity”, “On the Securities Market” and other legal acts concerning Islamic finance.  Thus, 
on the 12
th
 of February, 2009 the Law of Kazakhstan “On amendments and additions to some legislative 
acts  of  the  Republic  of  Kazakhstan  on  the  organization  and  activities  of  Islamic  banks  and  Islamic 
finance” has been adopted.    

 
 
25 
 
The road map of the development of Islamic finance in Kazakhstan till 2020, was approved by the 
Government of the Republic of Kazakhstan in “29” of March 2012.  This “Road Map” determines what 
legal actions should be so that Kazakhstan becomes a regional Islamic financial center. In particular, the 
document provides for close cooperation with financial institutions of Malaysia ­ the world leader in the 
field of Islamic finance. 
“Islamic Bank was opened in Kazakhstan. We actively promote Islamic finance and the creation of 
benchmark  for  Islamic  financial  instruments  in  the  region.  I  suggest  to  ...  develop  Almaty  city  as  a 
regional financial centre, where Islamic finance is being used” stated in his speech the President of the 
Republic of Kazakhstan at the 38th session of the Council of Foreign Ministers of the Organization 
of Islamic Cooperation (28
th
  of  June, 2011).  
 
 The First Islamic Bank- Al Hilal Bank 
Nowadays in the country parallel to classical financial institutions there are some pioneers registered 
and working according to the Shariah Law.  First Islamic bank, which was opened as representative office 
of Kazakhstan in 2010, is “Al Hilal” Bank from the UAE. The “Al Hilal” Bank created by the Investment 
Counsel  of  Abu  Dhabi City.    The  most  important  task  of  the bank  is  to  identify  customer  needs  and  to 
provide appropriate solutions in compliance with the principles of Shariah. The main office is located in 
Almaty,  also  set  up  branches  in  Astana  and  Shymkent.  Currently,  the  bank  serves  only  large  entities, 
preferring to corporate clients in the oil and gas industry, railways and other infrastructures.  
 
 The Islamic Development Bank 
The IDB was established as South­South multilateral development finance institution in pursuance of 
the  Declaration of Intent issued by the Conference  of Finance  Ministers of Muslim countries at the first 
Organization of the Islamic Conference held in Jeddah in December 1973(now called the Organization of 
Islamic Cooperation). There are 56 shareholding member states. The purpose of the Bank is to foster the 
economic  development  and  social  progress  of  the  member  countries  and  Muslim  communities  in  non­
member  countries  individually  and  collectively  in  accordance  with  the  principles  of  Shariah.  On  the  22 
May 2013, IDB tripled its authorized capital to $150 billion to better serve Muslims in member and non­
member  countries.  The  Bank  continues  to  receive  the  highest  credit  ratings  of  AAA  by  major  rating 
agencies.  
Kazakhstan  joined  IDB  in  November  1995,  and  the  Regional  office  of  the  IDB  is  operating  in 
Almaty.  Since  then,  24  ordinary  operations  (net  of  cancellation)  totaling  $446.7  million,  including  10 
Technical  Assistance  ($2.4  million)  and  6  Special  Assistance  ($1.9  million)  operations  have  been 
approved  by  the  IDB.  Over  the  past  fifteen  years,  major  sectors  supported  by  IDB  have  been  the 
development  of  transportation  (44.9  percent)  and  SME  and  Finance  Development  (48.1  %).  ICT, 
education,  agriculture,  health  and  water,  sanitation  and  urban  services  were  also  supported.  Lines  of 
financing and Istisna’a comprise 88.3 percent of the IDB operations [3].  
 
 Islamic Insurance Takaful 

жүктеу/скачать 11,99 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: