Мемлекеттік емтихан сұрақтары ХХ ғасырдың басындағы Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық жағдайы
-2015жж. ҚР-ның ТМД елдерімен ынтымақтастығы
жүктеу/скачать 206,77 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Азаматтық қоғам және оның институттары. Үкіметтік емес ұйымдар. Жауап
| 1991-2015жж. ҚР-ның ТМД елдерімен ынтымақтастығы
Жауап: Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы (ТМД) (орыс: Содружество Независимых Государств, СНГ) — ыдыраған КСРО орнына 1991 ж. 21 желтоқсанда құрылған халықаралық ұйым. ТМД ұлттықтан жоғары ұйым болып табылмайды және өз қызметін ерікті негізде, оның мүшелерінің келісімімен жүзеге асырады. 1991 ж. желтоқсанның 8-інде Минскіде (Беловеж) Ресей, Беларусь және Украина басшылары кездесіп, 1922 ж. КСРО құрылуы туралы Келісімі істен жойылғандығы және ТМД құрылғандығы туралы келісімге қол қойды. 1991 ж. желтоқсаннның 13-інде Орта Азия мен Қазақстан басшылары Ашхабадта кездесіп, «Беловеж келісімін» қолдайтындықтарын мәлімдеді. 1991 ж. желтоқсаннның 20-ында Әзірбайжан, Армения, Беларусь, Қазақстан, Қырғызстан, Молдова, Ресей, Тәжікстан, Түрікменстан, Өзбекстан басшылары Алматыда 21 желтоқсанда ТМД-ны құру туралы Келісім хаттамасына қол қойды. Кездесуге қатысушылар ішкі және сыртқы саясаттың әртүрлі салаларында ынтымақтастыққа бейілділігін растайтын, бұрынғы КСР Одағының халықаралық міндеттемелерін орындауға кепілдік жариялайтын Алматы Декларациясын қабылдады. 1993 жылғы желтоқсанда Достастыққа Грузия қосылды, ал 2009 жылғы 18 тамызда аталған бірлестіктен шықты. Түрікменстан ТМД-ның қауымдастырылған мүшесі болып табылады. Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы мемлекет болып табылмайды және ұлтүстілік өкілеттікке ие емес. Ол өзінің барлық мүшелерінің егеменді теңдігіне негізделген және 1993 жылғы 22 қаңтардағы Жарлығы бойынша іс-әрекет жасайды. Достастықтың мүше мемлекеттері халықаралық құқықтың дербес және теңқұқықты субъектілері болып табылады. Азаматтық қоғам және оның институттары. Үкіметтік емес ұйымдар. Жауап: Азаматтық қоғам мен оның институттарын дамыту Қазақстанды саяси жаңғыртудың маңызды көрсеткіштерінің бірі болып табылады. Қазіргі кезде посткеңестік кеңістік елдері арасында Қазақстан тұтастай алғанда азаматтық қоғам институттарын дамытуға бағытталған жүргізілген жаңғырту түрлендірулерінің саны мен сапасы бойынша көшбасшы мемлекеттер тобына кіреді деп айтуға болады. Азаматтық қоғамның дамуы бірінші кезекте саяси партиялар, үкіметтік емес сектор, ҮЕҰ, кәсіподақтар, БАҚ сияқты маңызды субъектілердің нығаюына байланысты. БАҚ қызметінің құқықтық аясын ырықтандыру, олардың тәуелсіз дамуын ынталандыру және тұтас алғанда ақпараттық кеңістіктің рөлін күшейту – азаматтық қоғамның барлық субъектілері тиімді қызметінің аса маңызды шарты, олардың мемлекетпен өзара іс-қимылының шарты. Бүгінгі таңда Қазақстанда 10 саяси партия, 5820 үкіметтік емес ұйым (ҮЕҰ), 3340 қоғамдық қор, 1072 заңды тұлғалар қауымдастығы, 471 ұлттық-мәдени бірлестік, 40-тан астам конфессияны білдіретін 3340 діни бірлестік тіркелген және жұмыс істейді. Қоғамдық қозғалыстар.1989 жылдың көктемінде ақын О.Сүлейменовтің бастамасымен құрылған "Невада – Семей" экологиялық қозғалысы Қазақстандағы ең алғашқы және жаппай қозғалыстың бірі болды. Қозғалыстың мақсаты-Қазақстан аумағында жұмыс істеген Семей және басқа да полигондарды жабу. "Невада – Семей" қозғалысы әскери ведомстволардан ядролық сынақтардың "құпиялылығын" жоюды, халықтың шығындарын өтеуді талап етті. Осы мақсатта қозғалыс белсенділері пикеттер, демонстрациялар, халықаралық және республикалық ғылыми конференциялар ұйымдастырды. Мұхтар Шахановтың бастамасымен Арал өңірі тұрғындарына көмек көрсету үшін Балқаш және Арал проблемалары комитеті ұйымдастырылды. Комитет Арал теңізінің экологиялық апатына әлем жұртшылығы мен КСРО үкіметінің назарын аудару үшін көп жұмыс жасады. Көптеген қалаларда – Өскемен, Алматы қалаларында аймақтың экологиялық тазалығын қолдайтын қозғалыстар құрылды. 1989 ж. "Әділет" - "әділдік" қазақстандық ерікті қоғамдық қозғалысы құрылды, оның мүшелерін гуманистік адамгершілік қағидаттар, заңсыздықты қабылдамау, кемсітушілікті, адам мен халықтардың құқықтарын жамандау, адамдардың азаматтық қадір-қасиетін қалыптастыруға жәрдемдесуге ұмтылу, қоғамдық проблемалар мен әлеуметтік жанжалдарды шешу құралы ретінде озбырлық пен халықты айыптау біріктіреді. 1990 жылдың шілдесінде "Азат" азаматтық қозғалысы құрылды. Басты мақсат - Қазақстанның мемлекеттік егемендігіне қол жеткізу. 1991 жылдың күзінде азаматтық қозғалыс өзінің саяси партиясын құрды. 1990 жылы тамызда "бірлік"ұлтаралық қозғалысы құрылды. Ұйымдастырушылар-одақтық маңызы бар кәсіпорындардың ғылыми-техникалық интеллигенциясының өкілдері. "Адал сайлау үшін" қоғамдық қозғалысы негізгі мақсаттар ретінде сайлау туралы қолданыстағы заңнаманы өзгерту бойынша ұсыныстарға бастамашылық етуді, сайлаушылар мен қоғамдық бірлестіктер өкілдерін үгіт жұмысының заңды әдісімен оқытуды жүргізуді, кандидаттарға қажетті консультациялар беруді, дауыс беру барысына қоғамдық бақылау сұрауларын жүргізуді және т. б. атайды. Бір қызығы, бейтарап, бір қарағанда, қозғалыс саяси ортада үлкен беделге ие болды және билік пен оппозиция арасындағы дау-дамайға кедергі болды. "Ақжол" қоғамдық қозғалысы 1998 жылдың қараша айында құрылды. Қозғалыстың негізін республиканың ғылыми және шығармашылық зиялы қауым өкілдері құрады. Оның жетекшісі, Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының өкілі Нұрлан Оразалиннің айтуынша, қозғалыстың мақсаты Президент Н. Назарбаевтың саяси бағытын қолдау болып табылады. Жаңа ұйымның қатысушылары өз бірлестігінің платформасы ретінде "Қазақстан-2030" Стратегиясын санайды және екінші орынға интеллигенцияның мүддесін қорғайды. "Өрлеу" қоғамдық қозғалысы 1998 жылдың желтоқсан айында құрылды. Бұл қозғалыстың басында белгілі журналист Сейдамет Құттықадам тұр. Бұл ұйым өзінің әлеуметтік базасы ретінде орта тап пен зиялы қауым өкілдерін көреді. Қазақстандық ҮЕҰ-ның негізгі жетістіктері мыналар болып табылады: көрсетілген көмектің мақсатты бағытталуы, халықтың азаматтық белсенділігін дамыту, сондай-ақ халықтың әлеуметтік осал топтарына моральдық қолдау көрсету. Сонымен қатар, Қазақстандағы үкіметтік емес сектордың дамуындағы бірқатар кемшіліктерді атап өткен жөн. Мәселен, Қазақстандағы ҮЕҰ санының көптігіне қарамастан, тұтастай алғанда елдегі үкіметтік емес сектордың дамуы соншалықты ауқымды емес. Қоғамның әлеуметтік маңызды проблемаларын шешуде ҮЕҰ рөлінің айтарлықтай өсуі байқалмайды. ҮЕҰ-ның мемлекеттік билік органдарымен өзара іс-қимылы да байқалмайды. Әлеуметтік әріптестік тетігі жолға қойылмаған күйінде қалып отыр. Қоғамдық ұйымдар санының ұлғаюынан көрінетін азаматтық өзін-өзі ұйымдастырудың белгілі бір өсуіне қарамастан, олардың сапалық деңгейі өте төмен және олардың кең әлеуметтік қабаттарды қамтуы шамалы. Қоғам мен мемлекеттің азаматтық институттардың жоғары рөлін түсіну процесі баяулады. Бұл жерде ҮЕҰ-ны мемлекеттің сапалы ұйымдастырушылық-практикалық қолдауының болмауы маңызды рөл атқарды. Сонымен қатар, дамыған шет елдермен салыстырғанда Қазақстанда ҮЕҰ-ны мемлекеттік қаржыландыру әлі жеткілікті дамымаған. Айта кету керек, ҮЕҰ-ны мемлекеттік қаржыландыру мөлшері біртіндеп артып келеді. Қазақстандағы ҮЕҰ қызметінің бағыты көбінесе оларды қаржыландырудың негізгі көздері болып табылатын халықаралық ұйымдардың мүдделерімен айқындалады. Әзірге ҮЕҰ секторының коммерциялық сектормен өзара іс-қимылының заңды және өзара тиімді тетіктері жоқ. жүктеу/скачать 206,77 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|