Өсімдіктердің қозғалысы. Қозғалыстың өсімдіктер тіршілігіндегі маңызы. Өсімдіктердің қозғалу тәсілдері (тропизмдер, таксистер, өсу қозғалыстары).
Оқу мақсаты:
7.1.6.1 - өсімдіктердің қозғалысы себептерін түсіндіріп, қозғалыстың маңызын сипаттау (тропизмдер, таксистер);
Бағалау критериі:
өсімдіктердің қозғалысы себептерін түсіндіреді
өсімдіктер қозғалысының маңызын сипаттайды
Сабақ барысы
Уақыты
Кезеңдері
Тапсырма
Тапсырманың мақсаты
Мұғалімнің бақылауы мен зерттеуі не?
Бағалау
Ресурстар
Ұйымдастыру
Үй жұмысы
Сәлеметсіздер ме, оқушылар. Бүгін біз сіздермен биология сабағының жаңа тарауы – қозғалыс бөлімін бастаймыз .
Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: Өсімдіктердің қозғалысы. Қозғалыстың өсімдіктер тіршілігіндегі маңызы. Өсімдіктердің қозғалу тәсілдері (тропизмдер, таксистер, өсу қозғалыстары).
(І) Үй тапсырмасын тексеру. Тест жұмысы.
1 Адам мен сүтқоректілердің қанын зиянды заттардан тазаруына жауапты басты бөлу мүшесі
А) бүйрек ә) жүрек б) ми
В) ішек г) өкпе
2) адам мен сүтқоректілер ағзасындағы зиянды заттарды залалсыздандырады
А) ұйқы безі ә) бүйрекүсті безі б) бауыр В) қалқанша безі г) ішек безі
3. заттар мен энергия пайдалану және шығару үдерістерінің жиынтығы
а) метаболизм ә) онтогенез б) таксис
в) дискреттік г) тропизм
4) Метаболизмнің екі үдерісі
А) онтогенез, филогенез
ә) анаболизм, катоболизм б) транспирация, гутация
в) мутация, модификация
г) транкрипция, трансформация
5) Адам және сүтқоректілердегі құрамында азот бар шлак бөлінді
а) несепнәр ә) зәр қышқылы б) аммияк
в) метан г) оттегі
6) Фотосинтездің соңғы өнімін белгіле
А) глюкоза ә) оттегі б) сутегі
В) метан г) гелий
7) Фотосинтездің бастапқы өнімлерінің бірі
А) глюкоза ә) фруктоза б) сутегі В) метан г) гелий
8) Қарапайымдыларда бөліп шығаруды жүзеге асырады
А) жиырылғыш вакуоль ә) асқорыту вакуолі
Б) бүйрек в) демтүтіктер
Г) мальпигий түтіктері
9) Буылтық құрттарда алғаш пайда болған бөліп шығару мүшесі
А) метанефридиялар ә) протонефридиялар
Б) мальпигий түтікшелері в) демтүтітер
Г) жасыл түсті бездер
10) Бүйректің құрылымдық бірлігі
А) нейрон ә) нефрон б) хромосома
В) аксон г) баумен түтігі
Өсімдіктің қозғалысы
Қозғалыс – заттар мен құбылыстардың жалпы өзгерісін, бір-біріне әсер етуін білдіретін ұғым.
Өсімдіктер жасушаларының қатты жасуша қабықшасына байланысты өз пішінін өзгерте алмайтынын білесіңдер. Жануарлардағы сияқты бұлшықеттері болмағандықтан олар белсенді қозғала алмаса да, баяу қозғала алады екен.
Өсімдік мүшелері, гүл, жапырақ, тамыр, сабақ иіліп, қозғалуға қабілетті. Әртүрлі тітіркендіргішке байланысты қозғалыстар өсу қозғалысы деп аталады. Соған байланысты өсімдіктің қозғалыс рекациясын бірнеше түрге бөледі. Олар:
Таксис Табиғаттың физикалық және химиялық факторларының әсер етуінен бүкіл организмнің, жеке жасушалардың немесе жасушаішілік құрылымдардың орын ауыстыруын айтамыз. Мысалы: бактерия, біржасушалы балдырлар, жыныс жасушалар, қан жасушалары, саңырауқұлақтардың кейбір жасушалары т.б.
Видеода хломидомонада қозғалысы көрсетілген.
Тропизм Өсудің бағытына немесе өсімдіктің қозғалуына әрекет ететін тітіркендіргішке бағытталып козғалуды тропизм деп атайды. Тропизм кандай да бір мүшенің иілуінен байқалады.
