Molecular Biology of the cell клетканың молекулалық биологиясы Алтыншы басылым, І том

336 5-тарау. ДНҚ репликациясы, репарациясы және рекомбинациясы
Арнайы транслизиялық ДНҚ 
полимеразалары апатты 
жағдайда қолданылады
Егер клетканың ДНҚ-сы ауыр 
зақымға ұшырайтын болса, онда 
репарациялық жүйе оны то-
лығымен түзете алмайды. Мұндай 
жағдайларда әртүрлі стратегиялар 
қолданылады және олардың кей-
біреулері клеткаға қауіпті болуы 
мүмкін. Аса нақты ДНҚ-полиме-
разалар ДНҚ зақымына тап болған 
жағдайда тоқтайды. Осындай 
жағдайда клетка көпжақты, бірақ өте нақты емес құтқару механизмдерін қолданады. 
Клетка төтенше жағдайда транслизиялық полимеразалар атты ферменттерді тартады. 
Олар, ДНҚ-ның зақымына қарамастан, репликацияны жалғастырады.
Адам клеткаларында жеті транслизиялық полимеразалар болады және олар зақым-
ның белгілі бір түрін танып, қажетті нуклеотидті бастапқы тізбекке жалғай алады. 
Басқалары, ДНҚ-ның ауқымды зақымдары жағдайында, тек «жақсы болжау» жасай 
алады. Бұл ферменттер қалыпты ДНҚ полимеразасы сияқты аса нақты емес. Сондықтан 
транслизиялық полимеразаларда экзонуклеотидтік түзету қасиеті болмайды; бұған 
қоса, осындай полимеразалар қандай нуклеотидтің қосылу қажеттігін аңғара алмайды. 
Сондықтан транслизиялық полимеразаға бір немесе бірнеше нуклеотид қосу мүмкін-
шілігі беріледі және кейін табиғи ДНҚ-полимераза өз жұмысын жалғастырады. 
Өзінің зақымданған ДНҚ-ны репликациялаудағы маңыздылығына қарамастан, 
транслизиялық полимеразалар клеткаға қауіп төндіреді. Мүмкін олар геномдағы негіз-
дердің алмасулары мен жалғыз нуклеотидтік өзгерістердің көпшілігіне жауапты шығар. 
Олар негізінде ДНҚ-ны көшірген кезде мутацияларды тудырады және зақымданбаған 
ДНҚ-да да мутацияларды төмен деңгейде тудыратын сияқты. Сондықтан клеткалар
полимеразалардың осындай түрлерін өте қатаң түрде реттеуі қажет және оларды тек 

жүктеу/скачать 52,26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: