Microsoft Word Лекциялар жинағы Физик doc

жүктеу/скачать 1,32 Mb.

бет	8/55
Дата	07.01.2022
өлшемі	1,32 Mb.
	#17732
түрі	Лекция

1 ... 4 5 6 7 8 9 10 11 ... 55

^ lim

 _d _.

t0 __t_d_t

Бұрыштық жылдамдық векторының бағыты бұрғы ережесімен

анықталады:
бұрыштық жылдамдық векторының бағыты винт ұшының ілгерлемелі қозғалысының бағытына сәйкес келеді, егер винт басы нүктенің шеңбер бойымен қозғалысының бағыты бойынша айналатын болса.
Бұрыштық жылдамдық өлшемі [] = Т^–1, ал оның өлшем бірлігі – радиан секунд (рад/с).

Нүктенің сызықтық жылдамдығы

  lim

^^s lim

^R^^ R lim

^^^^R^, т.е.  =  R.

t0 __t

t0 __t

t0 __t

Шеңбер бойымен бірқалыпты қозғалыс

Егер  = const болса, онда айналу бірқалыпты және оны мына шамамен сипаттауға болады

Т –айналу периоды деп нүктенің шеңбер бойымен толық бір айналым жасауға кеткен уақыт аралығын айтады, яғни ол 2 бұрышына бұрылады.

Уақыт аралығы t = Т болғандықтан оған  = 2 сәйкес келеді, яғни

бұдан ^T^²^



  ²^,

T

Бірлік уақыт ішінде, дененің шеңбер бойымен бірқалыпты қозғалысы кезінде жасаған толық айналым саны айналу жиілігі деп аталады:

n ¹ ^

, откуда ^^²^ⁿ

T 2

Бұрыштық үдеу деп бұрыштық жылдамдықтың уақыт бойынша бірінші туындысына тең шама аталады:

_^_d

d t

Бұл өрнектен бұрыштық үдеу бағыты айналу өсі бойынша бұрыштық жылдамдықтың арту бағытына қарай бағытталғанын байқаймыз.

Егер қозғалыс үдемелі болса, онда  векторы  векторына параллель, ал кемімелі болса – антипараллель.

Үдеудің тангенциал құраушысы ^a_

^^d^, ^^^^Rжәне

d t

_a__d ( R) __Rd __R__.

d t d t

Үдеудің нормаль құраушысы

_2 _2 _R2 ₂

a_n _R

 R_.

R

Сызықтық (радиусы R шеңбер бойымен жүрілген s жолдың ұзындығы,  сызықтық жылдамдық, a_ тангенциал үдеу, a_n нормаль үдеу) және бұрыштық ( бұрылу бұрышы,  бұрыштық жылдамдық,  бұрыштық үдеу) өлшемдер арасындағы байланыс келесі өрнектермен сипатталады:

s = R;  = R; a_ = R; a_n =  ²R.

Шеңбер бойымен бірқалыпты айнымалы қозғалған жағдайда ( = const)

 

₀^^^t;

  ₀

 t ²

t  _,

мұндағы  ₀ – бастапқы бұрыштық жылдамдық.
2 лекция

2 ДИНАМИКА

Ньютонның бірінші заңы. Дене салмағы. Инерттілік. Зат тығыздығы.

Дене салмағы – физикалық шама, материяның инерттілік (инертті масса) және гравитациялық (гравитациялық масса) қасиеттерін анықтайтын негізгі сипаттамаларының бірі болып табылады. Инертті және гравитациялық массалар бір-біріне пропорционал екендігі нақты тәжірбие негізінде дәлелденген. Пропорционалдық коэффициенті бірге тең болатындай өлшем бірлік таңдай отырып, инерттілік және гравитациялық массалары бір-біріне тең болатындығын көреміз. Сондықтан ары қарай тек дене массасы жайында ғана айтамыз.
Масса дене инерттілігінің өлшемі болып табылады, дене массасы артқан сайын оның инерттілігі де артады.

Заттың орташа тығыздығы – бұл заттың бірлік көлеміндегі массасы ретінде анықталатын шама (немесе массаның көлемге қатынасы)

Өлшем бірлігі: []=1 кг/м³.

  ^m.

V

Кинематика дене қозғалысын, оның туу себептерін қарастырмай оқытатын бөлім. Динамика дене қозғалысы заңдарын және оның пайда болуы мен өзгеру себептерін қарастырады. Динамика механиканың негізгі бөлімі болып табылады, және оның негізіне Ньютонның заңдары жатады.
Ньютонның бірінші заңы: кез келгген дене оған басқа денелер әсер етіп оны осы күйден шығарғанша өзінің алғашқы салыстырмалы тыныштығын немесе түзу сызықты және бірқалыпты қозғалысын сақтап қалады.

Дененің оған басқа денелерден әсері жоқ кезінде тыныштық қалпын немесе бір қалыпты түзу сызықты қозғалысын сақтау қасиеті инерция деп аталады. Сондықтан Ньютонның бірінші заңы инерция заңы деп те аталады.

Механикалық қозғалыс салыстырмалы, оның сипаттамасы санақ жүйесіне тәуелді. Ньютонның бірінші заңы барлық санақ жүйелерінде орындалмайды, ал ол орындалатын жүйелер инерциалық санақ жүйелері деп аталады. Инерциялық санақ жүйесі ретінде басқа инерциялық жүйеге қатысты тыныштықта, немесе бірқалыпты және түзу сызықты қозғалатын жүйе саналады.

Өте жоғары дәрежелі дәлдікпен гелиоцентрлік (жұлдызды) санақ жүйесін инерциялық деп санауға болады (координаталар басы Күн центрінде орналасады, ал өстер белгіленген жұлдыздар бағытында жүргізілген). Жермен байланысты санақ жүйесі инерциялы емес, бірақ инерциялы еместігімен байланысты эффектілер салыстырмалы аз (Жер өз өсінен айнала және Күнді айнала қозғалады), сондықтан көптеген есептеулерді шешу кезінде оны инерциялы деп санауға болады.

жүктеу/скачать 1,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 4 5 6 7 8 9 10 11 ... 55

Microsoft Word Лекциялар жинағы Физик doc

  lim



d t

d t d t

R

^ lim