Мөж тақырыбы: Табиғат пен коғам туралы ғылымдардың ұқсастықтары мен ерекшіліктері: В. Дильтей, В. Виндельбанд Орындаған
жүктеу/скачать 237,14 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Айырмашылықтар
- Зерттеу нысаны
- Зерттеу әдістері
| Қоғам ғылымдары:
– Бұл адамзат мәдениетін, тарихын, өнерін, тілін, философиясын және басқа да гуманитарлық аспектілерін зерттейтін ғылым саласы. - Жеке тарихи жағдайларға, мәтіндер мен мәдени құбылыстарды сапалы талдауға және түсіндіруге мән беріледі. - Мәдениет ғылымдарының мысалдарына тарих, әдебиеттану, философия, өнертану және тіл білімі жатады. - Олар көбінесе жаратылыстану ғылымындағыдай қатаң заңдарға бағынбайды және герменевтика (мәтіндерді түсіндіру өнері) және историзм (тарихи контекстті есепке алу) сияқты нақты әдістемені талап етеді. Ғылыми пәндердің бұл екі түрі әртүрлі әдіснамалық тәсілдер мен зерттеу мақсаттарын білдіреді және олардың арасындағы айырмашылық гуманитарлық ғылымдардың бірегейлігі мен күрделілігін атап көрсетеді, мұнда мәдени құбылыстарды түсіндіру және түсіну объективті өлшеу мен эксперимент қана емес, маңызды болып табылады. Айырмашылықтар Вильгельм Виндельбанд ұсынған «табиғат туралы ғылымдар» мен «мәдениет туралы ғылымдар» арасындағы айырмашылық объектілердің табиғаты және зерттеу әдістерінде жатыр. Міне, негізгі айырмашылықтар: 1. Зерттеу нысаны: - «Жаратылыстану ғылымдары» физика, химия, биология және басқа да жаратылыстану ғылымдары сияқты табиғат құбылыстары мен объектілерін зерттейді. Олардың объектісі – табиғи заңдылықтар, құбылыстар мен процестер. - «Мәдениеттану» адамзат мәдениетін, тарихын, тілін, өнерін және адам қызметінің басқа да аспектілерін зерттеумен айналысады. Олардың объектісі – өмірдің мәдени және рухани аспектілері. 2. Зерттеу әдістері: - «Жаратылыстану ғылымдары» табиғат құбылыстарын зерттеу үшін тәжірибелер, бақылаулар және қатаң формалды әдістерді пайдаланады. Олар объективтілікке және жалпы заңдылықтарды іздеуге ұмтылады. - «Мәдениеттану» интерпретация, мәтіндік талдау, контекстік түсіну және тарихи талдау сияқты сапалы әдістерді жиі пайдаланады. Олар жеке тарихи ерекшеліктер мен мәдени контексттерге назар аударады. 3. Субъективтілік және объективтілік: - «Жаратылыстану ғылымдары» объективтілікке және жалпыға міндетті заңдар мен теорияларды жасауға ұмтылады. - «Мәдени ғылымдар» мәдени түсіндірулердің субъективтілігі мен күшін мойындап, оларды әмбебап және контекстік етеді. Ғылымның осы екі түрі мен олардың әдістері ұғымды қалыптастырудың екі әдісіне сәйкес келеді: 1) ұғымдарды жалпылау арқылы жалпылама категориясына жататын қайталанатын сәттер ғана берілгеннің көптүрлілігінен таңдалады; 2) ұғымдарды даралаушы қалыптастыру барысында қарастырылып отырған құбылыстың даралығын құрайтын сәттер таңдалып алынады да, ұғымның өзі «жеке тұлғаны анықтауға асимптотикалық жуықтауды» білдіреді. Тарих ғылымдарының объектілері болып «мәдениет процестерінің мәні», ол «жалпыға бірдей мәнді құндылықтармен байланысты объектілердің жиынтығы» болып табылады және жеке құбылыстар соңғысымен корреляцияланатын — «өз мазмұны мен жүйелі байланысы тұрғысынан. Осы құндылықтардан». Сонымен, гуманитарлық ғылымдар да, жаратылыстану ғылымдары да абстракциялар мен жалпы ұғымдарды пайдаланады, бірақ біріншілері үшін бұл тек көмекші құралдар болып табылады, өйткені олардың мақсаты тарихи, қайталанбас құбылысқа нақты, барынша толық сипаттама беру болып табылады. Соңғылары үшін белгілі бір мағынада жалпы ұғымдар өз алдына мақсат, жалпылаудың нәтижесі және заңдарды тұжырымдау шарты болып табылады. Осылайша, мәдениеттану ғылымындағы жалпылау әдісі жойылмайды, бірақ бағынышты мағынаға ие: «Ал тарих, жаратылыстану сияқты, жекені «жалпы» астына алады. Бірақ соған қарамастан, бұл, әрине, жаратылыстанудың жалпылау әдісі мен тарихтың дараландыру әдісі арасындағы қарама-қайшылыққа әсер етпейді». Вильгельм Дильтей мен Вильгельм Виндельбанд сипаттаған жаратылыстану және мәдениет ғылымдарының өзіндік маңыздылығы мен еңбегі бар: Табиғат ғылымдары: 1. Объективтілік: Олар табиғатты объективті зерттеуге ұмтылады, бұл оларға барлық жерде қолданылатын жалпы заңдар мен заңдылықтарды табуға мүмкіндік береді. 2. Тәжірибелік қолдану: Бұл ғылымдар медицина, техника және ауыл шаруашылығы сияқты практикалық салаларда технологияны дамыту және қолдану үшін негіз болып табылады. 3. Экономикалық маңызы Жаратылыстану ғылымдарындағы зерттеулер экономиканың өсуіне ықпал ететін жаңа өндірістік процестер мен өнімдердің дамуына әкелуі мүмкін. Қоғам ғылымдар: 1. Мәдени түсінік: Олар бізге тарихты, өнерді, әдебиетті және тілді қоса алғанда, әртүрлі мәдени аспектілерді түсінуге және түсіндіруге көмектеседі. Бұл адамзат мәдениетінің байытылуына ықпал етеді. 2. Дараланған тәсіл:Гуманитарлық ғылымдар адам тәжірибесін тереңірек түсінуге мүмкіндік беретін жеке сипаттамалар мен контексттерге назар аударады. 3. Дағдыларды дамыту: Гуманитарлық пәндерді оқу әр түрлі салаларда пайдалы болуы мүмкін аналитикалық, сыни ойлау және коммуникативті дағдыларды дамытады. жүктеу/скачать 237,14 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|