Мемлекеттік инвестициялық
жүктеу/скачать 3,64 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- | ^ - V-- . • / I І
- ’ ол аРДы
20 - инвестициялық жобаны жүзеге асыру барысындагы пайда мен ақша агымдарын болжамдау; - инвестициялық жобаның тиімділік багасы. Кәсіпорынның бұдан бұрынгы қызметі мен агымдагы жагдайына қаржылық талдау жасау әдетте кәсіпорынның пайда лылыгы мен оның басқару тиімділігін, несие қабілеттілігін, өтемпаздығын көрсететін негізгі қаржылық коэффициенттерінің интерпретациясы мен есептеулеріне келтіріледі. Әдетте бұл қиындық тугызбайды. Қаржылық бөлімде
кәсіпорынның откен
жылдардағы негізгі
қаржылық есебін беру және негізгі көрсеткіштерді салыстыру аса қажет. Егер инвестициялық жоба батыстық стратегиялық инвесторды тарту үшін дайындалса, онда қаржылық есепті беруін инвесторды тартқан
батыс мемлекеттің форматтарына келтіру
керек. Шыгынсыздықты талдау негізгі өнімдерді шыгару мен өткізудің өзіндік кұн құрылымын талдау бойынша жүйелік жұмыстарды және барлық шыгындарының айнымалылар (өндіріс көлемі мен сату көлемінің өзгеруіне орай өзгереді) мен тұрақтыға (өндіріс көлемі өзгеруіне байланысты өзгермейтін) бөлінуін қамтиды. Шыгынсыздықты талдаудың негізгі мақсаты-шыгынсыздық нүктесін анықтау, ягни пайданың нольдік мәніне сәйкес келетін тауар колемін сату. Шыгынсыздықты талдаудың маңыздылығы нақты немесе жоспарланган пайданы инвестициялық жоба процесінде шыгынсыздық нүктесі мен кәсіпорынның пайданы алып келетін іскерлігі сенімінің кейінгі бағасымен сапыстыруына негізделген. Жобаның қаржы бөлімінің неғұрлым жауапкершілігі мол белігі оның инвестициялық бөлігі болып табылады, ол мыналарды қамтиды, жоба бойьінша кәсіпорынның инвестициялық қажеттіліктерін анықтау, инвестициялық қажеттіліктердің қайнар көздерін белгілеу (және ары қарайгы ізденіс), инвестициялық жобаны іске асыру үшін тартылған капиталдың құнын бағалау, жобаның іске асуы есебінен түсетін пайда мен ақша ағымдарын болжау, жоба керсеткіштерінің тиімділігінің багасы.
Жобаның іске асу мерзімінде оның өтелімділігін багалау мәселесі әдістемелік тұрғыдан өте қиын. Жобаны іске асыру нәтижесінде пайда болатын ақша ағымының көлемі, «ақшаның құны уақыт өтуіне қарай» деген қағиданы есепке ала отырып, сомалық инвестиция шамасын жабуы керек. Бұл принцип бойынша: «Доллардың қазіргі құны бір жылдан кейінгі алынған доллардың құнынан үлкен», яғни бір жыл кейін алынған әрбір жаңа ақша ағымы бір жыл ерте алынған оған көлемі тең ақша ағымынан төмен мәнге ие. Ақша ағымының уақыттық мәнділігін өлшейтін сипаттамасы ретінде инвестициялық жобаны іске
асыру нәтижесінде алынған акша ағымын инвестициялаудан түскен түсімнін нормасы көрінеді. Сонымен, инвестициядан туындайтын жалпы ақшалай ағым жоғарыда көрсетілген қаржылық феноменді есепке ала отырып, оның (инвестицияның) шамасын жабатын болса, жоба каржылық критерийлер тұрғысынан қабылданады. Жобаның өтелімділігін бағалау кезіндегі инфляцияны есепке алу мәселесі карама-қайшылықты болып келеді. Әрине, уақытта өріс алған ақша ағымдарын ақшаның сатып алушылық қабілетінің өзгеруіне байланыстьі кайта санау керек. Сонымен қатар инвестициялық жобаның тиімділігі туралы соңғы қорытынды инфляциялық әсерді ескерусіз жасалуы мүмкін. Бага деңгейлерінің инфляциялық өзгеруі қазіргі уақытқа келтірілген таза ақша ағымы мэнінің бағасына әсер етпейтіні 9-шы тарауда көрсетілген. Бұл акша агымы базасында инвестициялық жоба тиімділігінің негізгі көрсеткіші анықталады. Қаржылық талдаудың негізгі сұрағы: жоба кәсіпорын иелерінің (акционерлері) байлығын көбейте ала ма? Бұл сұраққа, ақша ағымдарын талдау арқылы жауап беруге болады. Экономикалық талдау жобаның мемлекеттік (ұлттық) байлыгын ұлғайтуға ^ әсер етуін бағалаудан тұрады. Экономикалық талдау міндеті қойылымының мысалын қарастырайық. С деген компания кез келген бір тауарды келесі шарттармен өндірсін: - компанияға шикізатты арзан бағамен мемлекеттік ұйым сатсын; - импортталатьга қосалқы элементтерді де компанияға мемлекет халықаралық бағалардан төмен сатсын; - кэсіпорьга өзінің жұмысшыларына еңбек ақысын мемлекеггік стандартыньщ деңгейінде төлесін; - нәтижесінде кэсіпорын тауарларды мемлекеттік кэсіп орындарға шетелдің еркін нарығындағы бағадан едәуір төмен бағамен сатады. ■ * Мұндағьі міндет - мемлекеттің осындай жобаны іске асырудан табатын пайдасын төменде көрсетілген нұсқалармен салыстыра отырып анықтау: * - компанияға шикізат пен қосалқы бөлшектерді нарықтык багамен сату, жұмысшыларға еңбекақыны элемдік стандартгар ойынша төлеу, содан соң компаниялардан тауарларды еркін бағамен сатыпалу; - ұқсас тауарларды (ең бастысы, сапа көрсеткіштері бойынша) шетелден сатып алу. ? Осылайша, экономикалық талдау процесінде бұл жобаның іске асуының нәтижесінде түскен кэсіпорын иелерінің пайдасын емес, 22 мемлекеттің пайдасын анықтау керек. Экономикалық тапдаудың қажеттігі неде? Егер нарық
толыгымен (идеалды) еркін болса,
онда экономикалық талдау жүргізудің керегі жоқ, себебі компанияның иелеріне не пайдалы болса, қалғандарга да сол пайдалы болып табылады. Келесі аныктамалардың ғаламилыгына үміт артпайақ, еркін нарықтың негізгі белгілерін көрсетейік: - сатушьшар мен сатып алушылар санының көп болуы; - барлық өндіріс факторлары (еңбек, капитал, материалдар) мобильді болу керек; - бағалар сатушылар мен сатып алушылардың қалауымен қалыптасады; -нарыққа жаңа компаниялардың енуіне бөгеттер қойылмауы керек. Осындай жағдай алдыңғы қатарлы батыс елдері үшін де мінсіз екенін мойындау керек. Шынында да, көп тауарлардың бағасын мемлекет жасанды түрде өзгертеді (көтереді немесе төмендетеді) және егер жобаның қаржылык үлесі белгілі болса да, экономикалық үлес өте сирек бағаланады. Сондықган да ірі инвестициялык жобалар үшін олардың қаржылық тиімділігінен гөрі,
экономикалық тиімділігі мен экономикалық тартымдылығын тапдау қалыптасқан (яғни жобанын улттық басьшдылық міндеттеріне сәйкес дәрежесі). Инвестициялық жобаның экономикалық тартымдылыгын өлшеу келесі нұсқау бойынша іске асуы мүмкін. Мақсаттарды таңдап, оларды өлшейді. Мысалы: Мемлекеттің мақсаттары Мақсаттың салмағы Қатты валютан ың ағылуы 0,30
Қатгы валютаның үнемделуі ^,20
Жергілікті нарықта өнімнің көбеюі 0,15
Халықтың жұмыспен қамтылуын қамтамасыз ету 0,20
Аумақтарды дамыту ^ Барлығы 1,00 Альтернативті жобалардың әрқайсысына әр мақсатқа жету үшін сандық өлшемін анықтайды (абсолютті мәнде немесе жақсысына қарай пайыздық қатынаста). Әр жоба үшін кешендік (комнлекстік) критерийдің салмақгалған мәнін есептейді: Үздік вариантты таңдауы жалпыланған критерий-дің максимум критерийі бойынша жүргізіледі. Экономикалық тиімділік дайын өнім мен ресурстардың мүмкін болатын сатып алу құнымен, ішкі баіамен (әлемдік бағалардан ерекшеленетін) және мемлекеттің айырықша ерекшелігі болып табылатын және әлемдік бағалармен жэне 23
'М
қағидалармен сәйкес келмейтін (мысалы, баска мемлекеттердің валютасымен жұмыс істеу шарттары) тағы баска нәрселерді есепке ала отырып бағаланады. Экономикалық тиімділікті бағалаудың іріленген процедурасы мынадай түрге ие: >= - қаржылық талдаудың қорытындысын ұсыну; - экономикалык талдау тұрғысынан шыгындар мен табыстың жаңа жіктелуін жасау; - қаржылық мәндерді экономикалық мәндерге ауыстыру (олар сырткы және ішкі нарық багасы мен шыгындардың үйлеспеуіне байланысты); - ресурстарды қолдану және
өнімдер алу
үшін басқа
мүмкіндіктердің құнын багалау; “ ішкі төлемдер бойынша барлық есептеулерді шыгарып тастау (өйткені олар мемлекеттің жалпы байлығын өзгертпейді); “ ясыл сайынғы экономикалық құралдар ағымын инвесгицияның бастапқы көлемімен салыстыру (бұл нәтиже болады). Тағыда айтып кетейік, экономикалық талдау әдетте мемлекеттің тапсырысы бойынша жасалатын және ұлттық мағыналы міндетті шешуге бағытталган ірі инвестициялық жобаларға жүргізіледі. Егер кэсіпорын инвестициялық жобаны өз бастамасы бойынша әзірлеп, инвесторды өз бетімен тартса, онда бұл істің нәтижесінде жобага катысушыларының жалпы ұтысы негізделеді, ең алдымен жобаға каржылык ресурстарын ұсынган заңды және жеке тұлғалар үшін. Және де, осы тұлгалардың санына мемлекет кірмесе, онда жобаның экономикалық талдауын жасамауға болады. Институционалдық талдау инвестициялық жобаның ұйым- дастырушылық, құқықтық, саяси жэне экімшілік тұргыда есепке алынуы мен
сәттілікпен орындалу мүмкіндігін бағалайды. Инвестициялық жобаның осы бөлімі сандық та, қаржылық та емес болып табылады. Оның негізгі мақсаты — инвестициялық жобамен бірге жүретін сыртқы жэне ішкі факторларының жиынтыгын багалау. Ішкі факторларды бағалау эдетте келесі нұсқау бойынша жүреді. Өндірістік менеджмент (басқарудың) мүмкіндігін талдау. Менеджменттің (басқарудың) нашар болуы кез келген, тіпті жақсы жобаны күйретуі мүмкін екені белгілі. Кэсіпорынның өндірістік менеджментін талдағанда келесі
сұрактарга көңіл бөлу керек: - кэсіпорын менеджерлерінің тәжірибесі мен біліктілігі; ’ ол аРДы жоба шеңберінде ынталандыру (мысалы, пай дадан алатын үлесі); 24 - менеджерлердің жобаның мақсаттары мен этикалық және мәдени құндылықтарымен сыйысуы. Еңбек ресурстарын талдау. Жобаны іске асыру үшін тартылатын еңбек ресурстары, жобаның ішінде қолданылатын технологиялардың деңгейіне сәйкес болуы керек. Кәсіпорын үшін жаңа отандык немесе шетелдік технологияны қолданган жагдайда бүл мәселе өзекті болып табылады. Кәсіпорындагы өндіріс мәдениеті жасалган жобага сәйкес келмейтін жагдайлар қалыптасуы мүмкін, сол
кезде не
жұмысшыларды оқыту, не жаңа жұмысшыларды жалдауға тура келеді.
¥ йым д астыру шыл ық қүрылымын талдау. Инвестициялық жобаның осы бөлімі неғұрлым қиын, өйткені бұл мәселе бойынша қазақстандық кәсіпорындарда тәжірибе толығымен жоқ. Кэсіпорында қабылданған ұйымдастырушылық құрылым жобаның дамуын ұстап қалмауы керек. Кәсіпорында шешім қабылдау процесі қалай жүріп жатқаны мен оларды орындау жауапкершілігінің бөлінуі қалай жүзеге асып отырғанын талдау кажет. Өзірленіп жатқан инвестициялық жобаны басқаруды дербес басқару құрылымына бөлуіміз керек екендігін ұмытпаумыз керек, яғни кәсіпорын бойынша иерахиялық құрылым- нан матрицалық иерархиялық басқару құрылымына тұтас оту керек. Сыртқы факторларды талдаганда негізгі басымдылықтар келесі аспектімен шарттасылған. Мемлекеттік саясат, мұнда нақгырақ талдау үшін келесі позициялар бөлінеді: - тауарлар мен шикізатты импорттау және экспорттау шарттары; - шетелдік инвесторлар үшін құралдарды салу және тауарларды экспорттау мүмкіндіктері; - еңбек туралы заңдар; - қаржылық және банктік реттеудің негізгі ережелері; - бұл
позициялар батыстық стратегиялық инвесторлардың тартылуын керек ететін жобалар үшін неғұрлым маңызды болады. Мемлекеттің мақұлдауы. Берілген факторды мемлекеттің экономикалық масштабтарының маңызды міндеттерін шешуге багытталған ірі инвестициялық жобалар үшін қарастыру қажет. Бұл жерде мақұлдау үшін уақыт факторы неғұрлым маңызды. Кейде жоба техникалык, қаржылық жэне экономикалық жагынан мінсіз болса
да, жобаға
ақшаларын қазір
салуга дайын
инвесторлардың болғанымен, мемлекеттік шешім
1-2 жылга
тоқтатылған немесе кешіктірілген жағдайы ең қауіпті болып көрінеді. Нәтижесінде инвестор ақшасын басқа жобаға салады. Тәуекелді талдаудың мәні мынада. Жіберілген сапасына тәуелсіз болашақтың әрқашанда белгісіздік элементі бар. Мысалы, керекті мәліметтердің көп бөлігі қаржылық талдау үшін (шыгындар элементтері, багалар, өнімнің сатылу көлемі және т.с.с.) белгісіз болып табылады. Болашақта болжаудың жақсы жаққа да, жаман жақка (пайданың төмендеуі) да өзгеруі мүмкін. Тәуекелді талдау барлық өзгерістерді, қай жагына болса да, есепке алуды қажет етеді. Жобаны іске асыру процесінде келесі элементтер өзгеріске ұшырауга бейім: шикізат пен қосалқы бөлшектердің қүны, капиталдьпс шыгындардың кұны, қызмет етудің құны, сатудың құны, баганың кұны және т.с.с. Нәтижесінде шыгатын параметр, мысалы, пайда кездейсоқ болады. Тәуекел ықтималдық таралу мен ықтималдықтар түсінігін қолданады. Сонымен тәуекел теріс пайда алу, ягни залал шегу ықтималдыгына тең. Жоба факторларының өзгеріс диапазоны қаншалықты кең болса, жоба тәуекелділігі соншалықты жогары. Кейде тәуекелді талдау процесінде төмендегі нұсқау бойынша жүргізілуі мүмкін сценарийді талдаумен шектеледі. Инвестициялық жобаның неғұрлым белгісіз параметрлерін таңдайды. -РШ Әр параметрдің шектік мэні үшін жоба тиімділігіне талдау жүргізеді. ч ! Инвестициялық жобада үш сценарий ұсынылады: - базалық; - белсендігі неғұрлым төмен; - белсендігі неғұрлым жогары
(міндетті түрде
емес). Стратегиялық инвестор әдетте белсендігі төмен сценарийдің негізінде қорытынды жасайды. Қорыта айтқанда, инвестициялық жоба соңында бизнес-жоспар түрінде толтырылады. Бизнес-жоспарда, дәстүр бойынша, жоғарыда берілген сұрақтар көрсетіледі. Сонымен қатар бизнес-жоспар құрылымында осы бөлімнің тақырыптарының қайталануы міндетті емес. Және де бизнес-жоспардың өмірдің барлык жағдайына арналған стандарттары жоқ екенін де ескеру керек. Инвестициялық жобаньщ бизнес-жоспары бірінші кезекте жобаньщ болашақтағы жағдайын шешетін инвестициялык іскерліктің талаптарын қанағаггандыру керек. Бакылау сұрақтары мен тапсырмалар: 1) Инвестициялық жобаның түрлерін атаңыз? 2) Жобаны алдын ала талдау үшін қандай екі критерий қолданылады? 3) Инвестициялық жоба жасаудың жалпы кезекті тізбегін қалыптастырыңыз?
4) Инвестициялық жобанын коммерциялық іске асуына үміттену үшін қандай екі негізгі сұраққа жауап беру керек? 5) Маркетингтік талдаудың базалық сұрақгарын атаңыз. 6) Инвестициялық жоба шеңберіндегі маркетингтік талдаудығ. мазмұны неде? 7) Маркетингтің жоспарды құру процесінде қандай негізгі мәселелер шешіледі? 8) Техникалық талдау дегеніміз не және ол қандай мақсаттарды көздейді? 9) Инвестициялық жобаны қаржылық талдау қандай міндеттерді шешеді? 10) Инвестициялық жобаның қаржылық тиімділігін бағалау үшік қандай негізгі қагида қолданылған? 11) Жобаның экономикапық тиімділігін қандай критерийлер; бойынша бағалайды? 12) Жобаның институционапды талдаудың мазмұны иеде? 13)Сыртқы және іхпкі институционалды факторлардың айырма- шылыгы неде? 14) Тәуекелді талдау процесінде қандай міндеттер шешіледі? 15)Тәуекелді талдау процесінде қандай тәсілмен шектелуге болады?
4 Шетел капиталын тарту - улгтық экономнкадагы инвестнииялық нарықты қалыптастырудың негізгі көзі Шетелде тікелей инвестицияны іске асыру кәсіпкерлікті іске асырумен байланысты. Шетелде кәсіпкерлікті тікелей инвестиция салу арқылы дамытудың себептері: Негұрлым тиімді және пайдалы капитал салымына талпыну, ягни белгілі жерде тауарлар мен қызметтерді өндірумен іске асады. Техника-экономикалық. Шетелде
өз сыртқыэкономикалық байланыстарының инфрақұрылымын құру, басқаша айтқанда, сатуды қамтамасыз ету үшін тауарлар мен қызметтерді өткізетін тораптарды құру (қоймалар, көліктік кәсіпорындар, банктер. сақтандыру, сауда компаниялары). •
Экономикалық және саяси тұрақсыздық. Жогары салықтар, заңсыз құралдарды шетелге аудару қажеттілігі. Шет елдерде тауарлар мен қызметтерді өндіретін ұйымдармен байланысты тікелей капитал салымын іске асырудың 4 негізгі жагдайын қарастыруга болады: - шетелде кәсіпкерлік қызмет іске асырылады, өйткені кейбір тауарлар мен қызметтерді шетелге өткізу қиын немесе әртүрлі шектеулерге, немесе бұл тауарлар мен қызметтердің қасиеттеріне байланысты мүмкін емес, сондықтан да түтынушыларга қызметті өткізудің жалгыз жолы — оны орнында көрсету; “ көліктік шыгындарда үнемдеу, тауарларды шетелде өндіру арзан да тиімді болып табылады; - кәсіпкерлік капитал салынган ел әлемдік нарыққа тауарлар мен қызметтерді өндірудің арзан орны болып табылады; - техникалық қиын өнімдердің түрлерін өндіріп, экспортка шыгару кезінде сатудан кейінгі қызмет көрсету үшін өндірушінің әрдайым қасында болуы қажет; даиындау талдауда қарастырылады. Тікелей инвестицияларды іске асыру жобасын дайындау бірнеше кезеңнен тұрады: - шетел нарыгын зерттеу. - Қазақстандық сатып алушыларга тауарлар мен қызметтерді сату әдістерін анықтау. Есеп айырысу формасын таңдау. Жеткізуді безендіру эдістерін анықтау. Негізгі және айнымалы қорларга салынган инвестицияның көлемін багалау. Жергілікті және мемлекеттік заңдардың қабылдануъі.
Құрылатын фирманың ұйымдық-құқықтық формасынын анықталуы. Фирманың экономикалық тиімділігін багалау. Фирманы құру кезіндегі құрылтайшылық құжаттардың қабылдануы және дайындалуы. Тікелей
инвестицияларды тартудагы мемлекеттік саясат
келесідей негізгі себептерге негізделген: - тұрақтылық және күні бұрын анықтау; - инвестициялық қызметті реттейтін әлемдік стандартқа жауап беретін нақты, түсінікті құқықтық нормалар; - инвесторлардың заңды құқықтарын қоргау; - шетелдік және отандық инвесторлар үшін бірдей шарттарды белгілеу; - халықаралық келісімдер мен келісім-шарттардың шарттарын сақгау; - тікелей инвестициялардың нәтижелілігі мен пайдалылыгы; - экономиканың басымды секторына тікелей инвестицияны ынталандыру; - ақпаратпен қамтамасыз ету; - қоршаган ортаны қорғау. Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау мыналардаь тұрады:
- преференциялар мен жеңілдіктер белгілеу; - инвесторлардың алдында Қазақстан Республикасы атынан өкілдік ете алатын мемлекеттік органның болуы. Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігі 1999 жылдың 26 сәуірінде құрылды. Ол тікелей инвестицияларды ынталандырудың мемлекеттік саясатын жүргізуде уәкілділігі бар мемлекеттік орган болып табылады. Шетел капиталын Қазақстанға тарту республика экономикасьш дамытудың коньюктуралық, тактикалық және
стратегиялык міндеттеріне жатады, Қазақстан басқа елдер
сияқты шетел
инвестициясын келесі факторлар есебінде қарастырады: - экономикалық және тактикалық үдістерді жеңілдету, - өндірістік ақпаратты жаңарту; - өндірісіті ұйымдастырудың алдыңғы қатарлы әдістеріи меңгеру. - нарықтық экономиканың талаптарына сай кадрлер дайындауды және жұмыспен қамтуды іске асыру. Тартылатын инвестицияның көлемі мен
сагіасы, онык
келтірілуінің қарқындылығы (инвестициялық ахуал) деп аталатык әлеуметтік экономикалық түсінікте біріктірілген факторларғ^ байланысты.
I.
Инвестициялық ахуал
дегеніміз — шетел кәсіпкерінің көзкарасымен өз капитатын салып отырган елдегі жагдайлар. Инвестициялық ахуал көптеген элементтерден тұрады, оларды келесідей топтарға біріктіреміз: - елдегі әлеуметтік-саяси жагдай және оның перспективасы; - ел ішіндегі жағдай және оның даму болашагы; - сыртқыэкономикапық қызмет жэне елдегі перспективасы. Әрбір фактордың өзүлес салмагы бар және баллмен багаланады. Сондықтан да тәуекел факторларының жеке топтарын сандық көрсеткіпггермен есептеуге болады. Инвестициялық ахуалда сандык керсеткіштермен есептеледі. Қазақстан Республикасынын инвестициялық потенциалын анықтау кезінде келесідей факторларды қарастырамыз: - ресурсты-шикізаттық әлеуеті; - өндірістік (түргындардың шаруашылық кызметтерінің жиынтығының нәтижелері); ^ - инфрақұрылымдык (елдің экономикалық-географиялық жагдайы мен оның инфракұрылымдык қалыптасуы); - институционалдық; - инновациялық (елдегі
ғылыми-техникалық прогресстің жетістіктерін енгізу деңгейі); - тұтынушылық; - интеллектуалды. Инвестициялық ахуал дегеніміз — инвесторларды тартатын немесе алыстататын елдегі саяси,
әлеуметті-экономикалық, каржылык, мәдени, ұйымдык-құқықтық және географиялык факторлардың жиынтығы. Ең бастысы шетел инвесторлары үшін тартымды жағдайды туғызу тұрақты және болашағы бар шетел инвесторларын табу жэне олардың капиталын басымды салалар, өндірістер, қызмет түрлеріне багыттау қажет. Бұл факторларды 2 топқа бөлуге болады: Жагымды факторлар: - табиғи ресурстарды қолдануга мүмкіндік беру; - нарықтың жоғары потешхиалдылыгы; - пайданың нақты коэффициенті; - өз бәсекелестерінен бұрын аймықта орын алу арманы; - бизнес үшін Қазакстанның стратегиялық орналасуы; - Қазакстан тұргындары білімінің жоғарғы деңгейі. Жагымсыз факторлар: - өндіру қарқынының төмендеуі; - салықтық заңдар мен кедендік реттеудің жетілдірілмегендігі;
жүктеу/скачать 3,64 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|