дуценттерді табудың негізгі  кезеңдері

 
34
(мысалы, Чапек, Игл  қоректік орталарды). Азоттың көзі ретінде 
ортаға  нитрат  тұздарын  қосады.  Мұндай  орталарда  бактерия-
лардың өсуі тездейді, ал саңырауқұлақтар аз мөлшерде дамиды. 
Антибиотиктердің құрамы мен мөлшерін анықтайды. Егер жаңа 
антибиотик тапса, алдымен бірінші реттік анықтау жəне химия-
лық  тазалау  жүргізеді,  оның  улы  жəне  химия  терапевтикалық 
əсерін  əртүрлі  аурулардың  қоздырғыштарымен  жараланған 
жануарлар  арқылы  анықтайды.  Анықталған  антибиотиктердің 
штам-продуценттері  тұрақты  емес,  сондықтан  сұрыптау  əдісі-
мен  бағалы  штамды  таңдайды,  содан  соң  индуцирленген 
мутанттарға  талдау  жүргізеді.  Микроорганизмдерге  мутантты 
əсер ету əртүрлі сəуле энергияларын (физикалық факторларын), 
яғни  ультракүлгі  сəулесі,  рентген  сəулесі,  нейтрон  қолдану 
арқылы болады.  
Микроорганизмдердің  (антибиотик-продуценттері)  даму 
үдерісінің  ережесі  бойынша  екі  кезеңдіқ  сипаты  бар.  Бірінші 
даму  кезеңі – трофофаза  немесе  өсудің  теңдестіру  кезеңі - 
антибиотик  продуцентінің  дақылында  биомасса  мөлшерінің 
көбеюімен  сипатталады.  Ол  негізгі  субстрат  компоненттерін 
(көміртегі,  азот,  фосфор  жəне  т.б.  көздері)  қолдану  арқылы 
жүреді.  Ортаның  рН  көрсеткіші  төмендетіледі,  нəтижесінде 
қышқыл  заттар  түзіледі.  Екінші  кезеңі - идиофаза - өсудің 
теңдестіру  емес  кезеңі,  барлық  биомасса  мөлшерінің  төмен-
деуімен  сипатталады.  Екінші  кезең  кезінде  микроорганизм-
дердің  өсуі  байқалады  жəне    жаңа  жасушалар  түзіледі,  бірақ 
дақылда  жалпы  биомасса  мөлшерін  төмендетуге  əкелетін 
автолитикалық  үдерістердің  басым  болуы  көрініс  береді.  Орта 
зат  алмасу  өнімдеріне  жəне  жасушаның  автолиз  өнімдеріне 
байланысты  түседі,  рН  мəні  өседі,  антибиотиктің  биосинтез 
процесі  қарқынды  болады.  Антибиотиктерді  дайындау  аяқтал-
ған  соң  оларды  тест-штамдарға  қарым-қатынас  белсенділігін 
тексереді.  
Шығарылатын  антибиотиктердің  көп  бөлігін  пенициллин-
дер, гентамицин, цефалоспориндер, тетрациклиндер, стрептоми-
циндер  жəне  т.б.  құрайды.  Антибиотиктердің  өнеркəсіптік 
өндірісін  гентамицин  сульфатының  мысалында  қарастырыла-
мыз.  Гентамицин  сульфат – аминогликозид  тобына  жататын 
антибиотик,  Micromonospora purpurea- дан  түзілген  грам  оң 

 
35
жəне  грам  теріс  бактериялардың  өсуін  тежейтін  антибиотик. 
Препарат  негізінен  зəр  шығару  жолдарының,  респираторлы 
жəне  асқазан-ішек  ауруларының  инфекциясына  əсері  болады.  
Гентамицин  сульфатты  алудың қазіргі күнгі өндірісі – ол  қиын 
көпсатылы  жүйе.  Олар  кезекті  технологиялық  сатылар  ретінен 
тұрады. Тентамицин сульфаттың массасы көлемді жəне ақ түсті 
ұнтақ  күйінде  болады.  Өндірістін  бірінші  кезеңі – егу 
материалын  дайындау.  Өнеркəсіпте  гентамициннің  негізгі 
дақылы штамы ВНИИ-7 R болып табылады, оны колбада агарлы 
Гаузе-1  ортада  өсіріледі.  Егу  материалын  дайындау  гентами-
цинді  алудағы  биотехнологиялық  процестердің  ішіндегі  жауапты 
операциялардың бірі. Егу материалының мөлшері мен сапасына 
дақылдардың  биореакторда  дамуы,  сондай-ақ  гентамициннің 
биосинтезі  жүзеге  асады.  Екінші  генерацияның  вегетативтік 

жүктеу/скачать 1,42 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: