Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке»
жүктеу/скачать 12,18 Mb. Pdf көрінісі
|
Зарина мақола 722 бет
- Бұл бет үшін навигация:
- Kalit so’zlar
- Ключевые слова
| Название публикации: «MUSAVVIR MAHMUD MUZAHHIBNING HAYOTI
VA IJODI, TASVIRIY SAN’ATDAGI TUTGAN O’RNI» Annotatsiya: Ushbu maqola XVI asrda o’zining yuqori cho’qqisiga ko’tarilgan Buxoro miniatyura maktabining asoschilaridan biri, betakror ustoz musavvir, Mahmud Muzahhib hayoti va ijodini yoritishni maqsad qilib yozildi. Kalit so’zlar: Buxoro, Musavvir, asar, Muzahhib, oltin suvi, portret.A.Navoiy. Аннотация: Эта статья была написана с целью освещения жизни и творчетва мусаввира Махмуда Музаххиба, одного из основателей Бухарской школы миниатюры, достигшего своего пика в XVI веке. Ключевые слова: Бухара, художник, произведения, Музаххиб, золотая краска, портрет,А Наваий. Annotation: This article was written to highlight the life and work of the artist Mahmud Muzahhib, one of the founders of the Bukhara School of miniature panting, which reached its peak in the XVI century Key words: Bukhara, artist, work of art, Muzahhib, golden water, portrait. Sharq miniatyura san’atida o’chmas iz qoldirgan musavvirlardan biri Mahmud Muzahhib ijodini o’rganish bugungi kunda ham katta ahamiyatga ega. Ajoyib xattot va musavvir ijodining ilk yillarini Hirotda Kamoliddin Behzod boshchiligida boshladi. Avvaliga Kamoliddin Behzod asarlaridan nusxa olib ijod qilgan bo’lsa, keyinchalik o’zi murakkab kompozitsiyalar tuzdi va o’ziga xos uslubini yaratdi. Xattotlik san’ati bo’yicha uning ustozi Mir Ali edi, keyinchalik u bilan Hirotdan Buxoroga ko’chib o’tdi. Afsuski musavvirning tug’ilgan va olamdan o’tkan yillari haqida ma’lumotlarga ega emasmiz. U Hirotni zabt etgan Ubaydulla xon tomonidan bir qator san’at ahli bilan birga Buxoroga ko’chirib olib kelinadi. Buxoroda shoh kitobxonasida ijodiy faoliyatini davom ettirib, o’zining eng yaxshi mo’jaz asarlarini shu yerda yaratdi. Musavvir Hirot miniatyura maktabining an’analarini saqlagan xolda ijod qilish davomida o’zining betakror uslubini shakllantirdi. XVI asrda Buxoroda Ubaydulla xoning xukumronlik davri bo’lib u kitob san’atining ixlosmandi edi. Aynan Ubaydulla xon davrini Buxoro miniatyura maktabining gullagan davri deb aytish mumkin. Bu davrda Buxoro 780 kutubxonasida ko’plab qo’lyozmalar, Sadiiy, Firdavsiy, Nizomiy asarlarining qo’lyozmalaridan yangi nusxalar ko’chirilib, ularni badiiy jihatdan ziynatlashga katta e’tibor berildi. “Muzahhib” taxallusining manosi “Oltin bilan ishlovchi usta”. Bu taxallus musavvirga o’z ishlarida oltin suvidan ko’p va maxorat bilan foydalangani uchun berilgan. Chindan ham musavvir mo’yqalamiga mansub qo’lyozma sur’atlarida ba’zilarida yer, ba’zilarida osmon qismi oltin suvi bilan tekkis qoplanganini, inson liboslaridagi naqsh bezaklarini tashkil qiluvchi plastik chiziqlarni bezakdor ko’rsatishda oltin suvidan maxorat bilan foydalanganini ko’rishimiz mumkin. Musavvir oltin suvini qog’oz satxida jozibador ko’rinishi uchun jilolash amaliyotini amalga oshirgani ma’lum. Chunki uning asarlaridagi oltin suvida bajarilgan chiziqlar bugungi kunga qadar o’z jilosini saqlab qolgan. Musavvirning o’z davridagi boshqa rassomlardan farqli tomoni u asarlarida bino naqshlarini ham, portretlarni ham birdek mahorat bilan chizgan. Musavvir kompozitsiyalarini kuzatar ekanmiz ulardagi binolar tuzilishi va bezaklari aynan Buxoro arxetekturasiga xos tuzilishga ega ekanligini ko’ramiz Buxoro arxitekturasida binoning oldi qismida zinasimon ko’tarilish va tushishdan iborat xolatni musavvir kompozitsiyalarida ham unumli foydalanilganligini Shayx sanoil qissasiga bag’ishlab ishlangan sur’atda ko’ramiz. Musavvir ijodiga xoslik jihatlaridan biri, matnda keltirilgan voqeilikni aynan tasvir tilida ko’rsatishga intilish yuqori ekanligini ko’rish mumkin. Uning kompozitsiyalarida bosh qaxramonlardan tashqari ko’plab inson qomatlari ishtirok etadi. Jumladan Saadiyning “Guliston” asaridagi qaroqchi yigit va vazir hikoyasi mavzusiga chizilgan “Arab qaroqchilarining shox xuzuriga keltirilishi” nomli mo’jaz sur’atda shoh, vazir va qaroqchi yigitdan tashqari ko’plab qomatlar tasvirlanganini ko’ramiz. Arab qaroqchilarining shox xuzuriga keltirilishi. Saadiy “Guliston”asari. 1550y, Buxoro Bu asarda muallif voqeilikni tabiat qo’ynida tasvirlagan. Unda ranglar bosiq, asosiy qahramonlar asarning tepasida markazda joylashgan. Inson qomatlari sodda, bezaksiz tarzda ishlangan. Tomoshabin e’tiborini asosiy qahramonga qaratish maqsadida shox qomatini oltin suvi bilan qoplangan tog’ fonida, bezakdor gilam ostida tasvirlagan. Shox va vazir orasida bo’lib o’tayotgan baxsli suxbat dialogni musavvir maxorat bilan ko’rsatib bergan. Bu sur’atning boshqa musavvirlarning asarlaridan 781 farqli jihati sifatida , tog’ ortidagi inson yuzi ko’rinishida tasvirlangan quyosh shaklini ko’rishimiz mumkin. Quyoshni bunday tasvirlash usuli boshqa miniatyura maktablarida uchramaydi. Quyosh shaklini inson qiyofasi shaklida tasvirlash orqali musavvir biron yashirin ma’noni bermoqchiga o’xshaydi. Mahmud Muzahhib ijodiga mansub yana bir go’zal asarlaridan biri sifatida “Sulton Sanjar va to’quvchi kampir”mo’jaz suratini namuna qilib ko’rishimiz mumkin. жүктеу/скачать 12,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|