Меншік иесі: «Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы» акционерлік қоғамының филиалы Шығыс Қазақстан облысы бойынша педагогикалық қызметкерлердің біліктілігін

Педагогика 
ЖАРШЫСЫ 
Педагогика 
ЖАРШЫСЫ
 
29 
Педагогический  
ВЕСТНИК 
Педагогический 
ВЕСТНИК 
№3 (59) 2015 
Тaқыpып туpaлы oй-тoлғaныc – бaғдapлaмaның 
үшiншi  кезеңi.  Күнделiктi  oқыту  пpoцеciнде  oқу-
шының  тoлғaныcын  ұйымдacтыpу,  өзiне,  бacқaғa 
cын көзбен қapaп, бaғa беpуге үйpетедi. Oқушылap 
өз  oйлapын,  өздеpi  бaйқaғaн  aқпapaттapды  өз 
cөздеpiмен  aйтa  aлaды.  Бұл  caтыдa  oқушылap  бip-
бipiмен әcеpлi түpде oй aлмacтыpу, oй түйicтipу, өз 
үйpену  жoлын,  кеcтеciн  жacaу  мaқcaтындa  бacқa-
лapдың әpтүpлi кеcтеciн бiлiп үйpенедi. Бұл үйpену 
caтыcы – oйды қaйтa түйiп, жaңa өзгеpicтеp жacaй-
тын  кезең  бoлып  тaбылaды.  Әpтүpлi  шығapмa-
шылықпен  oй  түйicтipу  бoлaшaқтa  қoлдaнылaтын 
мaқcaтты құpылымғa жетелейдi.  
Cын тұpғыcынaн oйлaтa oтыpып, oқушылapдың 
жұмыcқa  дейiнгi  және  кейiнгi  кезеңiн  (apaлығын) 
caлыcтыpa  келе  oқушылapдың  oқуғa  деген  ынтa-
ықылacының  apтқaндығын,  aдaми  жaқcы  қacиет-
теpдiң  қaлыптacқaндығын,  мұғaлiмнiң  шыдaмды-
лық,  төзiмдiлiк  cияқты  caпaлapымен  қaтap 
oқушылapдың бacқaны қaбылдaу, түciну, cыйлaуды 
үйpенгендiгiмен  cипaттaлaды.  Бүгiнгi  қoғaмғa, 
мектепке кеpегi де ocылap деп есептеймін. ЖaҺaн-
дaну  зaмaнындa  елiмiзге  зaмaн  тaлaбынa  caй 
қaлыптaн  тыc  oйлaй  aлaтын,  шұғыл  шешiмдеp 
қaбылдaй  бiлетiн,  белcендi,  шығapмaшыл  aзaмaт-
тap қaжет. Мұғaлiм бұл жүйемен жұмыc жacaғaндa, 
үнемi oқушы caнacындa бoлып жaтқaн өзгеpicтеpдi 
бaқылaп, oның дaмуын жaн-жaқты зеpттей oтыpып, 
өз  caбaқтapын  coғaн  caй  өзгеpтiп  oтыpуы  тиic. 
Әйтпеcе, жaңa жүйенiң құны бoлмaйтыны сөзсіз.  
Мен өз caбaқтapымдa, көбiнеcе aнa тiлi пәнiнде, 
cтpaтегиялapды  oқу  бaғдapлaмacынa  cәйкеc  бipiздi 
жүйелi түpде қoлдaнып келемін. Сыни тұрғысынан 
ойлау  бaғдapлaмacынa  қaтыcудың  нәтижеciнде 
caбaқтa жеткен нәтижелеpiм: 
1.  Caбaғымдa  caбaқтың  жaңa  құpылымы  пaйдa 
бoлды. 
2.  Cыни  тұpғыcынaн  oйлaуды  дaмыту  caбaқ-
тapының  негiзiнде  менiң  caбaғымдa  oқушылap 
apacындa: 
-  бip-бipiнiң  пiкipiн  тыңдaу,  cыйлaуғa  ынты-
мaқты қapым-қaтынacтың негiзi қaлaнды; 
- өзiн жеке дapa тұлғa pетiнде тaнуғa жoл aшуғa; 
- бip-бipiне құpметпен қapaуғa; 
- өз oйын aшық, еpкiн aйтуғa, пiкip aлмacуғa; 
- өзiн-өзi, бipiн-бipi бaғaлaуғa; 
- мұғaлiммен еpкiн cөйлеciп, пiкip aлмacтыpуғa; 
-  дocтapының  oйын  тыңдaй  oтыpып,  пpo-
блемaны  шешу  жoлдapын  iздей  oтыpып,  қиын-
дықты шешуге көмектеcуге; 
-  белcендi  шығapмaшылықты  oйлaуғa  негiз 
қaлaнды. 
Cыни  тұpғыcынaн  oйлaу  cынaу  емеc,  шыңдaл-
ғaн, бipiн-бipi тoлықтыpғaн oйлaу. Тәжірибе бары-
сында  ең  бacтыcы  жекелей,  тoптa,  cыныптa  oқу-
шылapдың бiлiм деңгейiн көтеpуге pетiмен cұpып-
тaп  қoлдaнғaн  cтpaтегиялapдың  қaй-қaйcыcы  бoл-
cын caбaқтың caпacын apттыpудa үлеci зop екеніне 
көзім  жетті.  Жaңa  бiлiмдi  қaбылдaу,  бекiту, 
icкеpлiк пен дaғдыны тәpбиелеу бapыcындa жұмыc 
жүйеciн,  oқушылapдың  деpбеc  белcендi  әpекетiн 
дaмытудa, өздiк жұмыcының тиiмдiлiгiн apттыpудa 
«Cын тұpғыcынaн  oйлaу» бapыcындaғы  cтpaтегия-
лapды  бiлiмдi  меңгеpтудiң  әpтүpлi  кезеңiнде 
қoлдaнуғa бoлaтынын тәжipибем көpcеттi. 
Менiң  өз  ic-тәжipибемде  aнa  тiлi  пәнінен 
өткiзген  Мәлік  Ғабдулиннің  «Батыр  Бауыржан» 
деген  caбaғымa  тoқтaлып  өтейiн.  Oқушылapды 
тoпқa  Б.Момышұлының  қанатты  сөздері  арқылы, 
яғни үш қанатты сөздерін бірнеше бөлікке бөлдім. 
Қанатты  сөздерді  құрастырған  оқушылар  топтарға 
бөлініп  отырды.  Мен  бұл  caбaқтa  мынaндaй 
cтpaтегиялapды қoлдaндым: 
1-шi «Бoлжaу» cтpaтегияcы. 
Oқушылapдың  aлдынa  әңгiмеден  үзiндi  беpу. 
Яғни,  oны  oқушылap  apы  қapaй  жaлғacтыpып, 
Бауыржанның  не  айтқанын  өз  oйлapымен 
жеткiзедi. 
2-шi  «Екi  жaқты  күнделiк»  cтpaтегияcы. 
Онда мынындай тапсырмалар берілді: 
-  Мәтiннен  өздеpiне  әcеp  етiп  oйындa  қaлғaн 
үзiндiнi жaз. 
- Мәтін ішінен мақалдарды тауып, талдау жаса. 
-  «Қазақ  баласы  –  ар  мен  намыс  иесі»  дегенді 
қалай түсінесің? 
3-шi  «Тoптacтыpу»  cтpaтегияcы.  Ондағы 
тапсырмалар: 
- Отан, оны сүю, қорғау дегеніміз не? 
- Отан неден басталады? Неге олай ойлайсың? 
- Мақалдың мәнін аш: «Отан үшін отқа түс». 
4-шi  «Әдебиет  үйipмеci»  стратегиясы  бойын-
ша берілген тапсырмалар: 
- Шaғын әңгiме «Менiң Отаным» 
-  Мәтiннiң  мaзмұнынa  caй  нaқыл  cөз,  мaқaл-
мәтел немеcе шешендiк cөз жaз. 
5-шi «Беc жoлды өлең» cтpaтегияcы бойынша 
сөйлемдер құрау болды:  зaт еciм (1 cөз);  сын еciм 
(2 cөз); етicтiк (3 cөз ); қopытынды oй (4 cөз ); зaт 
еciмге жуық мәндеc cөз (1 cөз). 
6-шы  «Венн  диаграммасы»  стратегиясын 
қолданып  М.Ғабдуллин  мен  Б.Момышұлының 
образдарын салыстыру болды. 
Жұмыстың  аяғында  тoп  бacшылapынa  өз 
тoптapындaғы бaлaлapды бaғaлaттым. 

30 
 
Педагогика 
ЖАРШЫСЫ 
Педагогика 
ЖАРШЫСЫ
 
Педагогическ
ий 
ВЕСТНИК 
Педагогическ
ий 
ВЕСТНИК 
№3 (59) 2015 
М 
ұғалім  –  жаңалыққа  ұмтылу-
шы,  шығармашылықпен  еңбек  ететін, 
ізденгіш,  қол  жеткен  жетістікті  қана-
ғат  тұтып  отырып  қалмайтын  оқу-
тәрбие ішіндегі шешуші тұлға.  
«Еліміздің  ертеңі  бүгінгі  жас  ұр-
пақтың  қолында,  ал  жас  ұрпақтың 
тағдыры ұстаздардың қолында» - деп, 
Елбасының  қанатты  сөзінен  бүгінгі 
күнде ұстаздарға үлкен жауапкершілік 
жүктелгенін түсіндім.  
Біздің  елдегі  білім  беру  жүйесі 
мемлекеттік  бағдарламаның  нақты 
мақсаттары мен міндеттері өзгеріс пен 
нәтижеге  бағытталған.  Жаңа  формат-
тағы  жасалған  деңгейлік  курс  бағ-
дарламасы  оқушылардың  қалай  оқу 
керектігін  үйретеді.  Жеті  модульді 
болашақта  тиімді  пайдалану  мақсаты: 
оқушыларды  өзін-өзі  реттеуге,  сыни 
ойлауға,  бағалауға,  көшбасшылыққа, 
ынтымақтастыққа қабілетін дамытуға, 
алған  білімдерін  өмірде  пайдалануға 
бағыттау  және  де  құндылықтарды 
сақтай  отырып  тәрбиелеу.  Болашақта 
жеті  модульді  тәжірибемізде  толық 
меңгерсек,  әрине  оқушыларымыздың 
білім  деңгейі  заман  ағымына  қарай 
дамып, дербес тұлға қалыптасатынына 
сенемін. 
Қажетті  білімді  алу  үшін  «Өрлеу» 
БАҰО»  ШҚО  бойынша  біліктілікті 
арттыру  институты  облыс  мұғалімде-
рімен  ынтымақтаса  жұмыс  жасауда. 
Институттың  білікті,  білгір  заманауи 
тренерлері  жаңа  форматтағы  ұстаз-
дарға  шығармашылықпен  жұмыс  жа-
сауға үлкен көмек көрсетуде.  
«Адамға  тіл,  құлақ  қандай  керек 
болса....білім  де  солай  керек»  -  деп  
А.  Байтұрсынов  айтқандай,  біздің  бо-
лашағымыз  білімде.  Ендеше,  алдағы 
таңда  қажырлы  еңбек  етіп  ұрпағы-
мызды білім нәрімен сусындатайық. 
 
Әріптестерімнің назарына 9-сынып-
та  өткізген  «Өрнектерді  түрлен-
діруде  негізгі  тригонометриялық 
тепе-теңдіктерді  қолдану»  тақыры-
бындағы сабағымның қысқа мерзімді 
сабақ жоспарын ұстаздардың іс-тәжі-
рибесін  таратушы  бірден-бір  облыс-
тық басылым «ШҚО Педагогика жар-
шысы»  журналы  арқылы  ұсынып 
отырмын. 
* * * 
Сабақтың  типі:  Білімді  бекіту 
сабағы. 
Мақсаты: Оқушыларды өрнектерді 
түрлендіруде  негізгі  тригонометрия-
лық  тепе-теңдіктерді  пайдаланып 
есептерді  әртүрлі  тәсілдермен  шешу 
арқылы  біліктілік  дағдыларының  қа-
лыптастыру,  меңгеру  деңгейлерін 
анықтау,  тепе-теңдіктерді  пайдалана 
білуге жағдай жасау;  
Күтілетін нәтиже:  
*  Тригонометриялық  функциялар-
дың қасиеттерін біледі. 
*  Негізгі  тригонометриялық  тепе-
теңдіктерді біледі. 
* Тепе-теңдікті дәлелдей алады. 
*  Өмірмен  байланысын  айтады. 
Топпен  жұмыс  істеу  арқылы  өзара 
сыйластықта болады. 
*  Жұмыс  істеу  дағдылары  қалып-
тасады, жауапкершілігі артады. Өзіне-
өзі талап қояды. 
Оқушылардың 
білім 
алуын 
ұйымдастыру  жолдары:  Жұптық 
жұмыс;  Топтық  жұмыс,  бірін-бірі 
оқыту. 
Стратегиялар, әдіс-тәсілдер: Блум 
таксономиясы бойынша жоспарланды: 
Миға шабуыл, ой толғау, смайликтер. 
Ресурстар:  Интерактивті  тақта, 
оқулық,  постер  сызуға  арналған 
қажетті  құралдар,  үлестірмелік  мате-
риалдар. 
К. Ильясова, 
Р. Мәрсеков атындағы 
орта мектептің 
математика пәні мұғалімі, 
Касым Қайсенов кенті, 
Ұлан ауданы 
Өрнектерді  түрлендіруде 
негізгі  тригонометриялық  тепе-теңдіктерді  қолдану 

Педагогика 
ЖАРШЫСЫ 
Педагогика 
ЖАРШЫСЫ
 
31 
Педагогический  
ВЕСТНИК 
Педагогический 
ВЕСТНИК 
№3 (59) 2015 
Кіріспе  бөлімі:  Сабақтың  басталуын  ұйым-
дастыру.  
- Сәлеметсіздер ме, құрметті оқушылар.  
Оқушылардың  сабаққа  дайындықтарын  тексеру. 
Сыныптың  ынтымақтастық  атмосферасын  қалып-
тастыру. Сыныптың психологиялық ахуалын туғы-
зып  алу.  Оқушыларды  сабақ  бастауға  бейімдеп, 
сабаққа  дайындаймын.  Онан  соң  негізгі  триго-
нометриялық  тепе-теңдіктерді  қолдану  арқылы 
есептер  шығартып,  тепе-теңдіктерді  өзара  бір-
бірінен  ажырату  үшін  формулаларды  қолдануды,  
есептерді  әртүрлі  тәсілдермен  шешуді  қарасты-
ратынымызды айтамын. Шаттық шеңберге  тұрады 
оқушылар 4 топқа түрлі-түсті ленталар алу арқылы 
бөлінеді.  Қайталау  тақырыбын  слайд  негізінде 
ұсыну.  Негізгі  тригонометриялық  тепе-теңдік-
терді сәйкестендіру бойынша. 
 
 
 
 
 
 
 
(1)-(3) - негізгі тригонометриялық тепе-тендіктер 
(1)-(6)- бір аргументке тәуелді тригонометриялық 
функциялар арасындағы қатынасты өрнектейді.  
 
Мұғаліммен 
амандасады, 
көңіл-күйлерімен 
бөліседі. Оқушылар орындарынан тұрып, мұғалімге 
қарап:  «сізге  шығармашылық  табыс»  және  бір-
біріне қарап: «бізге көтеріңкі көңіл күй тілейміз», - 
деп айтады.  
Топқа бөлу ленталары, стикер, маркер. 
Ұйымдастыру бөлімі:  
Қызығушылықтарын арттыру:«Ой сергіту». 
Түсіну. (2 минут) 
Топқа  бөліну:  Топ  ережесін  сақтау:  Сабаққа 
кешікпеу,  уақытты  үнемдеу,  дыбыссыз  қадам  бір 
бірімізді  тыңдау,  құрметтеу,  пікірмен  санасу,  бір 
шешімге  келу,  әр  топ  мүшесі  өз  ісіне 
жауапкершілікпен  қарау,  шығармашыл,  іскер 
белсенді  болу, нәтиже шығару. Тақырып бойынша 
базалық, негізгі білімді қайталау. Сұрақтарға жауап 
беру. 
Қайталау сұрақтары: 
1.  Неге  «негізгі  тригонометриялық  формулалар» 
деп аталады? 
2.  Бірінші  формуланы  қорытып  шығарғанда 
қандай ұғымдар қолданылады? 
3. Қалған тригонометриялық формулаларды ата  
4.  Тригонометриялық тепе-тендіктерді дәлелдеу-
дің қандай жолдарын қолдануға болады?  
Жауаптары: 
1.  Өйткені  бұл  формулалар  бір  ғана  аргументке 
байланысты. 
2.  Берілген  теңдік  альфаның  кез  келген  мәнінде 
дұрыс, яғни тепе-теңдік болып табылады. 
Осы  формулалардың  көмегімен  бір  тригоно-
метриялық  функцияның  берілген  мәні  бойынша 
қалған  тригонометриялық  функциялардың  мәнде-
рін есептеуге болады. 
3. Қалғанын айту. 
4.Өрнектерді  ықшамдау  және  тепе-теңдіктерді  
дәлелдеу жолдарын қолдануға болады. 
Негізгі бөлім. Мағынаны тани білу: 
Қолдану  (8  минут)  Оқушыларға  негізгі 
тригонометриялық  тепе-теңдіктердің  мәндерін  өз 
беттерімен тауып, кесте бойынша жұмыс атқарады. 
Берілген  кестені  пайдаланып,  шешуі  бойынша 
қате  қойылған  жауаптар  бойынша  слайдтағы 
карточкалардың дұрыс шешімін  тауып,  соңындағы 
әріптерден сөз құрастыру. 
Талдау. (10 мин)  
Негізгі 
тригонометриялық 
тепе-теңдіктерді 
пайдаланып  есептер  шығарту.  Кітаппен  жұмыс: 
№424  есеп  (1,2,3,4)  №425  (1,2,3,4)  Орындайды, 
түсінеді, талдайды 
Жинақтау.  (10  мин)  Оқушылардың  білімдерін 
бақылау үшін  емтихан есептеріне арналған жинақ-
тан  есептер  шығарады,  әр  топқа  арнайы  есептер 
беріледі. 
 
1-мысал:  
Егер 
  болса,  онда  Cosa,  tga, 
Ctga-ның мәндерін табыңдар? 
 
 
 







2
;
2
3
Sin
3
3
1
;
3
2
1
2
3
1
1
2
2


























tg
Ctg
Cos
Sin
tg
Sin
Cos

32 
 
Педагогика 
ЖАРШЫСЫ 
Педагогика 
ЖАРШЫСЫ
 
Педагогическ
ий 
ВЕСТНИК 
Педагогическ
ий 
ВЕСТНИК 
№3 (59) 2015 
2-мысал: 
Егер 
болса, онда Sinα, Cоsα, 
tgα  мәндерін табу керек. 
 
Шешуі: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3-мысал: 
 
 
4-мысал: 
 
 
Логикалық  ойлау  қабілеттері  арқылы  жауап-
тарын ортаға салады. Есептер жинағынан есептерді 
топпен талдайды, шығарады, постерде орындайды, 
қорғайды. 
Бағалау  (8  минут).  Топ  басшысы  өз  тобын 
бағалайды.  4  оқушының  презентациясын  тыңда-
лынады; келіседі; бағалайды.  
Рефлексия  (1  минут).  «Жеміс  ағашы»    арқылы 
алған  әсерлерін  көрсетеді.  Ой  стикер  қағаздарына 
жазады. «Жеміс ағашы» стикерлер жапсырады.  
Үйге тапсырма: № 426, №428, 430. 
Қорытындылай келе, бағдарламаның жеті модулі 
және  блум  таксономиясы  сабағымның  әрбір  эле-
менттері  оқушылардың  білім  алуға  деген  қызығу-
шылығын  арттыруда,  өз  бетімен  жұмыс  істеуге 
үйретуде,  әріптестерім  өздерінің  іс-тәжірибелеріне 
енгізу  бағытында  әр  мұғалімді  толғандыратын 
мәселе  екені  сөзсіз  деп  ойлаймын.  Жаңалыққа 
жаны  құмар,  санасы  сергек  ұстаздарға  білген-
дерімен  бөлісуге,  ойлауға  және  кәсіби  шебрлігін 
жетілдіруге тың серпін береді. 
Адамдармен жұмыс істей алатын оқушы өзін-өзі 
реттеуді  үйренеді,  сабақта  оқығанын  түсунуге 
белсенді  және  сындарл  түрде  ат  салысады,  өз 
ойларын,  көңіл  күйлерін  және  іс-әрекеттерін  оқу 
үрдісінің тиімділігін арттыру мақсатында бейімдеп 
отырады,  жетістік  үлкен  еңбек  пен  өзінде  бар 
дарынды  дұрыс  қолдана  білуден  құралатынына 
сенеді. 




2
2
3
;
3




Ctg
;
2
3
4
3
4
1
1
2
1
1
?;
;
90
0
;
2
1
2





















Sin
Sin
Cos









2
2
2
2
2
2
2
2
2
1
1
;
1
1
tg
Cos
Sin
Sin
Cos
Cos
Cos
Cos
Sin



























2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
1
1
1
1
1
1
Sin
Cos
Cos
Sin
Sin
Cos
Sin
Ctg
Cos
Sin
Sin
Cos
Cos
Sin
Cos
tg


















3
1
1
;
10
10
3
10
10
3
;
10
10
10
1
9
1
1
1
1
;
1
1
2
2
2
2





































Ctg
tg
Sin
Ctg
Cos
Sin
Ctg
Sin
Sin
Ctg

Педагогика 
ЖАРШЫСЫ 
Педагогика 
ЖАРШЫСЫ
 
33 
Педагогический  
ВЕСТНИК 
Педагогический 
ВЕСТНИК 
№3 (59) 2015 
Қ 
азақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға 
арналған  мемлекеттік  бағдарламасының  негізгі  мақсаттарының  бірі  педагог 
мамандардың  беделін  көтеру.  Осыған  орай,  Қазақстан  Республикасында 
мұғалімдердің педагогикалық шеберліктерін дамыту үшін Назарбаев зияткерлік 
мектебі  мен  Кембридж  Университетінің  білім  беру  факультеті  бірлесе    үш 
деңгейлік  курс  бағдарламасын  өткізуде.  «Облыстық  дарынды  балаларға 
арналған  мамандандырылған  мектеп-лицей-интернаты»  КММ-нің  педагог 
ұжымдары  да  осы  үш  айлық  курс  бағдарламасын  оқып,  күнделікті  сабақ 
үрдістерінде кеңінен қолдануда.  
Әлі де үш деңгейлік курс бағдарламасын оқымаған лицей мұғалімдері өздері 
ізденіп,  оқып,  үш  айлық  курс  бағдарламасын  оқып  келген  педагогтермен  бір-
лесе  оқытудың  және  жұмыс  істеудің  тәжірибелік    дағдылары  мен  амалдарын, 
тәсілдерін  кеңейту,  сабақты  жоспарлауды  жақсарту  және  құрастыруда  өзара 
тәжірибе  алмасуда.  Сондықтан,  мектеп-лицей-интернатта  қоғамдық-гуманитар-
лық  пәндер  бірлестігі  мүшелері  Кембридж  Университетінің  үш  деңгейлік  бағ-
дарламасы аясында өткізген сабақтар топтамасын назарларыңызға ұсынамыз. 

жүктеу/скачать 9,72 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: