Мазмұндама Кіріспе І. Күрделі етістіктің жалпы теориялық мәселелері

Сөз таптарының ішінде етістіктің алатын орны ерекше. Ол қолдану аясы аса кең әрі мағыналық қырлары өте мол көне замандардан келе жатқан тілдік құбылыс.

Тіл білімінде күрделі етістік жайлы ең алғаш пікір айтқан профессор Қ. Жұбанов (1966), оны тереңдете әрі қарай жалғастырған Н. Сауранбаев (1962) А. Ысқақов (1974) болды.

Сонымен қатар түркі тіл білімінде аз зерттелмеген. Атап айтар болсақ, Л. Мелоронский, А. Н. Кононов, В. А. Гордевский, Н. А. Баскаков. Бұл айтылған ғалымдар түркі тіл білімінде де, қазақ тіл білімінде де күрделі етістіктің құрамында аналитикалық формалы етістіктің қаралып келгендігін айта отырып, аналитикалық формалы етістік екендігін айтады.

Дәлдеп айтар болсақ ф.ғ.д. профессор Н. Оралбаеваның «Қазіргі қазақ тіліндегі аналитикалық форманттары» (1975) атты еңбегінде терең әрі нақты тұжырым жасаған. Онда күрделі етістік аналитикалық форманы етістікте бір бірінен ажыратып, тіл білімінде екеуі екі тілдік құбылыс екенін айта келіп, «күрделі етістік тілде сөз жасау тәсіліне жатады ал аналитикалық формант сөз түрлендіруші морфемалардың қатарында тілдегі түрлі грамматикалық категориялардвң көрсеткіші болып табылады» деген тұжырым жасалған.