Методические рекомендации по организации исследовательской и проектной деятельности обучающихся мкш нұр-Сұлтан 2019


 топырақтың физикалық қасиеттерін анықтау



Pdf көрінісі
бет84/184
Дата18.10.2023
өлшемі5,4 Mb.
#118880
түріМетодические рекомендации
1   ...   80   81   82   83   84   85   86   87   ...   184
2.2 топырақтың физикалық қасиеттерін анықтау 
Топырақтың механикалық құрамын анықтау 
Жабдық:
топырақ сынамасы, сауыттағы су. 
Жұмыс барысы: 
Зерттеу барысында біз әртүрлі негізгі учаскелерден 250 грамм топырақ 
алынды. Содан кейін біз топырақ қабығын сәл ылғалдап, қамыр тәрізді күйге 
дейін араластырдық және бауға домаладық, содан кейін сақинаға майыстырды. 
Топырақ бұрылып, сақинаға бүгілгенше, біз оның механикалық құрамын 
анықтадық. 
Топырақтың механикалық құрамын анықтау мынадай әдіс бойынша 
жүргізілді: алынған топырақ үлгісі ылғалданған. Одан диаметрі 3 см бау 
домалатып, сақинаға ораған. Егер сақина тұтас болса – топырақ саз. Егер 
ұйықтау кезінде ол сынса – саздақ. Бауды домалатуға болмайды, бірақ доп – 
құмырсқа оңай домалаңыз. Егер шарды жаю мүмкін болмаса, топырақ төгіледі 
– 
топырақ құмды. 
Нәтижелері:
№ 1 учаске
– 
сазды (басты ерекшелік қасиеттері жоғары тығыздық пен 
тұтқырлық болып табылады. Ылғалданған кезде олар шамадан тыс жабысады 
және өсімдіктерді өңдеу және өсіру үшін жарамсыз болады, бірақ жайылым 
үшін жақсы). 
№ 2 учаске
– 
сазды топырақ. 
№3 учаске
– 
саздақ (ылғалды өте жақсы өткізеді, оны өсімдіктердің 
дұрыс өмір сүруі үшін қажетті мөлшерде сақтай алады, минералдар мен 
микроэлементтерге бай, ауаны өте жақсы өткізеді)
№4 учаске
– 
құмдақ (топырақ ірі бөлшектерден құралған, олар құрғақ, 
яғни ылғалды нашар ұстайды). 
Топырақ құрылымын анықтау 


150 
Топырақ құрылымы деп оның құрылымдық жеке бөліктер деп аталатын 
жеке бөлшектерге ыдырау қабілетін түсінеді. Олар әртүрлі формада болуы 
мүмкін: комки, призмалар, пластиналар және т. б. 
Көптеген топырақ үшін түйіршікті немесе түйіршікті құрылым тән. 
Мұндай құрылымда топырақ диаметрі 0,5-тен 10 мм-ге дейінгі дөңгелек 
кесектерге бөлінеді. Кейде құрылымдық бөлек жаман немесе мүлдем болмауы 
мүмкін, сонда топырақ құрылымсыз болады. Топырақ құрылымын біз лупа мен 
сызғышты пайдалана отырып зерттейміз. 
Нәтижелер.
№1 учаскеде – топырақ құрылымдық. 
№2, №3 учаскелер – құрылымсыз. 
Топырақ тығыздығын анықтау. 
Тығыз – күрек немесе пышақ қатты соққы кезінде топыраққа 2-3 см 
тереңдікке енеді және топырақ қолмен әрең ыдырайды; бөртпе – күрек немесе 
пышақ топыраққа оңай батырылады, ол күш салмай шашылады. 
Топырақпен осындай эксперимент жүргізе отырып, біз учаскелер 
топырағының біртектілігі айқын емес екеніне көз жеткіздік: топырақ тығыз 
орналасқан учаскелер бар, топырақ шашыраңқы болатын учаскелер бар. 
Топырақтың ылғалдылығын анықтау. 
Топырақтың ылғалдылығы ондағы судың көлеміне ғана емес
механикалық құрамға да, гумустың болуына да байланысты. Топырақ 
ылғалдылығының бес дәрежесі бар:
1) құрғақ топырақ шаңды, қолын салқындатпайды, онда ылғалдың болуы 
сезілмейді;
2) аздап ылғалданған топырақ қолды суық, шаңды емес, құрғаған кезде 
аздап жарқырайды;
3) ылғал топырақ құрғаған кезде ашық желімдейді және пішінін 
сақтайды, топырақ алған кезде қол ылғалды сезінеді, Сүзгіш қағаз топырақ 
түйіршігінен ылғалды болады; 
4) шикі топырақ қысылған кезде қолда қамыр тәрізді массаға айналады, 
ал су қолын сулайды, бірақ саусақтардың арасына бұрылмайды;
5) ылғалды топырақ қысылған кезде саусақтар арасында суланатын 
тамшылы-сұйық суды бөледі, топырақ массасы ағымдылығын анықтайды.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   80   81   82   83   84   85   86   87   ...   184




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет