Медициналық-ұйымдастырылған– сәби және балалар өлімінің төмендеуі, ауруды кеш анықтау, оңалтуды бастау және мүгедектілік анықталғанға дейін ауруларды анықтауынан ұзақтылық кезеңінен, аурулардың кеш анықталуы, өмір сүру ұзақтығының өсуі. Нәтижесінде аурудың барлық әсері үлкен дәрежеде мезгілсіз қаза емес мүгедектілік деп анықталады. Республика бойынша демографиялық көрсеткіш соңғы бес жылда бала туудың өсуін көрсетеді (2011 жылы 22,5 1000 адам, 2015 жылы 22,7, 2014 жылғы көрсеткіш 23,1 болды), сәби өлімінің төмендеуі (2011жылы
14,8 1000 адам, 2015 жылы 9,4 дейін) және 5 жасқа дейінгі өлім (2011жылы
17,9 1000 адам, 2015 жылы 12,2 дейін) және тұрғындардың табиғилық
көбиюінің өсуі 2011 жылы 13,8 1000 адам, 2015 жылы 15,2 дейін өсті. Тіршілікке қабілетті ауру балаларды туған кезінде, және де неотальды хирургияның дамуы мен ТАД туылғандарға (педиатрлық орталықтарда ретинопатия кезінде көз торына лазерлік коагуляциясын тиімді өткізеді) және кардиохирургияға әсер етеді. Сөйтіп, қазіргі уақытта балалар, күрделі ақауларының дамуымен немесе басқа патологиямен туғандар уақытысында оталардың араласуымен және медицинадағы алдыңғы технологияларды қолдануы арқасында өмір сүреді. Сонымен бірге дене салмағы өте төмен балалар ағзалары дамымаған осындай ауруларымен балалар топбын құрайды, бұндайда мүкедектілік анықталады (бас ми жылауығының барысындағы қабыну, ми ишемиясы, соқырлық, өкпе тінінің толық еместігі).
Әлеуметтік-орта–әлеуметтік қолайсыз отбасының және экология жағдайының нашарлауы.
Тұрғындардың қартаюы
Республикамыздағы тұрғындардың қартаюы БҰҰ сарапшыларының ойы бойынша елімізде жеделдетілген қарқынды түрде жүреді. Олардың болжамы бойынша, 2050 жылдарында еліміздегі тұрғындардың 25% 65 жастан асқан егде адамдар, олардың ішінде көбі әйелдер құрайды. Берілген санақ бойынша қазіргі уақытта елімізде тұратын 2 млн шамасындай зейнет жастағы азаматтар, тұрғындардың 11% жалпы санақты құрайды.
Жас аралық мүгедектілік құрылымының өткізген нәтижелері зейнет жастағы тұлғалардың үлесі жалпы мүгедектік құрылымы ретінде 2014 жылы 23,9%, 2016 жылы 25% дейін, және де бастапқы мүгедектілігі анықталғанда (2014 жылы– 10,6%,– 2016 жылы 15,5 %) көрсетіледі.
Бұл егде жас аралығындағы тұрғындардың көптеген созылмалы, компенсаторлық мүмкіндіктерінің төмендеу аясында өтетін ауру түрлерімен азап шегуімен байланысты. Жас тұлғаларға қарағанда, егделердегі (60-74 жастағы) аурулардың деңгейі 2 есеге жоғары, ал қарт жастағы тұлғалар (75 жастан жоғары) 6 есе жоғары. Егде жастағы адамдар ауруларының құрылымында жүрек ауруларының ишемиясы, гипертониялық аурулар, қант диабеті, тыныс алу мүшелерінің аурулары, қимыл-тірек аппараттар аурулары негізгі орынды алады. Сонымен қатар, емделушілерде сирек кездесетін бір ғана ауру- үш, төрт болып үлескендер анағұрлым жиі кездеседі, ал кейбір кездерде созылмалы ауруларды емдеу мен сауығуға байланысты болжамның нашарлауы қосымша қиындықтарды туғызады.
60 жастан жоғары бір емделушіні алғанда төрт-бес түрлі аурулары анықталады, осындай емделушілерге әртүрлі дәрілік заттары олардың емделуіне, оңалту мен әлеуметтік бейімделуіне сәйес қаржылық шығындары өседі деп есептейді. Зейнет жастағы мүгедектер санының өсуі, жас шамасына қарап мүгедектердің берілген категорияларының арасында аурулардың объективті өсуімен ғана байланысты емес, мүгедектерге мемлекет қаржысы арқылы қамтамасыз ететін, сондай-ақ оңалту құралдарын қажет етуімен
байланысты (сурдо – тифлоқұрал, жаялықша, несеп – және нәжіс қабылдағыштар, кресло – арба.) .