Microsoft Word Лекциялар жинағы Физик doc
жүктеу/скачать 0,56 Mb.
|
Дәріс Физика пәні
- Бұл бет үшін навигация:
- Бірінші ғарыштық жылдамдық, мынаған тең: υ
- Жер бетінен ұшырғандағы екінші ғарыштық жылдамдық υ
- Егер сыртқы күштердің әсері тоқтағаннан кейін дене өзінің бұрынғы күйіне қайтып келсе, деформация серпімді -деформациялану деп аталады.
- Сыртқы күштердің әсері тоқтағаннан кейін дене өзінің бұрынғы қалпына қайта келмесе, онда ондай деформацияны
| Барлық денелердің бір-бірімен тартылатын күші модулі жағынан олардың массаларының көбейтіндісіне тура пропорционал, ал ара қашықтығының квадратына кері пропорционал болады:
F G m1m2 , r 2 Бұл күш гравитациялық немесе бүкіләлемдік тартылыс күші деп аталады. G=6,6720⋅10–11 Н⋅м2/кг2 - пропорционалдық коэффициенті гравитациялық тұрақтысы деп аталады. Дененің ауырлық күшінің әсерінен қозғалуы. Ғарыштық жылдамдықтар. Бірінші ғарыштық жылдамдық дегеніміз горизонталь лақтырылған дененің Жерді, оның бетіне жақынырақ қашықтықта шеңбер бойымен айнала қозғалатын υ1 жылдамдық. υ1 жылдамдық - атмосфералық кедергі жоқ кезіндегі және тек тартылыс күші әсерінен Жерді дөңгелек орбита бойымен айнала қозғалатын Жердің жасанды серігінің жылдамдығына тең. Егер m - дене массасы, r - орбитаның радиусы болса, онда Ньютонның екінші заңы бойынша, немесе 2 1 G r mυ mυ 2 Mm , бұдан r 2 υ1 , 1 mg r υ1 мұндағы М – Жер массасы Бірінші ғарыштық жылдамдық, мынаған тең: υ1=7,9 км/с. Екінші ғарыштық жылдамдық деп, ол көмекші күштердің әсерінсіз Жердің тартылыс күшін жеңіп Күннің жасанды серігіне айналу үшін денеге берілетін ең аз υ2 жылдамдықты айтады Бұл жылдамдықты параболалық жылдамдық дейді, өйткені ол атмосфера кедергісі әсер етпеген кездегі дененің Жерге тартылу өрісіндегі параболалық траекториясына сәйкес келеді. Механикалық энергияның сақталу заңы бойынша υ2 жылдамдықты табайық: WК WП W const . Жер бетінен үлкен қашықтықта потенциалдық және кинетикалық энергиялар нөлге тең, сондықтан 2 G mM mυ 2 2 r 0 , мұндағы r – Жер центрінен спутниктің ұшырылған орынына дейінгі арақашықтық. Бұдан, мынаны аламыз: υ2 2 υ1 . Жер бетінен ұшырғандағы екінші ғарыштық жылдамдық υ2=11,2 тең км/с. Серпімділік күші. Қатты дененің деформациялану түрлері. Серпімділік модульі. Гук заңы. Үйкеліс күші. Табиғатта абсолют қатты дене болмайды, барлық нақты денелер күштің әсерінен деформацияланады, яғни өзінің пішінін және өлшемін өзгертеді. Қатты дененің деформация түрлері: сығылу деформациясы (созылу), бұралу деформациясы, иілу деформациясы. Егер сыртқы күштердің әсері тоқтағаннан кейін дене өзінің бұрынғы күйіне қайтып келсе, деформация серпімді -деформациялану деп аталады. Сыртқы күштердің әсері тоқтағаннан кейін дене өзінің бұрынғы қалпына қайта келмесе, онда ондай деформацияны пластикалық деформация деп атайды. Деформацияланатын дененің көлденең қимасының бірлік ауданына әсер ететін күш кернеу деп аталады: σ F . S Егер күш бетке нормаль бойымен бағытталса, кернеу нормаль кернеу деп аталады, ал егер бетке жанама бойымен бағытталса – тангенциалдық деп аталады. Деформациялану дәрежесінің сандық сипаттамасы салыстырмалы деформация, яғни стержін ұзындығының салыстырмалы өзгеруі болып табылады (көлденең деформация) ε l , l салыстырмалы көлденең созылу (сығылу) ε ' d , d мұндағы d – стержіннің диаметрі. Ағылшын физигі Р.Гук, кішігірім деформациялану үшін салыстырмалы ұзындығы ε мен кернеуі σ бір-біріне пропорционал екенін тәжірибие жүзінде дәлелдеді: σ Eε , мұндағы Е пропорционалдық коэффициенті, Юнг модульі деп аталады. ε мен σ анықтамасынан: немесе ε l l σ F , E ES F ES l kl l немесе F kx , мұндағы k – серпімділік коэффициенті, «–» таңбасы серпімділік күшінің деформациялануға қарама-қарсы бағытталғанын көрсетеді. [k]=1 Н/м, [E]=1 Н/м2. Үйкеліс күші. Механикалық процестер кезінде әр түрлі күштер әсер етеді. Мысалы: үйкеліс күші, ауырлық күші, серпімділік күші. Осының ішінен үйкеліс күшін қарастырайық. Қандай да бір дене, басқа бір дененің горизонталь жазықтық бетімен қозғалатын болса және осы денеге басқа күштер әсер етпесе, онда ол дененің қозғалысы баяулайтыны немесе мүлде тоқтайтыны тәжірбиеден белгілі. Механикалық көзқарас бойынша оны былай түсіндіруге болады: денеге қандай да бір күш әсер етеді және осы күш оның қозғалысын тежейді. жүктеу/скачать 0,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|