Molecular Biology of the cell клетканың молекулалық биологиясы Алтыншы басылым, І том
-сурет ). Осылай энергия түзетін және органикалық молекулалар электрондарын беретін және қабылдайтын жолдар ашу
жүктеу/скачать 52,26 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2.47-сурет. Пируваттың анаэробтық ыдырауының екі жолы.
- 94 2-тарау.
| 2.47-сурет
). Осылай энергия түзетін және органикалық молекулалар электрондарын беретін және қабылдайтын жолдар ашу деп аталады. Коммерциялық тұрғыдан маңызды ашу процес- тері, биохимияда ертерек белгілі болған, ашытқылар көмегімен іске асырылады. Он тоғызыншы ғасырдағы зерттеулер 1896 жылы осы процестің клеткадан тыс ортада – клетка экстрактында – жүре алатындығы белгілі болды. Осындай революциялық жетістік процестің әр қадамын бөлек зерт- 2.47-сурет. Пируваттың анаэробтық ыдырауының екі жолы. (А) Оттегі жетіспеген жағдайда, мысалы, жиы- рылатын бұлшықетте, гликолизде түзілетін пируват лактатқа айналады. Осы реакция гликолиздің 6-қадамын- да қолданылатын НАД+-ті түзеді, бірақ толық жолда тотық тотығуға қарағанда азырақ энергия түзіледі. (Ә) Анаэроб- тық жағдайда өсе алатын ашытқылар сияқты кейбір организмдерде пируват ацетальдегид көмегімен көмірқышқыл газы мен этанолға айналады. Со- нымен, осы жол НАДН-тан гликолиздің жалғасуына қажетті НАД+-ті түзеді. (A) және (Ә) бөліктер ферментацияның мысалдары болып табылады . 94 2-тарау. Клетка химиясы мен биоэнергетикаcы 2.48-сурет. Гликолиздің 6- және 7-қадамдарындағы энергияның қор ретінде сақталуы. (A) 6-қадамда глицеральдегид-3-фосфат дегидрогеназа ферменті энергия тұрғысынан тиімді альдегидтің тотығуын энергия тұрғысынан тиім- сіз жоғары энергиялы фосфатты байланыс түзуге жұмсайды. Сол уақытта ол энергияның НАДН түрінде сақталуын қоздырады. Жоғары энергиялы фосфат- тық байланыстың түзілуі тотығу реакциясымен іске асырылады және фермент осы жерде “ескекті дөңге- лек” жұптастырғыш қыз- метін атқарады. 7-қадамда 1,3-дифосфоглицерат құра- мындағы жоғары энергия- лы фосфаттық байланыс АДФ-ке тасымалданылады да, АТФ түзіледі және қантта бос карбоксильдік топ қалады. Молекуланың өзгеріске ұшырайтын бөлі- гі көк түспен таңбаланған; молекуланың қалған бөлігі реакция бойы өзгеріссіз қалады. (Ә) 6- және 7-қа- дамдарда орын алатын химиялық өзгерістің түйіні. КЛЕТКАЛАР ТАҒАМНАН ЭНЕРГИЯНЫ ҚАЛАЙ АЛАДЫ? 95 теуге мүмкіншілік берді. 1930 жылдары реакциялардың барлық қадамдары зерттелген- нен кейін гликолиздің толық жолы және ондағы АТФ-тың орталық рөл атқаратындығы ашылды. Гликолиз ферменттердің тотығуы энергияның қор ретінде сақталуымен қалай жұптастырылатындығын көрсетеді Гликолиз барысында АТФ-тің түзілуі ферменттердің энергетикалық тұрғыдан тиімсіз реакцияларды тиімді реакциялармен қалай жұптастыратынын және сонымен қатар тіршілік үшін маңызды көптеген реакцияларды қалай іске асыратындығын көрсетеді. Гликолиздің орталық екі реакциясы (6 және 7 қадамдар) үш көміртегілі аралық гли- церальдегид-3-фосфатты 3-фосфоглицератқа айналдырады (альдегид тобы тотығады да, карбоксильді топқа айналады). Толық реакциялар барысында АДФ-тің АТФ-ке ай- налуына және альдегидтің екі электронын НАД + -қа тасымалдау үшін қажетті энергия түзіледі (толық реакцияның ΔG 0 көрсеткіші -12,5 кДж/моль). жүктеу/скачать 52,26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|