Molecular Biology of the cell клетканың молекулалық биологиясы Алтыншы басылым, І том
жүктеу/скачать 52,26 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 338 5-тарау.
- 5.7-бейнефильм
| 5.45-сурет.
Қос тізбекті үзілістерді репарациялаудың екі жолы. (A) Ұштардың гомологты емес жалға- нуы үзілген хромосоманы репарациялау барысында бастапқы ДНҚ тізбегін өзгертеді. Үзілген ДНҚ ұштарының бастапқы деградациясы өте маңызды, себебі бастапқы үзіліс сайтындағы нуклеотидтер жиі жағдайда зақымданған болады және жалғауға келмейді. Ұштардың гомологты емес жалғануы клеткалар өзінің ДНҚ-сын дупликацияламаған кезде орын алады. (Ә) Қос тізбекті үзілістерді гомо- логты рекомбинация көмегімен репарациялау өте қиын, бірақ ол бастапқы ДНқ тізбегін қалпына кел- тіреді. Ол әдетте ДНҚ дупликацияланғаннан кейін (дуплекстік матрица қолжетімді болғанда), бірақ клетка бөлінуіне дейін орын алады. Гомологты рекомбинацияның жолы келесі бөлімде сипатталады. 338 5-тарау. ДНҚ репликациясы, репарациясы және рекомбинациясы Қос тізбекті зақымдану репарациясының нақты механизмі жаңадан репликация- ланған ДНҚ-да орын алады (5.45Ә-сурет). Осындай жағдайда ДНҚ еншілес хроматид- тің көмегімен репарацияланады. Бұл реакция гомологты рекомбинацияның мысалы болып тбылады және біз осы тақырыпты келесі бөлімде қарастыратын боламыз. Орга- низмдердің басым бөлігі репарацияның осы түрлерінің екіуін де қолданады. Адамдарда ұштардың гомологты емес жалғану механизмі басым болады, ал гомологты рекомбина- ция еншілес хроматидтердің қолжетімді болған жағдайында ғана қолданылады. ДНҚ зақымдары клеткалық циклдың прогрессиясын тежейді Біз клеткада ДНҚ-ның зақымдануын репарациялайтын көптеген механизмдердің болатындығын жаңа ғана қарастырдық ( 5.7-бейнефильм ). Интактты зақымданбаған ДНҚ-ны ұрпақтан ұрпаққа берудің маңыздылығына орай эукариоттық клеткаларда олардың репарациялаушы жүйелерінің эффективтілігін ең жоғарғы деңгейге жеткізудің жолдары бар: олар ДНҚ-ның репарациясы аяқталмағанша клетка циклының әрі қарай жүруін тежейді. ДНҚ зақымы анықталған жағдайда клетка циклы тоқтайды және зақым жойылған жағдайда ол әрі қарай алға басады. Сүтқоректілер клеткаларында ДНҚ-ның зақымы клетка циклының G 1 фазасынан S фазасына көшуін тоқтатады немесе S фазаны баяулатады және клетка циклының G 2 фазадан М фазаға көшуін тежей алады. ДНҚ-ның зақымы репарациялаушы ферменттердің экспрессиясын арттырады. Осы жауап ДНҚ зақымын сезетін белоктардың сигналдауына тәуелді болады. Бұл механизм АТМ белогының геніндегі ауытқулары бар адамдарда байқалады. Мұндай адамдар атаксия-телеангиэктазия атты ауруға шалдығады. Ауруға шалдыққан адамдарда ней- родегенеративтілік, ісіктерге бейімділік пен геномдық тұрақсыздық орын алады. АТМ белогы ДНҚ зақымдары туралы клеткаішілік сигналдарды түзетін үлкен киназа болып табылады. жүктеу/скачать 52,26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|