Микроскопиялау кезеңдері
Бактериофагтардың құрылымы. Бактериофагтардың түрлері. Фагтардың бактерия жасушасымен өзара əсерлесуі
жүктеу/скачать 123,73 Kb.
|
Бактериофагтардың құрылымы. Бактериофагтардың түрлері. Фагтардың бактерия жасушасымен өзара əсерлесуі.Бактериофагтардыц курылысын зерттеу угшн металмен немесе фосфорлывольфрам кышкылымен шацдандыру аркылы контрастталган улгш ерш электронды микроскоппен зерттейдг Ш и и т мен курлымдарыньщ уйымдастырылуына байланысты фагтарды б!рнеше морфологиялык типтерге беледк жшше тэр1здес; майда куб тэр!здес (кейб!реулершде есшд! аналогтары болады); сперматозоид шпиндес фагтар, дэл1рек айтсак басы куб тэр1зд1 де жиырылатын немесе жиырылмайтын кундагы бар куйрыкшалы есшдас! болады. Фагтардьщ мелшер! 20 дан 800 нм (ж!пше тэр1здес1) болады. Тиянакты турде, есшдюшщ жиырылатын кундагы бар, сперматозоид шшшдк ¡р1 бактериофагтар зерттелген, мысалы, Т2, Т4, Тб колифагтары. Олар икосаэдр шипндк 65-100 нм келемдег1 бастан жэне узындыгы 100 нм-ден асатын куйрьщтьщ есшдщен турады (14 - сурет). Куйрьщтьщ есшдшщ 1ш1нде басымен жалгасып жататын, куыс, цилиндр п1ш1ндес езег1 болады, ал сыртында - булшык ет сиякты, жиырылуга кабшетп кундагы болады. Кундак, бастыц касында езект1 коршап жататын жиекке жалганган. 0 с1нд1н1ц дистальды ушында т1кенектер1 бар алтыбурышты базальды пластинка болады, одан ж1пше тэр1зд1 курылымдар - фибриллалар шыгады. Бактериофагтарда не ДНК не РНК болады. Фагтардьщ нуклеин кышкылдары еюжшшел!, б1ржшшел1, сызыктык, сакиналы болады. Фагтардьщ кеп ш ш п ек1ж1пшел1, сакинага туйыкталган ДНК-дан турады. Сперматозоид ш ш ш д1 фагтарда суперспиралд1 еюжшшел! ДНК басыныц 1ш1нде орналасып капсидпен коршалаган. Капсид полипептидт1 субб1рл1ктерге уксас, икосаэдр (куб) тур1нде орналаскан акуыз молекулаларынан турады. Басыныц курамына аспарагин, глутамин жэне лизиннен туратын полипептид те юредь Фагтардьщ кейб1реулер1н1ц басыныц ¡шшде ДНК-ныц суперспиралдену1н камтамасыз етет1н гистонтэр1здес акуыз болады. Куйрьщтык есшдюшщ жиырылатын кундагы да спираль тэр1здес орналаскан, курамында АТФ пен СА2+ иондары бар акуыздык субб1рл1ктерден куралган. Фагтардьщ кейб1р турлер1н1ц (мысалы, Т2) есш дасщ щ дистальды бел1г1нде лизоцим фермент! болады. Бактериоф агтар жасуш аныц арнайы рецепторларымен эрекеттесе отырып, катац турде белгЫ б1р бактерияларды закымдайды. Эрекеттесудщ спецификалылыгына байланысты келес! бактериофагтарды ажыратады: бактерияныцтуыстас турлер!мен эрекеттесет!н поливалентт1 тур!; бактериялардыц белг!л! б1р тур1мен эрекеттесет!н моновалентпп,; бер!лген турдщ б1р гана тип! мен (варианттарымен) эрекеттесетш типппк тур!. Фагтардьщ бактериялармен эрекеттесу! баска вирустагылардай ен!мд!, тус!кт!к (абортивтП жэне б!р!кпе (интегративт!) жолмен ету! мумк!н. Эрекеттесуд!ц он!мд! тур!нде бактерия лизистент фагтык урпактузшедц тусштштуршде - фагтык урпактузшмейд! де бактерия ем!р!н сактап калады; интегративт! турде - фаг геномы бактерия хромосомасына ешп, сонымен б!рге т!рш!л!к етед!. Эрекеттесу турше байланысты вирулентт! жэне элшз бактериофагтарды ажыратады. Вирулентт1 бактериофагтар бактериямен ен!мд! турде эрекеттесед!. Бактерияга енгеннен ксй!н олар 200-300жаца фагтыкбелшектерге дешн репродукциялаиып, бактерияны лизистейд!. Бактериофагтыц бактериямен эрекеттесу! адам вирусыныц иес!н!ц жасушасымен эрекеттесуш еске тус!ред!. Фагтардьщ бактерия жасушасына спецификалык адсорбциялануы жасуша кабыргасында лииопротеипцщ немесе липополисахаридт!к комплементарльщ рецепторлар болган жагдайда гана болады. Жасуша кабыргасы жок бактерияларга (протопластар, сферопластар) бактериофаггар адсорбцияланбайды. Кейб!р фагтар рецепторлар ретщде бактериялардыц жыныстьщ к!рп!кшелер!н (пилилерш) найдаланады. ЭлЫз бактериофагтар вирулентп бактериофагтарга Караганда сез1мтал бактериялармен ешмд1 немесе интегративт1 жолмен эрекеттеседь ЭлЫз фагтьщ ешмд1 айналымы вирулентп фагтьщ эрекетщ кайталап, бактерия лизишмен аякталады. Эрекеттесудщ интегративт1 TYpiндe элшз фагтьщ ДЬЩ-лы бактерия хромосомасына е н т , кебешп жаткан бактерияньщ геномымен синхронды репликацияланып, лизис тудырмайды. Бактерия хромосомасына енген бактериофаг ДНЦ-лы профаг деп, ал бактерия дакылы лизогенд1 деп аталады. Бактерия мен бактериофагтьщ мундай бipлeciп тсршшк етущ лизогения (гректщ /¿ш-еру, genea-шъ\тy теп) деп аталады. Бактерия хромосомасыныц больш е айналган профаг, бактерия кебейген кезде тукым куалап, урпактарга бершедг жүктеу/скачать 123,73 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|