Тема урока:  «Тела. Вещества» Цель

           ДМ2. Проверка готовности.

-Все ль на месте? -Все ль в порядке? -Книжки, ручки и тетрадки? -Да!

         ДМ3.Психологический настрой

-Как вы сегодня прекрасно выглядите, подтянуты и элегантны.  Улыбнитесь друг другу и пусть тепло ваших улыбок, вселит

в вас уверенность, прогонит страх.

-Урок начнем мы как всегда  С вопроса:  -Все готовы?  -Да!

     2.    Проверка домашнего задания.

ДМ4. Мозговой штурм.   Выберите правильный ответ и запишите букву, под которой он дан в тетрадь

. 

                            

Тест.

1) Что такое природа?

К) всё, что сделано руками человека;

П) всё, что нас окружает и существует независимо от человека;

М) всё, что нас окружает.

2) Какая бывает природа?

Р) природа бывает живая и неживая;

С) природа бывает только живая.

3) Что относится к неживой природе?

А) снегирь;

Е) стол;

И) снег.

4) Что относится к явлениям природы?

Б) изменение режима питания;

В) изменения в организме;

Р) изменения в природе;

5)  Люди изучающие и предсказывающие прогноз погоды?

А) технологи;

И) метеорологи;

В) геологи.

6) Под какой буквой записана правильная цепь питания?

Ф) капуста – жаба – слизень;

Д) капуста – слизень – жаба;

7) Что изучает наука экология?

А) связи между живыми существами и окружающей средой;

Б) неживую природу.     

                          

1)

2)

3)

4)

5)

6)

7)

п

р

и

р

о

д

а

- Ребята, вы ответили на все вопросы. Посмотрите на буквы, которые вы записали в таблицу, что заметили?

3. Сообщение темы и задач урока.

- Кто правильно дал ответы на все вопросы у того получилось слово…?

- Мы продолжаем работу над разделом «Природа»,  узнаем что такое тела, какие они бывают,  познакомимся с веществами 

и их свойствами.

-Давайте вспомним, что мы знаем о природе.

4. Повторение изученного. ДМ5.  Вопросы-ответы

- Что такое природные явления? Изменения в природе

-  Какие природные явления знаете?  Снег, град, дождь, листопад, 

-Человек и природа неразрывно связаны. 

-Что имеют люди благодаря природе? все: пищу, одежду, воздух, воду.

-Как нужно относится к природе?

5. Работа по теме.  ДМ6.Проблемный вопрос:  Что такое тело?

-Ассоциация со словом  Тело

-когда вы прочитали и услышали слово тело

 

 , что вы себе представили? Ответы детей

-В словаре Ожегова сказано: «Тело –это организм человека или животного в его внешних и физических формах»

Но у этого слова есть еще и другое значения. Оно и будет нас интересовать.

ДМ 7. Учитель показывает стакан.

- Что это за предмет? Стакан

-Этот предмет и называется телом

Учитель показывает гвоздь.

-Это гвоздь, это тоже тело 

ДМ8. Работа по учебнику. - Так  что такое тела?

- Попробуйте разобраться, прочитав 1абзац текста в учебнике на странице 43.

ДМ9. Что такое тела?  Слайд 6

-Назовите любые тела.

Записываем на доске -Посмотрите на список и скажите, на какие группы их можно разделить?

-Среди бесчисленного количества окружающих нас  тел, есть тела природные или естественные. 

-А есть тела искусственные-сделанные руками человека.

ДМ10. Работа в тетради.

55

Распредели отгадки на две группы.

З а г а д к и: 

1. Днем молчит, ночью кричит. (Филин.) 

2. Сам не бежит и стоять не велит. (Мороз.)

3. Без языка, а все расскажет. (Книга.) 

4. Никого не обижает, а все ее толкают. (Дверь.) 

5. Без рук, без топоренка   Построена избенка. (Гнездо.) 

6. Закружу, заверчу,   В небеса улечу. (Вертолет.) 

7. Зубов много, а ничего не ест. (Расческа.) 

8. В воде купался, а сух остался. (Гусь.) 

   Физминутка. -Я называю тела , если тело искусственное- поднимайте руки вверх, если природное-руки вперед.

Радуга, трактор, заяц, кукла, трава, стол, дождь, самолет, туман, звезды, медведь.

ДМ11. Самостоятельная работа.  Работа в парах

-Кроме того что тела бывают естественными и искусственными, они могут быть твердыми, жидкими, газообразными.  

Слайд 9   -Вот камень-он твердый, а линейка-?, капля дождя-?,  пузырь-?.

-Распределите вещества по их состоянию на группы:

А) Жидкие –    Б) Газообразные –   В) Твёрдые –

Глина, молоко, железо, вода, воздух, лёд, кислород, азот, спирт, бумага, резина.

ДМ12. Понятие  «вещество»

-Вернемся к телу - стакан

-Из чего оно сделано?

-Стекло

-Стакан – тело, стекло-вещество, из которого оно сделано.

- Гвоздь -тело,  из чего оно сделан?  Значит железо- (вещество)

- Вывод: «Веществами называют то, из чего состоит тело». Слайд 12

-Вещества изучает  особая наука-химия. На свете много веществ - несколько миллионов. С некоторыми мы встречаемся 

каждый день.

-отгадайте  загадки:

 -Меня не едят-    И без меня мало едят (соль)  слайды 13,14

-Я бел как снег,  В чести у всех, В рот  попал  Там и пропал.(сахар)

ДМ13. Практическая работа. 

- Рассмотрите то, что лежит у вас на столе.

- Впишите в таблицу слова: «вещества», «тела».

                 ?

               ?

стакан

стекло

ножницы

сталь

мяч

резина

роса

вода

 

- Проверяем ( фронтальная проверка).

- Докажите.

- Из чего состоят все тела?

- Все тела состоят из веществ.

 Тела, которые записаны у нас в таблице:  

  стакан, роса, мяч, ножницы образованы одним веществом, но есть тела, 

  которые образованы несколькими веществами. Очень сложный состав 

  имеют живые существа, например, (картинка растения) в растениях есть 

  вода, сахар, крахмал и другие вещества. В состав тел животных и человека 

  (картинки человека и животного) также входит множество разнообразных  

  веществ. Главные из них – белки,  жиры, углеводы, витамины, вода.

6. Закрепление нового.   ДМ 14. Самостоятельная работа по учебнику

. 

Стр. 45

7. Итог урока

- По какой теме мы сегодня работали?

-Что такое тела?

- Что такое вещества?

- Чем вещества отличаются от тел?

Рефлексия. - Был ли полезным для вас урок? Чем?  -если «да», то выберите смайлик и приклейте  его.

Домашнее задание.  Стр.43-45, ответить на вопросы и нарисовать 4 тела.

- Ещё раз прочитать, выучить определения вещества, тела, уметь отличать вещества, тела, явления. 

56

БІЛІМ  БЕРУДЕГІ  БАСҚАРУ  ЖӘНЕ КӨШБАСШЫЛЫҚ

СмайловаЖ.Т. Бастауыш сынып мұғалімі, оқу ісінің меңгерушісі

Білім   берудің   кез   келген   жүйесіндегі   тұрақты   даму   мен   өзгерістердің   сырттан   енгізілуі

мүмкін   емес,   олар   нақты   сыныптардағы   мұғалімдердің   тәжірибесі   мен   түсініктеріндегі

өзгерістерден бастау алуы керек деген тұжырымға саяды. Білім беру сияқты көшбасшылық та

адамның тұрақты дамуына  әкелетін негізгі қабілеті болып табылады. Өзгеріс үдерісі өз даму

жолында   қолайсыздық   пен   келіспеушілік   тудыруы   ықтимал.   Мұндай   кезде   өзгеріс   үдерісін

басқару   оңай   емес.   Мұғалім   ретінде,   біз   кейде   өзіміздің   әрекет   ету   мүмкіндігіміз   бен   күш-

қайратымызды жоғалтып жатқанымызды сеземіз. Мұғалімнің көшбасшылығын дамытуға  әсер

етудің ерекше түрі жауапты қызметі бар немесе жоқ мұғалімдер деп анықталуы  мүмкін:   Іс-

тәжірибені   жетілдіру   жұмыстарын   өз   қолына   алуға;   Өзгерістер   енгізу   үшін   әріптестерімен

стратегиялық шешімдер қабылдауға;  Бірігіп жұмыс істеуде фактілерді жинауға және қолдануға;

Кәсіби   білімді   құруға   және   таратуға   атсалысуға   міндетті.   Дамыту   жұмыстарын   зерттеумен

шатастыруға болмайды. Мұғалім – дамыту жұмысының көшбасшысы болып табылады.

Ұстаздың биігі ойлана қарасаң биіктей береді, үңіле қарасаң, тереңдей береді, қол созсаң

қарсы   алдыңда,   айналсаң   артыңда   тұрғандай»   –   деп   Сократ   айтқандай   егеменді   еліміздің   алдыңғы   қатарлы   отыз

мемлекеттің  қатарына  қосылуға   табандылықпен  жылжу саясаты   қоғамымыздың   барлық   саласында  түбегейлі   өзгерістер

енгізіп, жаңа талаптар қойылып отыр. Соның ішінде болашақ ұрпаққа әлемдік деңгейде білім беру мақсатына орай білім

мазмұнына жаңаша қарау – басты міндеттердің бірі. Қазіргі кезде білім берудің жаңа жүйесінің жасалынуы, білім мазмұны

мен   әдіс-тәсілдерінің   жаңаруы   бәсекелестікке   қабілеті   мол,   шығармашылық   бағытта   еңбектенетін,   ой   қабілетімен

ерекшеленетін   азаматты   тәрбиелеуді   көздейді.   Сапалы   білім   –   ел   болашағын   айқындайтын   басты   көрсеткіш   болып

табылады. Бүгін мектеп партасында отырған бүлдіршіндер ертең ел тағдырын шешетін азаматтар. Олардың сапалы білім

алуын бүгін қамтамасыз ету –мұғалімнің басты міндеті. 

Осы заманғы кез келген оқыту технологиясы оқу процесін ұйымдастыру кезеңінде технологияның бар мүмкіндіктерін 

үнемі шығармашылықпен пайдалану қажеттілігіне көңіл аударуда. Оқыту технологиясын оқыту процесін ұйымдастыру, 

басқару және бақылау деп түсіну керек. Осы орайда  оң нәтижеге қол жеткізу үшін алдыма мынадай мақсат қойдым:

- заман талабына сай білімді, білікті, дүниетанымы кең, шығармашылық қабілеті дамыған жеке тұлға қалыптастыру.

Осы мақсат негізінде алдыма қойған міндеттерім:

- жас ұрпақтың қабілеті мен талантын ашу;

- шығармашылық, логикалық ойлау қабілеттерін жетілдіру;

- өз алдына мақсат қою арқылы оны жүзеге асыра білу;

- өз әрекетінің нәтижелерін бағалай білу.

   Мұғалімнің көшбасшылық қабілеті ең бірінші сабаққа даярлықтан басталады, яғни, өтілетін сабақтың жоспарын құру, оны

өткізу әдістемесі, оқушылардың қабілеттерін, жас ерекшеліктерін ескере отырып, иллюстрация, техникалық құралдарды, 

дидактикалық материалдарды пайдалану.  Мұғалімнің осы шығармашылық әрекеті арқылы оқушының шығармашылық 

қабілеті қалыптасады. Ал, көшбасшылық қабілеттер шығармашылық елес, шығармашылық ойлау арқылы жүзеге асады. 

Оқушыны шығармашылық ойлауға, жылдамдыққа, икемділікке, тапқырлыққа үйрету ол мұғалімнің әр сабағында 

қалыптасып отыратыны анық.

  Ұлы ағылшын ағартушысы Уильям Уарт жай мұғалім хабарлайды, жақсы мұғалім түсіндіреді, керемет мұғалім көрсетеді,

ұлы мұғалім шабыттандырады деген екен, ендеше Қазақстанның болашағы білімді ұрпақ қолында, ал сол білімді ұрпаққа

сапалы білім беру мұғалімдердің қолында.  Біз оларға болашақта үлкен сенім артамыз. Олардың сол сенімді орындауы үшін

біз оларға үлкен жол көрсетуіміз керек. Әрбір оқытушы өз ісімен, шеберлігімен оқушыға жеткізе отырып, оны жан – жақты

тәрбиелеп санасына құйып отырса, сонда қазақтың туын көкте желбіретіп, биіктерге асқақтатады және де білімді де білікті

жастар саны артады деп сенемін.

Тақырыбы:Көбейтудің ауыстырымдылық қасиеті

Мақсаты:Білімділік:Көбейтудің ауыстырымдылық қасиетін және оның есеп шығаруда қолданылуын қарастыру;

Дамытушылық:Сабаққа деген қызығушылықтарын арттыра отырып,есептеу дағдыларын,огикалық ойлау қабілеттерін 

жетілдіру;

Тәрбиелілік:Қайырымдылыққа,ұйымшылдыққа,салауатты өмір салтын ұстауға тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Жаңа сабақ

Сабақтың түрі: Қалыптан тыс сабақ

Сабақтың әдісі: Сто стратегиялары, топпен жұмыс, өзіндік, сұрақ - жауап. 

Көрнекілігі: интербелсенді тақта, тапсырма жазылған слайдтар, стикерлер.

Күтілетін нәтиже:

1. Жаңа сабақ материалын толық меңгереді.

2. Ой қорытып, бір - бірлеріне сұрақ қоя алады.

3. Жауапкершілікті сезініп, әдептілік, құрметтеу сезімдері қалыптасады.

Сабақтың барысы: I Ұйымдастыру кезеңі

ДМ1 Психологиялық ахуал туғызу Армысыңдар, балалар, қазір «Шаттық шеңберіне» жиналып, бір – бірімізге сәттілік 

тілейік.Балалар, бір - біріңе қарап жымиыңдар, жайланып отырып, көздеріңді жұмыңдар. Менің айтқанымды іштеріңнен 

қайталаңдар.

ДМ2 «Шаттық шеңбері» (Слайд 1)

Мен мектепте сабақтамын, Қазір оқуды бастаймын.

Осыған қуанамын, Жан дүниемде күн нұрлы,

Жылуым мол бойымда. Осы жылуды Жер бетіндегі барлық адамдарға жолдаймын. Барлығыңа сәттілік.

57

Жарайсыңдар, осылайша әрдайым бір – бірімізге жүрек жылуын сыйлай білейік.  

ІV Жаңа сабақты енгізуге дайындық кезеңі

ДМ 3 арифметикалық амалдар арқылы 3 топқа бөліну. (Слайд 2)

1- топ Көбейткіш    2- топ  Бөлінді   3- топ Қосынды

Әр топ мүшелері «ауыстырымдылық» сөзіне анықтама беріп, бүгінгі тақырып не жайлы деген сұраққа жауап бере отырып, 

сабақта не істейміз? Деген сұрақтың жауабын беру арқылы сабаққа мақсат қояды. (Керек болса мұғалім толықтырып 

отырады).

ДМ4 Қызығушылықты ояту сатысы «Топтастыру»  стратегиясы 

Көбейту туралы не білеміз?

V Жаңа материалды түсіндіру кезеңі (Слайд 3)Мағынаны ашу сатысы

ДМ5 «Жұпта – бөліс – жинақта» стратегиясы

1- топ- Екі өрнектің мәндерін салыстырыңдар:

3 * 5 және 5* 3

Қалай әрекет жасайсыңдар? (Ең алдымен 3 * 5 өрнегінің мәнін табамыз, ол үшін қосамыз 3+3 +3 +3+3 =15, содан кейін 5 * 3

өрнегінің мәнін табамыз, ол үшін 5 деген қосылғышты 3 рет қайталап, 5+5+5 = 15 алынған нәтижелерді салыстыру қажет).

- Қайсысы сендерге қиынға соқты?

- Қалай есептейміз? (а) есептейміз, (ә) ауыстырымдылық қасиетін қолданамыз). 

2- топ  5 * 4 және 4* 5

Қалай әрекет жасайсыңдар? (Ең алдымен 5 * 4өрнегінің мәнін табамыз, ол үшін қосамыз 4+4 +4 +4+4 =20, содан кейін 4 * 5 

өрнегінің мәнін табамыз, ол үшін 5 деген қосылғышты 4 рет қайталап, 4+4+4+ 4+ 4= 20алынған нәтижелерді салыстыру 

қажет).

3- топ 3 * 6 және 6* 3

Қалай әрекет жасайсыңдар? (Ең алдымен 6 * 3өрнегінің мәнін табамыз, ол үшін қосамыз 6+6+6 3=18  , содан кейін 3 * 5 

өрнегінің мәнін табамыз, ол үшін 3 деген қосылғышты 6 рет қайталап, 3+ 3+3 +3+3+3 =18 алынған нәтижелерді салыстыру 

қажет).

 Қорытынды:  Нәтижелері тең, көбейткіштердің орнын ауыстырғанмен, көбейтіндінің мәні өзгермейді.

ДМ6 «Сен – маған, мен - саған» стратегиясы.  Оқулықпен жұмыс 78- 80 – беттер (Слайд 4)

2. Үлгі бойынша орында  20*2 =20+20=40     2*20= 40

1- топ   35 * 2 =

             2 * 35 =

2 – топ  42 * 2 =

             2 * 42 =

3 – топ  9 * 2 =

             2 * 9 =

VІ  Сабақты түсінгенін тексеру кезеңі

ДМ7 «Кім жылдам?»  ойыны  (Слайд 5)

3.  1- топ     8 . 3  *  3 . 8          

6 + 6 + 6  *   3 . 6   

10 . 17 * 17 . 10

2 - топ     9 . 4  *  4 . 7          

2 + 2 + 2 + 2   *   4 + 4  

31 . 16 * 16 . 31

3  - топ     7 . 2  *  2. 7          

6+ 6 +  6  *   9+ 9  

41 . 15 * 15 . 41

ДМ8   Постермен жұмыс (Слайд 5)

4. Қысқаша жазылуы бойынша есептер құрастыр. Кері есептер құрастыр  

1- топ     Болды – 121 кг   Сатылды – 12 кг  Қалды - ?

2- топ    Көгі – 15 доп  Қызылы – 18   Барлығы  

3- топ    Торкөз дәптер – 3  Жол дәптер – 29  Қаншасы артық? 

ДМ9   «Кім алғыр?» ойыны (Слайд 5)

5. Төртбұрыштардың периметрін есепте

VІІ Сабақты бекіту,  бағалау кезеңі

ДМ10  «Ой толғаныс» сатысы Эссе жазу(Слайд 6)

 І топ «Ауыстырымдылық»  Көбейткіштердің орнын ауыстырғаннан көбейтіндінің мәні өзгермейді.

ІІ топ «Терімділік»  Көршілес көбейткіштерді олардың көбейтіндісімен алмастыруға болады.

ІІІ топ «Үлестірімділік» Қосындыны санға көбейту үшін әр қосылғышты сол санға көбейтіп, сонда шыққан көбейтінділердің

мәндерін қосуға болады.

ДМ11  Бағалау 

VІІІ Үйге тапсырма

ДМ12  7- есеп, 186- бет   Есепте және дұрыстығын әр түрлі тәсілмен тексер. (Слайд 8)

ДМ13 «Жүректен- жүрекке»  тренингі 

 Сабақты аяқтау мақсатында  оқушылармен бірге үлкен шеңберге жиналып, бір-біріне жылы тілек айтады.

-Достым, сен өмірден өз орныңды табасың, өйткені сен...

-Құрбым, сен үлкен жетістіктерге жетесің, өйткені сен...

-Құрбым, мен сені мақтан етем, өйткені сен...

58

СЫН ТҰРҒЫСЫНАН ОЙЛАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ  – САПАЛЫ БІЛІМ КЕПІЛІ

Бастауыш сынып мұғалімі. Оразғалиева Жанат Тайғалиқызы

  «Мектеп   –кеме,   білім   –   теңіз»   -   деген   қанатты   кез   –   келген   азаматтың   саналы   өмірін

қалыптастыратын  алғашқы алтын босағасы,  білім ордасы – мектептің қоғамдағы орны мен рөлі

айқындап  тұрса,   Елбасы   Н.   Ә.   Назарбаев:   «Бәрі   де     мектептен   басталады»  -  деп    мектептің

қоғамдағы орнын ерекше бағалады.   Ұстаз мамандығы   - киелі мамандық.   Ұлы жазушы   М.

Әуезов:   «   Халықты   халықпен,   адамды   адаммен   теңестіретін   -   білім»  -  деген   екен     Бәсекеге

қабілетті   білім   кеңістігін   құруға   бағытталған   бағдарлама   сындарлы   оқыту   теориясына

негізделген.   Бұл   теория   оқушылардың   өздігінен   білім   алуына,   ойын   дамытуға,   оны   өмірде

қолдануына ықпал етеді. 

     Біліктілікті арттыру бағдарламасының негізгі мазмұны жеті модуль түрінде берілген, олар

оқыту барысында аралас түрде ұсынылады .Осы бағдарламаны меңгеріп, өткізген сабақтарымда

бағдарламада   ұсынылған   жеті   модульдің   ішінен   "Сыни   тұрғыдан   ойлау"   модулін   таңдап

алдым.Бұл  модульді  таңдап  алу мақсатым     сыни тұрғыдан  ойлауға   үйрету арқылы,  ойлауды

дамытуды   саналы   және   оймен   қабылдауды   көздейді.   Сыни   тұрғыдан   ойлау-бақылаудың,

тәжірибенің,   ойлау   мен   талқылаудың   нәтижесінде   алынған   ақпаратты   ойлауға,   бағалауға,

талдауға және синтездеуге арналған шешім.  Сыни   тұрғыдан   ойлау   көбінесе   қарсы   пікір   айтуға,   баламалы   шешімдерді

қабылдауға, ойлау және іс-әрекетімізге жаңа немесе түрлендірілген тәсілдерді енгізуге дайын болуға, ұйымдастырылған

қоғамдық әрекеттерге және басқаларды сыни тұрғыдан ойлауға баулуды білдіреді. Сыни тұрғыдан ойлау стратегиясы 3-

бөлімнен тұрады. 1-Қызығушылықты  ояту.  Үйрену процесесі –бұрынғы білетінмен жаңа  білімді ұштастырудан  тұрады.

Үйренуші жаңа үғымдарды, түсініктерді өзінің бұрынғы білімін жаңа ақпаратпен толықтырады, кеңейте түседі. Сондықтан

да сабақ қарастырылғалы тұрған мәселе жайлы оқушы не біледі, не айта алатындығын анықтаудан басталады. Осы арқылы

ойды қозғау, ояту, ми қыртысын тітіркенгіш арқылы әсер ету жүзеге асады. Осы кезеңге қызмет ететін «топтау», «түртіп

алу»,   «ойлану»,   «жұпта   талқылау»   деген   стратегияларды   қолдану   керек.   Ойлау   мен   үйренуге   бағытталған   бұл

бағдарламаның екінші кезеңі мағынаны таны. Бұл кезеңде үйренуші жаңа ақпаратпен танысады, тақырып бойынша жұмыс

істейді, тапсырмаларды орындайды. Бұл кезеңде инсепт, джик со стратегияларын қолданған тиімді.     3 кезең - ой толғаныс

бағдарламасы. Дәл осы кезеңде үйренуші не үйренгенін саралап, салмақтап оны қандай жағдайда, қалай қолдану керектігін

ой елегінен өткізеді, яғни оқушының белсенділігі артады. Бұл кезде ой толғауды тиімді пайдалану үшін «Бес жолды өлең»,

«Венн диаграммасы », «Еркін жазу», «Т кестесі» сияқты стратегияларды әр сабақтың ерекшелігіне қарай пайдаланамын. 

      Оқыту стратегиялары оқушы алған білімінің құрылымын жасауға ықпал етеді. Бұл оқушыларға бұрынғы білімді жаңа

біліммен ұштастыруға,  өзінің шама-шарқынша ой толғау жасауға, алған білімдерін қоршаған ортамен арақатынаста көруге,

өзіндік ойлауды дамытуға, іс-әрекетімен оқыту үрдісіне мағына береді. 

  Сабаққа деген қызығушылығын арттыру барысында тапсырмалардың қай түрін, неге бағыттап, қалай беруім керек? деген

мәселелерді ескеріп отырдым. Әр тапсырманың оқушының сыни тұрғыдан ойлауы  мен топпен жұмыс істеуде  нәтижелі

болуына      баса назар аудардым.  Жұмыстың негізгі мақсаты зерттеліп, талданып, жауабын табу үшін   жеткілікті түрде

материалдың болуы үлкен роль атқаратынына көзім жетті. Ал, жаңа алынған білімді айқындайтын және ұштайтын деңгейде

оларға шешім қабылдай алатын мүмкіндік беріп отырдым.  Соның нәтижесінде оқығандарын өзіндік ойлау тұрғысынан

көрсетіп, әрқайсысы сұрақ қойды және оған жауап таба білді,болжау жасауды үйренді, кез келген ситуациялық жағдайдан

шығу  үшін  осы  білімді   қолданды.   Алғашқы  сабақтарымды     "Сәтті   болсын   күніміз"  атты   психологиялық   дайындықтан

бастадым. Бұл бөлімде олар бір-біріне жылы сөз, жақсы тілектерін арнады.Мысалы, бір оқушым "анамның жылы сөздерін

естігенді қалаймын" десе, Мадина "күнің де түнің де сәтті болсын" дегенінің   өзі жылулық сезімін орнатты.   Әр түсті

гүлдерді таңдау,гүлдер қиындысын құрастыру, сыныпты санау, конфеттер тарату   арқылы топқа   бөлдім және алдын ала

өздері нақтылаған "бағалау критерийлері" бойынша өздерін-өздері бағалайтындарын ескерттім.Топ мүшелерінің әрқайсына

өз   рөлдеріне   қандай   жауапкершілікпен   қарау   керектігін   түсіндірумен   қатар,   олардың   қалауларын   мадақтап

отырдым.Мысалы:"Аружан  сен топ басшысы боласың, Зейнеп сен қателерді тексересің, Аймекен сен жаттығудағы суретті

әңгімелейсің", Өткен сабақта Дария хатшы болған,осы жолы Аида  болады"-деп. Белгіленген уақыттан соң оқушылардың

топтық жұмысты өздері ұйымдастыруды  үйренгенін көрдім. Мұндағы мақсатым  оқушылардың сыни тұрғысынан ойлау

қабілетін  дамыту.  Алғашқы  сабақтарда   олар қиындылардағы   түстер  бойынша   бір-бірін  тапқанымен,   әрі  қарай не  істеу

керектігін білмей тоқталып қала берді., Альбина ,Мадина ,Алишер бірден "Бұл қиындыларды құрастыру керек шығар"-

деген ұсыныс айтты. Тапсырманы орындауда әр топ мүшесі белсене араласып қиындылар арқылы суреттер құрастырды.

Топқа бөлініп жұмыс жасаған балаларға ұнады. Топ құрамын жиі өзгертіп отырдым.Дәстүрлі сабаққа қарағанда,топтық

жұмыс кезінде қызу пікірсайыстар болды.Ал өзім топтан топқа ауысып,оқушылар назарын тапсырмаға аударып,мәселелерді

шешуге   көмектесе   отырып,     оларға   өзімді   бәрін   білетін   адам   емес,тек   бақылаушы,   көмекші,кеңесші   ретінде   көрсеттім

ондағы көздегенім  оқушының  іс-әрекетін ұйымдастырып  бақылау еді. Ал  осы ықпалдастық  сыныптағы  психологиялық

ахуалға және оқушылардың өзін-өзі бағалауына жағымды әсерін тигізді. Ой қозғау мақсатында  оқушылардан өткен сабақта

нені білгендерін тапсырманы орындату арқылы анықтап, бүгінгі сабақта нені үйренетіні  туралы айтып өттім. Сыныпта

ынтымақтастық атмосферасын орнатып, сергіту сәтін ұйымдастырдым, олар сергіту сәтінің жаңа формасына таң қалысты.

Әр   топқа   постерлер   таратылып,   өз   араларында   талқылауды   тапсырдым.Оқушылар   берілген   тапсырманы   асқан

қызығушылықпен орындады, тіпті бір-бірінің пікірлерімен келіспеушіліктер де кездесті.Бұдан ұққаным топтағы жұмыста

ұтымды   диалогты   құра   білу   сабақтың   өнімді   жүргізілуінің   тірегі   және   оқытушы   мен   оқушы   арасындағы     сезімдерін

жақсартатындығын   түсіндім.   Әр   топ   арасында   ой   алмастыруды   ұйымдастырған   кезде   ғана   кімнің   пікірі   тамаша

болғандығын дәлелдеумен бірге, зейін салып   тыңдамаған оқушыларға "сен сабақта дұрыс түсіне алмағансың ғой,бірақ

сенің   сабақты   білгің   келіп   тұрғаны   мені   қуантты"-деген   сөздерді   жиі   қолданып   отырдым.   Осындай   ынтымақтастық

болғанда ғана олар өз ойларын айтудан жасқанбайтындығына көз жеткіздім.Осыдан оқушылардың сыни ойлау қабілетін

дамытатын   сұрақтардың   санын   көбейту   керек   деген   шешімге   келдім.   Мен   оқытушы   мен   оқушы,оқушы   мен   оқушы

арасындағы қарым-қатынасты  жақсартып,  сыни  тұрғыдан ойлауын  дамытатындығын    ұғындым.    Осы тәжірибе  кезінде

аңғарғаным бұрын өздеріне сенімсіздік білдіріп, тартқыншақтап отыратын оқушыларда өз ойларын айтуға,   пікір қосуға

59

ұмтыла бастады. Мысылы Зарема ,Айдана ,Бауыржан ,Ислам топтық жұмыс кезінде өздерінің суретті жақсы салатынын

көрсетті, тапсырмалар орындау кезінде бұрын сөйлемейтін оқушылар өз пікірін қосып, іс-әрекеттерінде бір құлшыныс бар

екендігін көрсетті.  

     "Сан есімдер" тақырыбында өткен сабағымда оқушыларға  тақырыпты ашуда  ситуациядан шығу мақсатында жұмбақ

жасырып,қайта бағыттау сұрақтарын қойдым." Сұрақ қою маңызды дағдылардың бірі болып табылады, себебі сұрақ дұрыс

қойылған жағдайда сабақ берудің тиімді,құралына айналады" "Тақтадан не көріп тұрсыздар? Сөздер  неге әртүрлі жазылған

деп ойлайсыздар? деген сұрақтар олардың ойланып жауап беруіне түрткі болды. Нәтижесінде бірден   "Бұлар сан есімдер

ғой"-деп жауап берді.Ол үшін алдымен сан есімдер сөзінің мағынасын түсіндіріп, оны басқа сөз таптарымен  салыстырып

айтуын өтіндім.Кейін  оқушылар тақырыптың мағынасын ғана түсініп қоймай, өздері де мысал да келтіре бастады.  

   Интербелсенді тақтадағы тапсырмаларды жеңілдікпен орындап белсенділік танытты. Бұдан кейін INSERT үлестірмесін

таратып   оқушыларды   іс-әрекетте   жұмыс   жасауына   ықпал   еттім.   Ол   бойынша   оқушыларға   оқу,   тақырыппен   танысу

барысында V -"білемін", - "мен үшін түсініксіз", + -"мен үшін жаңа ақпарат", ? - "мені таңқалдырады" белгілерін қойып

отыруды алдын-ала тапсырдым. Бұл топтардың оқығанын түсінуге, өз ойына басшылық етуге, ойын білдіруге үйрететін

ұтымды құрал болды. INSERT тәсілі арқылы осы тақырыпта өздігінен зерттеп келген   Сабина өз білгенін ортаға салды.

Маған   оқушылардың   өздері   оқып,   түсінгендерін   берген   жауаптарынан   білдім.   Содан   кейін,   INSERT   кестесін   қайта

толтырғанда білмейтінінен білетіндері баршылық екенін анықтап, нәтиженің көрінгеніне іштей риза болдым. Постермен

жұмыс істеу барысында да топта көшбасшы рөліндегі оқушылар, орташа оқитын оқушыларға жәрдемдесіп, нәтижесінде

сыныптарынан қолдау алған  оқушылар өз ойларын ашып айтып қана қоймай, өз топтарының атынан сөйлеп топ намысын

қорғап шықты.Сабаққа сыныптағы 28 оқушы түгел дерлік қатысып,өздерінің білігі мен білімдерін өз түсінік дәрежесінде

көрсетті.Сондықтан алғашқы сабақтағыдай "менің бағам неге олай?..." деген сұрақтар туындамады, олар да өз деңгейлерін

түсінді.   Келесі "Дара және күрделі сан есімдер" атты сабағымда "Миға шабуыл" стратегиясын оқушыларды ойландыру

мақсатында қолдандым. Бұл кезеңде мінезі тұйықтау Жансая өзге оқушылардан тезірек қимылдап, әрі дара және күрделі

түрде айтылатын сан есімдерді  көбірек атады, себебі оқушының  ойы өте ұшқыр, терең  екендігін жауабынан байқадым.

Оқушылар   берілген   тапсырмаларды   жауапкершілікпен   орындады.   Ал,   Ренат,   Аружан,   постер   қорғау   кезінде   жоғары

деңгейде баяндады. Атап айтсам,   өз постерлерін "Сан  есімді" күнделікті  өмірмен байланыстырып,    "Наурыз  көженің"

құрамы неше заттан тұратынын, санға байланысты сағаттың, сызғыштың суреттері арқылы дәлелдей түсті.   Олар "Еркін

жазу"  стратегиясы арқылы   сан есімдер туралы   мақал-мәтелдердің мағынасын  талдап білгендерін ортаға салды, басқа

оқушылар олардың жауаптарын бағалады. 

1. Жүз теңгең болғанша,жүз досың болсын. 

2. Жеті рет өлше,бір рет кес. 

3. Жүздің түсін білгенше,бірдің атын біл т.б.    Оқулықтағы жаттығуларда берілген мақалдарды, тірек сөздерді негізге ала

отырып,   сан есімдер туралы шағын эссе жазды. Аймекен ,Зейнеп Алия өздерінің жазуға  қабілеттерінің жоғары екенін

дәлелдеп берді. 

  "Еркін жазу",  "Венн диаграммасы", "Эссе жазу",  т.б. әдіс-тәсілдерді   сабақтың ой толғаныс кезеңінде пайдаланған өте

тиімді екенін білдім. Сабақ бойы қарастырылған жаңа ақпарат жайлы, одан алған әсерлерін, не үйренгендерін, нені әлі де

білу  керек екендігін, білу мақсатында  өз пікірлерін қағаз бетіне түсіруді тапсырдым. Берілген тапсырманы  белгілі уақыт

ішінде алдымен жеке ойланып, жұппен, топпен   талқылады. Уақыт аяқталған кезде оқушылар   топ ішінен  ең жақсы деп

танылған   жұмысты   "ыстық   орындыққа"   шығып   оқыды.Бұдан   алған   білімдерін   қорытуға,   сыни   тұрғыдан   ойлап,   ойын

түйіндеуге үйрететін бұл әдісті кез - келген сабақта қолдануға болатынына көзім жетті. 

Тізбектелген сабақтар топтамасында   "Қатені тап " оқыта үйрету ойынын қолдандым. Мақсатым: өзін-өзі реттеуін толық

қамтамасыз  ету, сыни тұрғыдан ойлауын  ойын арқылы жүзеге асыру.

1) суретте     1-2 қате жіберіледі (жан-жануарлардың,заттардың суреттері  салынып олардың аяқ,дене мүшелерінің санын

артық немесе кем салу);

2)  мәтін құрастырылып,онда бірнеше сөзді тастап немесе алмастыру керек.

Бұл   жұмыс   15   минутқа   созылып,ал   топтың   барлық   қайталауына   5   минут   берілді.   Қайталаудан   кейін   топтар

тапсырмаларымен алмасып,бір-біріндегі қателерді тауып,түзетіп арнайы парақшаларға жазды.

    Әдебиет және Дүниетану сабақтарында Жигсо-ұжымдық оқыту әдісін пайдалану барысында, оқушылар жалпы мәселені

алдымен жұп болып, сосын топта талқылады.  Әр оқушы өзін лидер ретінде сезінді, оқуға деген жауапкершілігі артты.Ал,

ұжым мүшелері бірін-бірі оқытуға, сол арқылы ойлауға үйрене бастады. Жигсо-стратегиясы мазмұнды жоғары табыспен

меңгеру, оқығанды есте сақтау үшін өте тиімді екенін аңғардым. Оқушының оқуға деген қызығушылығы артып, ұжымда

жақсы қарым-қатынас қалыптасатынын түсіндім.  Менің түйгенім сын тұрғысынан ойлауды дамытуда әсіресе сұрақтардың

маңызы   ерекше.Тиімді   сыни   ойлауға   қатысу   үшін   оқушылар   өзіне   деген   сенімін   және   өз   пікірлері   мен   идеяларын,

құндылықтарын түсінуін арттыруға, оқыту үрдісіне белсене қатысуға, басқалардың пікірін сыйлауға, пікірді қолдауға және

құрастыруға дайын болулары  керек.  Биылғы  жылғы дүниетану пәнінен өткен ашық сабақ кезінде оқушылар өз ойларын

емін   –еркін   жеткізе   білді   .   Осы     сабақтарымда   топпен   бірге   жұмыс   істеуде   көптеген   нәтижелерге   қол   жеткіздім   деп

ойлаймын.   Жаңа   технологияны   тиімді   пайдаланудың   нәтижесінің   арқасында     оқушылардың   сабаққа   деген

қызығушылықтары   артып   әр   сабаққа   белсене   қатысатын   болды.   Сыни   тұрғыдан   ойлауды   әдебиеттік   оқу   сабағында

пайдалану өте тиімді. Әсіресе әрбір өтетін жаңа сабақтарда  оның сатылары көп көмегін тигізеді. Тарауды қайталау кезінде

оқушылар   әрбір   өткен   тақырыпқа   жеке-  жеке   тоқталып,   оны   талдай   білуді   өз   еркімен   пікірлерін   еркін   жеткізе   біледі.

Дүниетану мен математика пәндерінде оқушылар өтетін әрбір жаңа тақырыпқа оқушылар ғылыми тілде өз ойларын ортаға

сала   алады.   Осы   жаңа   технологияларды   сабақтарда   өз   орнымен   пайдалана   білсе   болашағымыздың   жарқын   бәсекеге

қабілетті тұлға тәрбиелейтінімізге сеніміміз мол болмақ. Осындай жұмыстардың нәтижесінде бүгінгі күн талабына сай,

сауатты, білімді оқушыларымыз көбейіп жатыр. Ол үшін мұғалім көп ізденіп, көп оқып әр сабақта жаңа технологияларды

тиімді   пайдалану  керек.   Осы   өткен   бес   жылдың   көлемінде   қаншама   іс   –   шаралар  өттік.   Соның   корытындысы,   жылда

оқушыларым Республика көлемінде өтетін «Ақбота», «Кенгуру», «Золотое руно», «Табиғат және адам»  интеллектуалдық

марафондарына қатысып жүлделі орындарға ие болып дипломдар алып марапатталды. Аудандық         КҒА сайысы  «Зерде»

ғылыми жұмысты қорғау кезінде 3-оқушым қатысып жүлделі орындарға ие болды .   1- ші орын Баймолда Аида,   2- ші

орындарды Дәулет Зейнеп, Мәли Зарема ие болды. Мәли Зарема «Балапан» телеарнасында өтетін бағдарламаларға қатысып

60

тұрады.   Ол   «Керемет   ондық»   атты   ғылыми   –зерттеу   жұмысқа   бағытталған   бағдарламаға   түсіп,   арнайы   дипломмен

марапатталды.   Осы   аралықта   бірнеше   ашық   сабақтар   аудандық,   облыстық   семинарлар   өткізіп,   өз   іс   –   тәжірибеммен

бөлістім.  

Бұрынғы дәстүрлі сабақтарда үйге тапсырма беру, оны түсіндіру, баға қою сияқты шараларға көп уақыт жіберіп алсам,

бағдарламаны   оқып-үйрену  барысында   оқушы   толғанысын   ұйымдастыру,   өзіне,   басқаға   сын   көзбен   қарау  аса   қажетті,

маңызды әрекет болып табылды. Тізбектелген сабақтар топтамасына "Сыни тұрғысынан ойлау" модулін енгізу мен үшін

оқушының   не   үйренгенін   саралап,   салмақтап,   оны   қандай   жағдайда   қалай   қолдану   керектігін   үйрету   болып   табылды.

Оқушы белсенді түрде өзі білім үйрену жолын қайта қарап, өзгерістер енгізе білді. Өзіне деген сенімділік, өзгенің пікірімен

санасу, нағыз білім шыңына көтерілу мақсаты қалыптасты. Осы идеяны мақұлдай отырып сабақ барысында, оқушылардың

қарым-қатынасын   жақсарту   үшін   әрі   ойын   дамыту   мақсатында   постермен   жұмыс  жүргізілді,түртіп   оқу,   Синквейн,

пікірталас, эссе, Венн диаграммасы стратегияларын қолдана білдім. Олар үйрену үрдісі – арқылы бұрынғы білетіні мен

жаңа білімді ұштастыра білді. Өтілгелі   тұрған тақырып жайлы оқушы не біледі, не айта алатындығын анықтай алдым.

Оның өз бетімен жұмыс жасап, белсенділігін көрсетуіне жағдай жасалады.Бұл ретте, мұғалімдер жалғыз бағалаушы тұлға

болмайтындығын түсіндім. "Оқушылар өздерінің сыныптастарын және өздерін бағалауға тартуы мүмкін және мұғалімдер

бағалауды   белсенді   жүргізген   кезде,   оқушылар   .Сабақ   соңында     кері   байланыс   ретінде   оқушылар   сабақта

түсінгендерін,алған әсерлерін стикерге жазып, тақтаға іліп жүрді.   Атап айтсам, Алматқа , Аидаға ,   Жансаяға топтасып

жұмыс  жасау және  постермен  жұмыс  ұнаса,  ал  Асланға,  Дарияға,  Мадинаға  сабақта  қолданылған әдіс-тәсілдер ұнады.

Сабақтар соңында өздерін және топтағы  сыныптастарын бағалауға үйренді.Бірін-бірі бағалау барысында оқушылар сыни

тұрғыда ойланды.Осы өткізілген сабақтар барысында менің тағы бір ұққаным дәстүрлі сабақтарда болмаған кезеңнің бірі

кері байланыстың болуы. Мен үшін әр сабағымды жоспарлау үшін бұл кезеңнің келтірген пайдасы зор болды.  Әр оқушы өз

деңгейін,   шығармашылығын   көрсете   алды.   Ой-толғаныс   сабақты   қортындылау   кезеңі   болғандықтан,   олар   үйренгенін

саралап,   салмақтап,   оны   қандай   жағдайда,   қалай   қолдану   керектігін   үйренді.   Сыни   тұрғысынан   ойлаудың   ең   керемет

тұстары оқушылардың жан-жақты  іздену қабілеттері дамиды және нашар оқитын оқушыларда қозғалыс,ізденіс, ұмтылыс

қабілеттері пайда болды. Кейбір сабақтарымда кедергілергілер кездессе де да оны жеңу жолдарын іздестіре бастадым, айта

кетсем, топқа бөліну кезінде шатасып кету, жұппен, топпен жұмыс түрлерін ажырата алмау, салған суреттерін толыққанды

жеткізе алмауы, өздерін еркін сезіне алмай қысылуы, ойларының шашыраңқы болуы. Ал соңғы сабақтағы оқушылардың ой

еркіндігі, ізденісі, тапсырмаларды өз бетімен орындауы,ойын емін-еркін жеткізе алуы,уақытты  тиімді пайдалануы,  оқу,

танымдық  әрекеттерінің  артуы  мені   қуантты.Аз  уақыттың  ішіндегі   жеткен  жетістіктерім,  менің  бойыма   сенімділік   пен

құлшыныс ұялатты.Биылғы жылғы өткен ашық сабақтарымда осы жоғарыда айтылған стратегиялардың барлығын сабақта

тиімді пайдалана білдім . 

  Қорыта келе, "Сын тұрғысынан ойлау" модулін сабақта қолдану оқушылардың басқалармен қарым-қатынас жасай білуін,

өз пікірін ашық айтуын    өз бетінше ізденуін,  пікірін айқын дәлелдермен жеткізуге  ,өзгенің іс әрекеттерін әділ бағалап,

өзгелердің   пікірін   тыңдап   кез-келген   жауапқа   түсіністікпен   қарауын,   ең   маңыздысы   сабаққа   қызығушылығы   оянып,

белсенділігінің  артуын қамтамасыз етеді.

 Болашақта мен өз тәжірибемді үзбей оқу мен әріптестермен тәжірибе алмаса отырып, Бағдарламаның жеті модулін жан-

жақты   оқып,   тиімді   әдіс-тәсілдерді   қолдану   арқылы   сабағымды   оқушылардың   қызығушылығын   оята   алатындай   етіп

өткіземін. Әр түрлі білім-біліктілікті арттыру курстарына қатысамын. Қосымша ақпараттармен танысамын. Өзіме өзім сыни

тұрғыдан қараймын. Оқушымен арада кері байланыс орнатамын. 

жүктеу/скачать 4,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: