Медициналық-әлеуметтік оңалтуды ұйымдастыру
АУРУ САЛДАРЫНЫҢ ЗАМАНАУИ ТҰЖЫРЫМДАМАСЫ. МӘС ҰЙЫМДАСТЫРУЫМЕН ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЖІКТЕЛУІНІҢ ПОЗИЦИЯЛАРЫНЫҢ, ҚЫЗМЕТ ЕТУ, ТІРШІЛІК ЕТУ МЕН ДЕНСАУЛЫҚ ШЕКТЕЛУІНІҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЖІКТЕЛУІ (ҚХЖ)
жүктеу/скачать 0,61 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Медициналық үлгі
- Әлеуметтік үлгі
АУРУ САЛДАРЫНЫҢ ЗАМАНАУИ ТҰЖЫРЫМДАМАСЫ. МӘС ҰЙЫМДАСТЫРУЫМЕН ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЖІКТЕЛУІНІҢ ПОЗИЦИЯЛАРЫНЫҢ, ҚЫЗМЕТ ЕТУ, ТІРШІЛІК ЕТУ МЕН ДЕНСАУЛЫҚ ШЕКТЕЛУІНІҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЖІКТЕЛУІ (ҚХЖ)Мүгедектілік мағынасын түсіну үшін, БҰҰ сарапшыларына денсаулық және оның бұзылуы (медициналық және әлеуметтік) екі негізгі концептуалдық көзқарасты біріктіру, және мүгедектілікпен байланысты мәселелерді шешудегі қоғамның таразылық рөлі ұсынылуын керек ететін толықтай жүктемесін құру тапсырмасы қойылды. Жоғарыда айтылған контекстінде оңалтудағы екі негізгі денсаулық және оның бұзылуы (медициналық және әлеуметтік үлгілер) концептуалды көзкарастарының бірігуі маңызды мағынаны білдіреді. Медициналық үлгі – бұл мүгедектің өзіндегі, оның ақаулары, қабілетсіздігі және кемшіліктерінің мәселелері ерекше көрсетіледі. Мәселені шешу бойынша шаралар негізінен оның емделуі, адамның тіршілік әрекетінің басқаруы үлесуімен есептеледі. Бұл сенімсіз ескірген үлгі. Әлеуметтік үлгі - мүгедектілік мүгедек пен қоғам өзара әрекеттестік динамикалық шегінде анықталады. Берілген үлгі шегінде басты назар адамның тіршілік ету мен денсаулығы шектелуіне алып келетін, кедергілер, мүгедек ортасы қоршаған ортаға араласады. ТТШ әлеуметтік үлгісі бұл сұраққа әлеуметтік мәселе тәрізді және біріншіден қоғамдағы жеке адам интеграциясы мәселесі тәрізді қарайды. ТТШ- бұл жеке тұлғаның атрибуты емес, көптеген әлеуметтік қоршауымен құралған кешендік үлескен шарттары. Демек, жағдайды басқару барлық қоғамдық өмір аяларындағы тіршілік етуі шектелуімен толықтай қатысатын тұлғалар үшін қажетті, қоршаған ортаның өзгерістерін өтікізуге көбінесе қоғамның ұжымдық жауапкершілігін ұсынады және әлеуметтік шешімді қажет етеді. Сондықтан берілген позиялар мен идеологиялардың нәтижесі адам құқығының мәселелері болатын саясаттық деңгейдегі әлеуметтік өзгерістері болады. Осы үлгімен сәйкес ТТШ саясаттық мәніне ие болады. Екі концептуалды үлгі интеграциясы олардың денсаулық жағдайымен байланысты адамдардың өмірін қамтамасыз ету мәселесін шешу сияқты 1980 жылдағы ДДСҰ бекітілген International Classification of Impairments, Disabilities and Handicaps (ICIDH) әлеуметтік жетіспеушілік (ХЖБ) және тыныс тіршілік шектеулігі, Халықаралық жіктелуінің бұзылуы секілді өзінің көрінісін тапты. Бұл құжат ағза қызметінің бұзылуына немесе жүйеге әкелетін, бірнеше ағзалардан сирек, бір морфологиялық өзгеріс түріндегі материализмденген аурулар салдарына сәйкес «ауру салдарының тұжырымдамасы» түсінігін еңгізді. Алайда ХЖБ қоршаған ортаның әлеуметтік және физикалық толық рөлін, аурулардың салдарын құру сияқты, және де оларды жеңіп шығуын жеткілікті аша алмады. Бұл факт медициналық тәсіл басымдылығы сияқты қарастырылады. Пікірін айту барысында олардың апробацияларының көптеген ескертулер мен ұсыныстар ДДСҰ сарапшыларының жұмыс топтарымен ескерілді. Сондай-ақ нәтижесінде 1989 жылы Номенклатураны бұзу, тыныс тіршілігінің шектелуі және әлеуметтік жетіспеушілік- Nomenclature of Impairments, Disabilities and Disadvantages (ХЖБ– 2), әлеуметтік және статистикалық қызмет тәжірибелік денсаулық сақтау қажеттіліктері үшін бейімделуі қабылданды. Номенклатуралардың бұзылуының негізгі жағдайы, тыныс тіршілігінің шектеулігі мен әлеуметтік жетіспеушілік (ХЖБ– 2) бірнеше елдерде, сонымен қатар, көбінесе ТМД елдері үшін мүгедектер мен науқастардың медициналық- әлеуметтік сараптамаларын өткізу кезінде сараптамалық тәжірибеде қолданады. Түрлі елдердегі көптеген зерттеушілердің ойынша, Номенклатураның бұзылуы, тыныс тіршілігінің шектелуі мен әлеуметтік жетіспеушілігі (ХЖ-2,1989), және де қоғамдық рөлдің ашылуы ашылмағандықтан қосымшаларды керек етеді. Ол жеке адамның табиғи және мәдени (әлеуметтік, шаруашылық-экономикалық) жағдайдың пайда болуы, дамуы мен бір мезгілде барлық ауру салдарының жиынтығын жеңу және ағзаға қатыстысы бойынша барлық сыртқы жете анықтағыш мүмкіндігін бермейді. Бұл популярлық деңгейдегі оңалту мәселелерін тиімді шешу үшін маңызды. Сондықтан 2001ж. Қызмет ету, тіршілік ету мен денсаулықтың шектелуінің халықаралық жіктелуі- Internacional Classification оf Functioning, Disabiliti and Health (ҚХЖ) жарыққа шықты. Тегіс қамти алатын ҚХЖ мақсаты –унифицирленген стандарттық тілмен қамтамасыз ету және денсаулықпен байланысты, денсаулық және көрсеткіш, көрсеткіш сипаттамасы үшін шегін анықтау. ҚХЖ ХБЖ –дан айырмашылық ерекшелігі ол «құрылымнан жою» және әрқашан бұзу сипаты бар, аурулардың және денсаулық өзгерістерінің соңғы нәтижсін көрсететін, ХЖБ сол әсерімен шоғырланады, «денсаулық құратын» (домендер) жіктемесі болу үшін «аурулар салдары» жіктемесінен кетуі болып табылады. «Әлеуметтік жетіспеушілік» термині ҚХЖ мемлекеттік жоспарлау мен әлеуметтік тапсырысты орындау деңгейінде жоюға тиісті, «тосқауылдар» (әлеуметтік көмек жетіспеушілігі, әлеуметтік қорғау шараларының болмауы және т.б.) түсінігіне өзгертілді. Осындай термин сияқты «әлеуметтік жетіспеушілік» ҚХЖ-дан оның кем қалыпта көсететін мағынасы салдарынан алынған. ҚХЖ мүгедектерді әлеуметтік қорғау аймағындағы мемлекеттік саясатты анықтайтын, заңнамалық құжаттарды өндеу, мүгедектіліктің жаңа тұжырымдамасын құру үшін үлкен мағына береді. ҚХЖ бұл тұжырымдамаларын игеру мүгедектер мен науқастарды оңалту және медициналық-әлеуметтік сараптамаларды жүзеге асыру, жаңарту жолдарындағы қажетті шарттары болып табылады. жүктеу/скачать 0,61 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|