Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке»
жүктеу/скачать 12,18 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ФИО автора
- Annotatsiya
| Adabiyotlar ro‘yxati:
1. Abdullaeva S. 6-7 yoshli bolalarning maktab ta’limiga tayyorgarlik darajasini aniqlashda test usulidan foydalanish. // «Maktabgacha ta’lim», 2012, 1-son. –10-12-b. 2. Alimov N. Maktabgacha yoshdagi bolalarni matematik ta’limga tayyorlash. // «Maktabgacha ta’lim», 2015, 2-son. –7-10 b. 450 ФИО автора: Мурадова Шахло Сатторовна Buxoro pedagogika kolleji Название публикации: «KICHIK GURUH YOSHIDAGI BOLALARIGA EKOLOGIK TARBIYA BERISHDA TOPISHMOQDAN FOYDALANISHNING AHAMIYATI» Annotatsiya: maqolada maktabgacha yoshdagi bolalarda maqollar yordamida ekologik tafakkurni rivojlantirish haqida fikrlar bayon etilgan. Kalit so’zlar: maktabgacha yoshdagi bolalar, tabiat, muxabbat uyg‘otish. Bolalarning sog‘lom va bilimli, yеtuk kadrlar bo‘lib voyaga еtishida maktabgacha ta'lim tarbiyasi juda - muxim o‘rin tutadi. Mazkur soxani takomillashtirish maqsadida qabul qilingan dasturda maktabgacha ta'lim soxasi uzluksiz ta'lim tizimining birlamchi bo‘g‘ini sifatida, bu jarayonda maktabgacha ta'lim muassasalarining bolalar ta'lim-tarbiya tizimi va barkamol avlodni tarbiyalash davlat siyosatining asosiy ustuvor yo‘nalishi ekanligi ta'kidlangan. Maktabgacha yoshdagi bolalarda tabiatga muxabbat uyg‘otish uni avaylab asrashga o‘rgatish ko‘p jihatdan o‘zbek xalq topishmoqlaridan unumli foydalana bilishga bog‘liq. Topishmoqni to‘g‘ri tanlash esa bolaning ekogik ta‘lim olishi, atrof muxit , xaqidagi bilimlarini yanada kengaytirishga , mantiqiy tafakkurini oshirishga xizmat qiadi. Xalq og‘zaki ijodida topishmoq alohida janr bo‘lib, eng qadim davrlardan boshlab insonlarning ongi, zehni va uquvini charxlash uchun xizmat qilib kelgan. Topishmoqlarda istiora, ko‘chim, kinoya, qochirim yo‘li bilan so‘zlarni ko‘chma ma‘noda ishlatib, imo- ishora berish vositasida yashirilgan narsani topish talab qilinadi. Topishmoq aytuvchining ham, topuvchining ham xotirasi kuchli bo‘lishini talab qilanadi. Ular diqqatlarini jamlashga, gapirilayotgan har bir jumlaning mohiyatiga e‘tibor qilishga o‘rganadilar. Topishmoqlar mazmuniga ko‘ra : • uy hayvonlariyovvoyi hayvonlar haqidagi topishmoqlar, • o‘simliklar haqidagi va boshqa turlarga ajratiladi • mevalar haqidagi, 451 • parrandalar haqidagi topishmoqlarga bo‘linadi. Topishmoq tanlashda bolalarning yosh va ruhiy xususiyatlarini xisobga olish juda muhimdir. Kichik guruhlarda bolalarni tevarak-atrof bilan tanishtiruvchi, ijtimoiy hayot hodisalariga qiziqishlarini tarbiyalovchi, atrofidagi narsalar, odamlar haqida ma‘lumot beruvchi topishmoqlardan foydalaniladi.Bu yoshdagi bolalar uchun tanlangan topishmoqlar, tabiiy ravishda, juda ixcham shaklda, soda tilda, ohangdor jumlalar yordamida yaratilgan bo‘lishi kerak. Topishmoqlarda biron narsa ikkinchi bir narsaga istiora san‘ati vositasida o’xshatiladi va eng muhim xususiyatlari haqida ma‘lumot beriladi. Masalan: «Yer tagida oltin qoziq, U xammaga bo‘lar oziq» topishmog’ini olaylik. Bu topishmoq matnida yashiringan narsaning uchta muhim belgisi qayd etilgan: 1. Yer ostida ekani. 2. Oltinning rangida, ya‘ni sariq ekani. 3. Qoziqqa o’xshashligi. Bu belgilar orqali bolalar topishmoqning javobi sabzi ekanini topishadi. Tarbiyachi bolalarga topishmoq aytayotganida quydagi tamoyillarga e‘tibor berishi lozim: 1. Topishmoqlarning tushinarlilik tamoyili. Bu tamoyil bolalarning bilish imkoniyatlarining hisobga olishni imkoniyatlar o‘sishi bilan topishmoqlarni murakkablashtirib borishni talab etadi. 2. Topishmoqning bola ruhiy-ma’naviy olamini rivojlantirish va ularni tarbiyalashga qaratilganlik tamoyili. Xalq topishmoqlari bolalarning estetik didini, ya‘ni go‘zallikni his etish tushunish qobiliyatini tarbiyalaydi, shu orqali ularning murg‘ak qalbida axloqiy fazilat;arning qaror topishi uchun zamin hozirlaydi. 3. Topishmoqlarning ko’rsatmaliligi tamoyili. Xalq topishmoqlaridan foydalanishda ko‘rgazmali qurollar bolaning qiziqishini yanada oshiradi. Topishmoqning mazmunini tushunishni osonlashtiradi. 4. Topishmoqning mashg’ulot mavzusi bilan aloqadorligi tamoyili. Topishmoqlar mashg‘ulotning mavzusiga mos bo‘lishi, aniq tizimga solingan bo‘lishi, 452 nimanidir o‘rgatishga qaratilgan bo‘lishi talab etiladi. Shunda ko‘zlangan maqsadga erishish imkoniyati kengayadi. 5. Topishmoqning murakkablashib borishi tamoyili. Kichik yoshda sodda, kam so‘zli topishmoqlardan foydalanilsa, katta yoshda bolani o‘ylash, fikrlashga undaydigan qiyoslash, xulosa chiqarishni talab qiladigan murakkab topishmoqlar tavsiya etiladi. Yuqoridagi fikrlardan kelib chiqqan xolda,tarbiyachilar maktabgacha yoshdagi bolalar uchun topishmoqlar tanlashda quyidagi talablarga qat‘iy rioya qilsalar bizning oldimizga qo‘ygan maqsadimiz samarali natijalar beradi: a) topishmoqlarning bola yoshiga mosligiga, ta‘limiy va tarbiyaviy ahamiyatiga; b) topishmoqning tushunarliligiga ,badiiy tiliga, nechta va qanday so‘zlardan tarkib topganligiga; d) topishmoqning MTM lari uchun ishlab chiqilgan o‘quv dasturlariga muvofiqligiga. жүктеу/скачать 12,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|