Molecular Biology of the cell клетканың молекулалық биологиясы Алтыншы басылым, І том



Pdf көрінісі
бет263/330
Дата27.09.2022
өлшемі52,26 Mb.
#40449
1   ...   259   260   261   262   263   264   265   266   ...   330
М4.3-сурет
Ашытқының Ade2 генінің 
экспрессиясына позициялық эф-
фекттің әсері (4.13-мәселе). Ade2 гені 
аденозин биосинтезінің бір ферментін 
кодтайды және Ade2 гені өнімінің 
тапшылығы қызыл пигменттің жина-
луына әкеледі. Сондықтан Ade2 генін 
экспрессиялайтын колония ақ, ал Ade
генінің өнімі түзілмейтін колония қы-
зыл болады.
ДНҚ-ның мобильді бөліктері – транспозондық элементтер – өзін-өзі хромосомаға 
енгізеді де, эволюция барысында адам геномының, шамамен, 40%-на дейін бөлігін қа-
лыптастырады. Транспозондық элементтердің төрт түрі – ұзын шашыраңқы ядролық 
элементтер (long interspersed nuclear elements - LINEs), қысқа шашыраңқы ядролық эле-
менттер (short interspersed nuclear elements - SINEs), ұзын терминалдық қайталымдар-
дың (longterminal repeat - LTRs) ретротранспозондары мен ДНҚ транспозондары – адам 
геномына кездейсоқ түрде енгізіледі. Осы элементтер төрт HoxA, HoxB, HoxC және 
HoxD
атты гомеобоксты ген кластерлерінде (
М4.4-сурет
) және Hox кластері болмай-


ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
291
тын 22-хромосомада сирек кездеседі. Әр Hox кластерінің ұзындығы 100 000 нуклео-
тидтер жұбынан және 9-11 геннен тұрады. Олардың дамып келе жатқан эмбрионның 
алдыңғы-артқы осі бойымен дифференциалдық экспрессиясы адамның дене пішінін 
(басқа жануарлардың да) анықтайды. Неге Hox кластерлерінде транспозондық элемент-
тер сирек кездеседі?
М4.4-сурет. 
2- және 22-хромосомалардың 1Мб-лық аудандағы транспозондық элементтер мен 
гендер (4.14-мәселе). Жоғары қарай бағытталған көк сызықтар белгілі гендердің экзондарын бел-
гілейді. Төмен қарай бағытталған қызыл сызықтар транспозондық элементтерді белгілейді; олар 
соншама көп (адам геномының шамамен 40%-на дейін құрайды), сондықтан олар Hox кластерлерінің 
сыртында үлкен блоктарға кұйылысады (E. Lander et al., Nature 409:860–921, 2001 көзінен Macmillan 
Publishers Ltd. рұқсатымен қолданылды). 
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Негізгі
Armstrong L (2014) Epigenetics. New York: 
Garland Science.
Hartwell L, Hood L, Goldberg ML et al. 
(2010) genetics: From genes to genomes, 4th 
ed. Boston, MA: McGraw Hill.
Jobling M, Hollox E, Hurles M et al. (2014) 
Human Evolutionary genetics, 2nd ed. New 
York: Garland Science.
Strachan T & Read AP (2010) Human Mo-
lecular genetics, 4th ed. New York: Garland 
Science.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   259   260   261   262   263   264   265   266   ...   330




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет