Медицина факультеті
жүктеу/скачать 0,51 Mb.
|
Медициналық химия
- Бұл бет үшін навигация:
- Бір атомды спирттердің гомологтік қатары
- Көпатомды спирттер
- Алу әдістері.
- 11. Спирттердің химиялық қасиеттері. Спирттердің қышқылдық сипатын дәлелдейтін реакцияны, этерификация реакциясын, біріншілік спирттердің тотығу реакциясын жазыңыз. Реакция өнімдерін атаңыз.
| Спирттер(ағылш. spіrіt) – құрамында бір не бірнеше гидроксил топтары – (–ОН) болатын көмірсутек туындылары. Гидроксил тобының санына қарай бір-, екі-, үш-, төрт- және көпатомды спирттер; радикалдар құрылысына қарай қаныққан, қанықпаған, циклді, ароматты және гетероциклді спирттер болып бөлінеді. Спирттердің жіктелуі. Спирттерді жіктеудің бірнеше түрі бар . Спирттер кұрамындағы гидроксил тобьшың санына байланысты біратомды және көпатомды болып бөлінеді.
Бір атомды спирттердің гомологтік қатары СН3-ОН СН3ОН метил спирті СН3-СН2-ОН С2Н5ОН этил спирті СН3-СН2-СН2-ОН С3Н7ОН пропил спирті СН3-СН2-СН2-СН2-ОН С4Н9ОН бутил спирті. Бір атомды қаныққан спиртердің гомологтік қатарының жалпы формуласы.СnH2n+1ОН 10. Көп атомды спирттер, анықтамасы. Ең маңызды өкілдері. Үшатомды спирт-глицерин. Екіатомды фенолдар: пирокатехин, резорцин, гидрохинон. Жай эфирлер. Гидроксил тобы бар қосылыстардың және жай эфирлердің медициналық-биологиялық маңызы. Көпатомды спирттер.Көп атомды спирттер көмірсутектердің құрамында бірнеше гидроксил тобы бар туындылары. Көпатомды спирттерге этиленгликоль С2Н44(ОН)2, глицерин С3Н5(ОН)3, ксилит С5Н7(ОН)5, сорбит С6Н8(ОН)6, т.б. жатады. Екі гидроксил тобы бар спирттерді гликолъдер немесе алкандиолдар деп атайды. Жалпы формуласы: СnН2n(ОН)2. Аталуы. Халықаралық атаулар жүйесі бойынша сәйкес қаныққан көмірсутек атына диол немесе триол жұрнағын қосып, гидроксил тобы байланысып тұрған көміртек атомының нөмірі көрсетіледі. Алу әдістері. 1. Көпатомды спирттерді біратомды спирттерге ұқсас жолдармен алуға болады. Мысалы, екіатомды спирттерді көмір- сутектердің дигалогентуындыларын гидролиздеп алады. Глицерин СН2ОН — СНОН — СН2ОН — тәтті дәмі бар түссіз, қоймалжың сұйықтық. Суды жақсы сіңіретін, гигроскопиялық зат. Сумен кез келген мөлшерде араласады. Атмосфералық қысымда 290С-та қайнап, ыдырай бастайды, сондықтан оны белгілі бір қысымда айдайды. Глицеринді өнеркәсіпте пропиленнен алады. Көп мөлшерде химия және тамақ өнеркәсібінде қолданылады. Глицерин гигроскопиялық зат болғандықтан, теріні жұмсартатын қасиетіне байланысты парфюмерияда, былғары өнеркәсібінде пайдаланады. Сонымен қатар глицерин қопарылғыш заттар және дәрі-дәрмектер өндіруде медицинада қолданылады. Дикарбон қышқылдары және олардың туындыларымен глицеринді әрекеттестіріп, полимерлі қосылыс — полиэфир алады. Пирокатехин(1,2 — дигидроксибензол) - органикалық қосылыс, с6н4 (ОН)химиялық формуласы бар диатомды фенол 2. Дигидроксибензолдың үш мүмкін изомерлерінің бірі, қалған екеуі гидрокинон және резорцинол. Фенолдың иісі бар түссіз кристалдарға ұқсайды. Күшті тотықсыздандырғыш. Резорцинол (резорцинол, 1,3-дигидроксибензол, мета-дигидроксибензол) — с6н4 (OH)2 химиялық формуласы бар органикалық қосылыс, диатомды фенол. Ерекше иісі бар түссіз кристалдар. Гидрохинон (пара-дигидроксибензол, бензол-1,4-диол, хинол) — хош иісті органикалық қосылыс, c6h4 (OH)2 химиялық формуласы бар қос атомды фенолдардың өкілі, пирокатехин және резорцинол изомері. "Гидрохинон" атауы Ф.Велер қосылысына Велер оны синтездеген хинонмен қасиеттердің ұқсастығына байланысты берілген. Күшті тотықсыздандырғыш, фотографияда әзірлеуші ретінде қолданылады, химия өнеркәсібіндегі антиоксидант, аналитикалық химияда ниобий, вольфрам, алтын және цезийді анықтауға арналған реагент. Жай эфирлер молекуласындағы екі көмірсутек радикалы оттек атомы арқылы байланысқан қосылыстар. Жай эфирлердің жалпы формуласы: R — О — R'. Жай эфирлерді су молекуласындағы екі сутек атомының орнын алкил топтары басқан қосылыстар деп қарауға болады. Формулада екі радикал бірдей немесе әр түрлі болуы мүмкін. Әр түрлі радикалдары бар эфирлерді аралас эфирлер деп атайды. 11. Спирттердің химиялық қасиеттері. Спирттердің қышқылдық сипатын дәлелдейтін реакцияны, этерификация реакциясын, біріншілік спирттердің тотығу реакциясын жазыңыз. Реакция өнімдерін атаңыз. жүктеу/скачать 0,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|