Бала тәрбиесі баршаға ортақ Бөлекова Сәулеш-№163 мектептің бастауыш сынып мұғалімі,Қызылолрда облысы, Жаңақорған қонысы
«Балаға сіңірген ата-ана еңбегін бала өмір бойы ақтап бола алмайды. Балаға деген махаббатқа ешбір махаббат теңдесе алмайды, ол өле-өлгенше сусындайтын махаббат».( Ғабиден Мұстафин)
Халқымыздың сан ғасырдан бергі даналығына құлақ салсақ, «Адамның бақыты-балада» деген екен. Кез-келген адам өзі өмір бойы қуып жете алмайтын бақыт деген құдыретті сөздің өлшемі өмірінің жалғасы ұрпағымен келетініне мән бермеуі де мүмкін. Біреу бақытын байлықтан тапқысы келсе, екінші біреуі даңқ пен атақтан, мансап пен қызметтен кездестіреді. Мұның бәрі түсінген адамға қолдың кірі сияқты нәрсе. Адамға нағыз бақытты – тәрбиелі ұрапағы ғана сыйлай алады. «Адам ұрпағымен мың жасайды» деген сөз тегін айтылмаса керек. Олай болса адам өмірінің мәні - өз ұрпағы.
Негізінен жанұяның шырқы бұзылған, ата –анасы маскүнемдікке салынған немесе жарамды жағынан азғындаған ортада бала, жасөспірім қашанғы жиренішті көріністі, ондағы айқай- шу мен дау – жанжалға, ұрыс – керіске шыдап жүрмек. Басқа өмір аңсайды немесе теріс тәрбиеге бой алдырып үлгереді, егер осы теріс жолға мүлде бет бұрып кетсе, онда бәйтеректің бір бұтағы қисық өсті дей беріңіз. Бақытсыз қыз , бұзақы ұл осыдан шығады. Сонда негізгі кінәні кімнен іздейміз?!
Ата – аналардың өз балаларының жан дүниесін жақсы түсінуі, оларға отбасында дұрыс та тиімді тәрбиелік орта тудыру үшін, бала тәрбиесіне қатысты білімі және біліктерін ұдайы көтеріп отыруы қажеттілігін өздері түсінуі тиіс. Сол үшін де мектептің, сынып жетекшісі ата –аналар педагогикалық жұмыс жүргізуі, оның бағытын дұрыс ұйымдастырып отыруы міндеттеледі.
Ата-аналар балаларды тәрбиелеу ісінде мектеппен қарым-қатынас, тікелей байланыс жасауды басты міндетіміз деп есептеуі тиіс, өйтекені, олардың өз балаларын тәрбиелеудегі жетістіктері сынып, мектеп ұжымдарының оқу - тәрбие жұмысының нәтижесіне байланысты. Бұл жағдай оқу – тәрбие процесінің мазмұнын, сапасын және тиімділігін жақсарту үшін отбасы мен мектептің ынтымақтасып жұмыс істеулерін қажет етеді.
Мектептің ата-аналармен жүргізетін жұмысының ерекшелігі осы екі жақтың байланысымен әрекет бірлігінің тұрақтылығынан көрінеді. Бұл тұрақтылықты ең алдымен сынып жетекшісі қамтамасыз етеді. Ол мектеп пен отбасы арасындағы ынтымақтастықты ұйымдастыруда жетекші қызмет атқарады. Мектептің баланы тәрбиелеуге қатысты саясаттың отбасының түсінуі, соның жұмысына байланысты. Мұндай жағдайда отбасының негізгі тапсырыс беруші және баланы тәрбиелеуде мектеп пен одақтас ретінде қарастырған жөн. Сондықтан да сынып жетекшісінің осы бағыттағы жұмысын негізінен мектеп пен ата-аналар және балалардың өзара қарым-қатынасымен әрекетін,де бірлікке, ынтымақтастыққа қол жеткізу, ол үшін баланың дамуына жағымды көңіл – күйі мен жағдай жасау. Оны нәтижелі шешу мүмкіндігі, егерде тәрбие жұмысының негізінде сол ынтымақтастық әрекет орын алған жағдайда ғана болады. Ол үшін өзара сеніммен құрмет, өзара көмек пен қолдау, бір-біріне шыдамдылық көрсету ынтымақтастықтың негізіне айналуы тиіс.
Сонымен бірге сынып жеткшісі бұл бағытта ата-аналардың жалпы мектеп көлеміндегі және аумағындағы қоғамдық ұйымдармен де мектепке қатысты жалпы мәселелерді ортақтаса шешуде, бірлесе жұмыс жүргізеді. (ата-аналар комитеті, кеңесі, құқық қорғау мекемелері т.б.).
Осыған орай ата-аналарға арналған тренинг өткіздім.
Мақсаты: Ата-аналармен бірлесе отырып, бала тәрбиесіне байланысты мәселелерге көңіл аудару.
Керекті құралдар:
ü Бояу қаламдар
ü Таза бланкалар
ü Сауалнама парақтары
Сабақтың барысы:
Психологиялық дайындық. Баяу ән орындалады. Осы әуеннің ырғағымен барлығымыз бір жағымды ой ойлауға тырысайық. 1 минут уақыт беріледі.
Психолог: Осындай жағымды ойлар сіздердің бойларыңызға қайырымдылық, өмірге сенімділік алып келеді. Яғни, осы қасиеттер арқылы біз рухани – адамгершілік мәдениеті жоғары, шығармашыл тұлға тәрбиелей аламыз. Ал, енді көңіл-күйіміз көтеріліп, бүгінгі тренингке дайын болсақ, бастайық.
Танысу. «Адам есімінің түстері»
Мына жұлдызша, жүрекше қағаздарға өздеріңіз ұнататын түстермен есімдеріңізді жазыңыздар. Әр түске қарап сізідң қандай қасиет, қабілеттеріңіз бар екенін айтып беремін.
«Мен күнмін» немесе «Мені не үшін сыйлау керек»
Бұл өзіне деген сенімділікті арттыруға арналған жаттығу. Күннің суретін салып, ортасына қатысушы өз атын жазады. Қатысушы күннің әр сәулесіне өзінің жақсы қасиетін, жетістігін, өнерін жазады. Неғұрлым күннің сәулесі көп болса, соғұрлым адамның шапағаты да көп болғаны. Егер осындай сәулесі, шапағаты көп ата-ана тәрбиелеп отырған бала қалай жаман болсын. Ол жақсы, тәрбиелі бала деп есептейміз.
сезімтал
жаңалыққа құштар білімді
ашық мінезді ақылды
кітап оқығанды сүйем адамдармен тез тіл табысу
сыпайылық мейірімді
ойшыл тиянақты
қамқоршы
«Ата-ананың ролі» жаттығуы
Мына қағазға сіздер отбасындағы «Әкемнің міндеті», «Ананың міндеті», «қуаныш аймағы» деген тақырыпта өз ойларыңызды жазыңыздар. (Пікірлері тыңдалды. )
Ата-аналар мынадай пікірлер қозғады. Олардан мынадай жауаптар алдым.
Ұлы педагог В.А. Сухомлинский «Балаларға жүрек жылуы» атты кітабында былай дейді: Бала-жанұя айнасы; біртамшы суда күн сәулесі қалай бейнеленсе, шеше мен әкенің адамгершілік тазалығы да балаларда сондай бейнеленеді.
Даналық сөздің ойшылы Эпикет: «Дүниенің ең тамаша туындысы тамаша тәрбие алып шыққан адам болып табылады,»-дейді.
Сондықтан да ертеңгі күніміз көлеңкесіз жарық болсын десек, бала тәрбиесіне бей-жай қарамауымыз керек