FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI

75 
ФИО авторов: Tojaliyeva Maftunaxon Olloyorovna 
Farg’ona viloyati Yozyovon tumani 14 – maktab matematika fani o’qituvchisi 
Xolmatova Maxliyoxon Abdullayevna 
Farg’ona viloyati Yozyovon tumani 14 – maktab matematika fani o’qituvchisi 
Название 
публикации: 
«MATEMATIKA 
O'QITISHNING 
XUSUSIY 
METODIKASI» 
Mamlakatimizda hozirgi paytda yoshlarga ta'lim va tarbiya berishga alohida e'tibor 
qaratilmoqda. Ta'lim-tarbiya hamisha jamiyat taraqqiyotining asosi bo‘lgan. 
Chunki, inson jamiyatdagi barcha munosabatlar, aloqalarning markazida turadi. 
Fan-texnika va axborotdagi revolyutsiya inson va uning ilmiy-ma'rifny potentsialini 
ijtimoiy-iqtisodiy 
taraqqiyotning 
hal 
qiluvchi 
omiliga 
aylantirdi. 
Barqaror iqtisodiy o‘sishni ta'minlash, xalqaro mexnat taqsimotida munosib 
o‘rin egallash, milliy iqtisodiyotning raqobat- bardoshligini ta'minlash 
muammolari ko‘p jihatdan ish kuchining bilimi, malakasi, vaziyatga qarab ish tuta 
olishiga bog‘liq. Kelajakda erishishimiz lozim bo‘lgan buyuk maqsadlarga erishish 
uchun eng avvalo yuqori malakali, zamon talabiga javob beradigan mutaxassis 
kadrlar tayyorlashimiz kerak. 
Matematika fanini rivojlanishini asoslari, boshqa fanlarini rivojlanishi kabi, 
insoniyat faoliyatining amaliy ehtiyojlaridan kelib chiqadi. Fanning rivojlanishi bu 
ishlab chiqarishning shakllanishi bilan asoslanadi. Matematika, boshqa fanlar 
kabi, odamlarning amaliy ehtiyojlari natijasida vujudga keldilar: er maydonining 
yuzalarini ulchash, idishlarning sig‘imini o‘lchash, vaqtni o‘lchash va mexanikaning 
elementlaridir. F.Engels.Andi - Dyuring. Haqiqatan ham matematikaning turli 
bulimlari real dunyoning fazoviy formalarini va miqdoriy munosabatlarini o‘rganishda 
o‘zining metodlarining turli tumanligi bilan ajralib tursada, yagonaligi va umumiyligi 
bilan yaxlit birlashtirib turadi. Matematika fanining mazmuni quyidagicha; 
1) uning rivojlanish jarayonida yig‘iladigan - faktlar; 

76 
2) faktlar asosida ilmiy tasavvurning shakllanishi - gipoteza. O‘z o‘rnida bu 
tajriba orqali tekshiriladi; 
3) faktlar va tajribalar natijalarini umumlashtirish hamda ularni nazariya va qonunlar 
ko‘rinishiga keltirish; 
4) 
nazariya 
va 
qonunlarni 
o‘rganish, 
matematikani 
o‘rganishni 
xarakterlaydigan umumiy yo‘nalishlarni ifodalovchi metodologiyani yaratish. 
Metodika pedagogikaning tarkibiy qismi (pedagogika yunoncha paidagogike) 
bo‘lib, insonni shakllantirishda muayyan maqsad sari qaratilgan sistematik faoliyat 
to‘g‘risidagi hamda ta'lim-tarbiya berishning mazmuni, shakli va metodlari (uslublari) 
haqidagi fandir. 
Metodologiya esa (metod va logika so‘zlaridan) faoliyatning tarkibi, mantiqiy 
tuzilishi, metod va vositalari haqidagi ta'limotdir. Metodologik bilim, birinchidan, 
muayyan faoliyat turlarining mazmuni va izchilligini o'z ichiga olgan odat va normalar 
shaklida, ikkinchidan, amalda bajarilgai faoliyatning ta'siri sifatida yuzaga chiqadi. 
Hozirgi zamoy adabiyotlarida metodologiya deyilganda, avvalo ilmiy bilish 
metodologiyasi, ya'ni ilmiy bilish faoliyatining shakllari va usullari tushuniladi. 
Metodika, qisqacha qilib aytganda, ma'lum bir fanni o‘rganish, o‘qitish 
metodlari to‘g‘risidagi ta'limot. Boshqacha aytganda metodika - bu dars o‘tishda 
o‘qituvchiga qo‘yiladigan talablarni realizatsiya qilishni amalga oshiradigan turli 
metodlarning majmuidir. 
Matematika metodikasi pedagogika, psixologiya va yosh psixologiyasi bilan 
bog’liq. Boshlang’ich matematika metodikasi ta‘limning boshqa fan metodikalari 
(ona tili, tabiatshunoslik, rasm, mehnat va boshqa fanlar o’qitish metodikasi) bilan 
bog’liq. 
O’qitishda predmetlararo bog’lanishni to’g’ri amalga oshirish uchun o’qituvchi 
buni hisobga olishi juda muhimdir. 

77 
Ilmiy-tadqiqot metodlari – bu qonuniy bog’lanishlarni, munosabatlarni, 
aloqalarni o’rnatish va ilmiy nazariyalarni tuzish maqsadida ilmiy axborotlarni 
olish usullaridir. Kuzatish, tajriba, maktab hujjatlari bilan tanishtirish, o’quvchilar 
ishlarini o’rganish, suhbat va so’rovnomalar o’tkazish ilmiy-pedagogik tadqiqot 
metodlari jumlasiga kiradi. 
So’nggi vaqtlarda matematik va kibernetik metodlardan, shuningdek, matematikani 
o’qtishda 
modellashtirish 
metodlaridan 
foydalanish 
qayd 
qilinmoqda. Matematika metodikasi ta‘lim jarayoni bilan bog’liq bo’lgan quyidagi uch 
savolga javob beradi: 
1. Nima uchun matematikani o’rganish kerak? 
2. Matematikadan nimalarni o’rganish kerak? 
3. Matematikani qanday o’rganish kerak? 
Matematika metodikasi haqidagi tushuncha birinchi bo’lib Shveytsariyalik 
pedagog matematik G.Pestalosining 1803-yilda yozgan ― Sonni ko’rgazmali 
o’rganis‖ asarida bayon qilingan. Boshlang’ich ta‘lim haqida ulug’ mutafakkir 
Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali Ibn Sino va boshqalar ta‘lim va tarbiya haqidagi 
hur fikrlarida boshlang’ich ta‘lim asoslarini o’rganish muammolari haqida o’z 
davrida ilg’or g’oyalarni olg’a surganlar. 
MO’M o’zining tuzilish xususiyatiga ko’ra shartli ravishda uch bo’limga bo’linadi. 

жүктеу/скачать 12,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: