Molecular Biology of the cell клетканың молекулалық биологиясы Алтыншы басылым, І том



Pdf көрінісі
бет125/330
Дата27.09.2022
өлшемі52,26 Mb.
#40449
1   ...   121   122   123   124   125   126   127   128   ...   330
Байланысты:
alberts-kletkanyn-molekulalyk-1-tom-comp (1)

бүйір тізбектері (
3.1-сурет
). Осы бүйір топтарының кейбіреулері полярлы емес, ги-
дрофобты (судан қорқатын немесе судан қашатын) болады, басқалары теріс немесе оң 
зарядталған, кейбіреулері коваленттік байланыстарды оңай түзеді және т.б. 
3.1-панель-
де
амин қышқылдарының атомдық құрылымы көрсетілген, ал 
3.2-суретте
олардың 
қысқартылған атаулары келтірілген.
3.1-сурет. 
Белоктың компоненттері. Белок полипептидтік қаңқа және онымен байланысқан жанама 
тізбектертен тұрады. Белоктың әр түрі аминқышқылдық тізбегімен және тізбек құрамындағы амин 
қышқылдарының санымен ерекшеленеді; өз алдында, оның химиялық тұрғыдан әртүрлі жанама 
тізбектері әр белокқа әртүрлі қасиет береді. Белоктың екі ұшы химиялық тұрғыдан әртүрлі келеді: бос 
амин тобы (NH
3
+
, сонымен қатар NH
2
деп жазылады) бар ұшы аминдік немесе N-ұшы деп аталады, ал 
бос карбоксильді тобы (COО

, сонымен қатар COOH деп жазылады) бар ұшы карбоксильдік немесе 
С-ұшы деп аталады. Белоктың аминқышқылдық тізбегі әрқашанда N→С бағытында көрсетіледі (сол 
жақтан оң жаққа қарай көрсетіледі және оқылады). 


БЕЛОКТАРДЫҢ ПІШІНІ МЕН ҚҰРЫЛЫМЫ
133
3.2-сурет. 
Белоктарда ортақ кездесетін 20 амин қышқылы. Әр амин қышқылының үш және бір 
әріптік қысқартуы болады. Полярлық және полярлық емес жанама тізбектердің бірдей саны болады; 
дегенмен, осы жерде полярлық деп көрсетілген кейбір жанама тізбектер өзінің ауқымды көлемі-
не байланысты полярлық емес қасиеттерін көрсете алады (мысалы, Тир, Трп, Арг, Лиз). Атомдық 
құрылысын 3.1-панельден қара.
2-тарауда келтірілген мәліметтер бойынша атомдар радиустары (олардың Ван дер 
Ваальс радиусы) белгілі қатты сфераларға ұқсас әрекет етеді. Екі атом бірін-бірі бүр-
кемейді және бөгеттер полипептидтік тізбектегі байланыстар бұрышын шектейді де 
(
3.3-сурет
), атомдардың мүмкін болатын үшкеңістіктік құрылымдарын (конформация-
сын) өте қатаң түрде ұстап тұрады. Дегенмен, белок сияқты ұзын иілгіш тізбек көптеген 
жолмен фолдингке ұшырай алады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   121   122   123   124   125   126   127   128   ...   330




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет