Микроскопиялау кезеңдері
Бактриофагтар. Анықтамасы. Қолданылуы. Алыну
жүктеу/скачать 123,73 Kb.
|
| 93 Бактриофагтар. Анықтамасы. Қолданылуы. Алыну əдістері. Əсер ету механизмдері. Бактериофагтар («бактерия» жэне гректщ рка^ов - жалмаушы) - бактерияга спецификалы енетш, оларды толык жойганша (лизистегенше) ¡нлнде паразиттенетш бактериялардыц вирустары. Алгаш рет куйд1рп таякшаларыныц оздшшен лизистену кубылысын 1898 жылы ресешпк микробиологияныц непзш салушылардыц б1р1 Н.Ф.Г амал ея байкаган. 1915 жылы агылшын бактериологы Ф.Туорт стафилококтардан фильтрат дайындаган осы бактериялардыц жаца дакылын ерггетшш байкаган. Француз галымы Ф.Д,Эрелль гана (1917 жылы) дизентериямен ауырган наукастардыц нэж1с1нен сузг1ден ете алатын агентт1 бол1п алып, осы кубылыска дурью бага берген. Е р т а ш агентт1 (нэж1с фильтратын) дизентерия бактериялары ес1п шыккан суйык сорпалы ортага коскан кезде, орта толык мелд1рленген. Дэл осындай эсерд1 Д,Эрелль тыгыз ортага ер1тк1ш агенгп сэйкес бактериямен араластырып сепкен кезде байкаган. Б1рщгай ескен бактериялар фонында доцгелек немесе дурью емес шшшд1 стерильд1 дактар -
«негативт1 колониялар» немесе «тацдактар» деп аталган, бактериялар лизистенген аймактар пайда болган. Ф.ДЭрелль ез1 ашкан е р г т ш агента бактериялар вирустары деген шеилмге кел1п, оны «бактериофаг» - бактерияларды жалмаушы деп атады. Бактериофагтар кецшен таралган жэне бактериялардан баска да микроорганизмдерде кездеседц мысалы, сацырукулактарда. Сондыктан бактериофагтарды созд1ц кец маганасында фагтар деп жи1 атайды. Бактериофагтарды алдына бактерия туршщ атауы койылып латын, грек немесе орыс алфавиттершщ эрттер1мен катар сандык индекспен атайды. Туыстас фагтарды атау уш1н фагтар белш ш алынган микробтардыц туыстастык жэне турлж аттарын пайдаланады: колифаг, стафилофаг, актинофаг, микофаг ж/е т.б. Бул ушш фагтар эсершщ катац спецификалылыгына непзделген фаготиптеу эдюш колданады: тыгыз ортасы бар табакшага коздыргыштьщ таза дакылдарын сеуш бетше эртурл1 типоспецификалык диагностикалык фагтарды тамызады. Бактерия фаговарын оныц лизисш тугызган фаг (стерш щ тацбанын, «тавдактьщ» немесе «негативн колонияньщ» пайда болуы) тиш деп аныкталады. Фаготиптеу эд1сш инфекция кез1 мен таралу жолдарын аныктауда пайдаланады (эпидемиологиялык маркерлеу). Б1р фаговарга жататын бактерияларды эртурл! наукастардан б о л т алу жугу кезшщ б1р екещцгш керсетедь К^оршаган орта объектшершде (мысалы, суда) бактериофагтардыц болуына карап соган сэйкес патогещц бактериялардьщ бар екендшш б шуге болады. Бундай зерттеулерд1 жукпалы аурулардын эпидемиологиялык жаппай таралуын талдау кезшде журпзедг Фагтарды сондай-ак б1ркатар ауруларды емдеу жэне алдын алу ушш пайдаланады. 1шсузекпк, салмонеллалык, дизентериялык, кеюр1щцк, стафилококтык, стрептококтык фагтар жэне аралас препараттар (колипротешпк, пиобактериофаг, т.б.) шыгарылады. Бактериофагтарды керсетюштер1 бойынша пероралды, парентералды немесе ж ергш кп тэсшмен суйык, таблетка кушнде, балауыз немесе аэрозоль турщде тагайындайды. Бактериофагтарды гендш инженерияда рекомбинантты ДНК^ алу унпн вектор ретшде кещнен колданады. жүктеу/скачать 123,73 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|