Қоғалыкөл көлінің гидрофаунасының түрлік құрамы

43

“Young Scientist”  .  #7.1 (87.1)  .  April 2015

Біріншілері, хирономидтердің, алтыаяқтылардың ли-

чинкаларынан, 

əртүрлі моллюскалардан, құрттардан, су 

түбі маңында жасайтын шаяндардан (хирономидтер, еске-

каяқтылар, қабыршақтылылар) құралады.

Көлдердің орталық ж

əне жағалау аудандарындағы су 

қабаты биоценоздары біршама алуантүрлілеу.

Продуценттер негізінен көк жасылдармен, сонымен 

бірге жасыл, диатомдық балдырлармен, ал консументтер 

инфузориялармен, коловратка-лармен, аша мұртты, еске-

каяқты шаянт

əрізділермен жəне балықтармен, микро-

консументтер — бактериялар ж

əне саңырақұлақтардан 

тұрады. Жылы сулы көлдерде аша мұртты, ал суық су-

лыларда ескекаяқты ж

əне коловраткалар жақсы дамиды, 

олар терең сулы көлдерге де т

əн.

Көлдердің орталық бөліктеріндегі планктондық 

қоғамдастықтар жағалаулықтарға қарағанда саны жағынан 

да, биомассасы жағынан да кедейлеу болады. Көлдердің 

ашық бөліктеріндегі барлық биоценоздарға деструкцияның 

өнімнен басым болуы т

əн, бұл айналымға аллохтондық не-

гіздегі органиканың қосымша келіп түсуінің н

əтижесі. Көл 

қаншалықты кіші, ал оның таяз сулы жерінің ауданы үлкен 

болса, өнімі деструкциядан жоғары болатын литоралдық 

биоценоздардың рөлі соншалықты арта түседі ж

əне осыған 

с

əйкес барлық су айдынының трофтылығы жоғарылайды.

Пайдаланған әдебиеттер:

1.  Минсаринова Б. К. Жалпы гидробиология пәнінен лабораториялық жұмыстарды өткізу: әдістемелік оқу 

құралы. — Алматы: Қазақ университеті, 2010.

2.  Сейтбаев Қ. Ж. Жалпы гидробиология: Оқу құралы. — Алматы: «Дәуір», 2012.

3.  Тапалов Ө. С. Арал өңірі омыртқалы жануарларының анықтауышы. (Қызылорда обылысы). — Қызылорда,2007.

4.  Тайбеков С. Омыртқасыз жануарлардан далалық — оқу практикасы.: Әдістемелік құрал. — Қызылорда, 1994.

Мұғалімнің педагогикалық ойлауын дамытуда пайдаланылатын әдістер

Ибадуллаева Салтанат Жарылкасыновна, биология ғылымдарының докторы, профессор; 

Нургалиева Айнур Алихановна, «Биология» мамандығының докторанты;

Абдирасулова Каламкас, «Биология» мамандығының магистранты

Қорқыт Ата атындағы ҚМУ (Қызылорда қаласы, Қазақстан)

Қ

азақстан Республикасының тәуелсіздік алуына бай-

ланысты әсіресе соңғы кезде педагогика саласына тү-

бегейлі өзгертулер, жаңалықтар енгізілуде. Біздің басты 

игіліктеріміздің ішінде халқымыздың немесе басқаша ай-

тқанда адам ресурстарының сапасы тұр. Біздің ғылыми 

және шығармашылық әлеуетінің деңгейі жоғары, білім 

өрісі биік халқымыз бар. Біз қолымыздағы осындай баға 

жетпес капиталды жан-жақты дамытуға және оның дамуы 

үшін барған сайын жаңа әрі неғұрлым өркениетті жағдай 

туғызуға тиіспіз. Еліміздің экономикалық және әлеуметтік 

даму деңгейі, ең алдымен, олардың білім жүйесімен, аза-

маттарының білімділігімен анықталады [1].

Жаңашылдық — білім беру саласының алдында 

тұрған жаңа міндеттерді сәтті орындаудың негізгі шарт-

тарының бірі болып саналады. Ол оқу-тәрбие жұмыста-

рының тиімділігі мен өнімділігін арттыруға септігін тигі-

зеді. Білім беру саласына жаңалықтар енгізбестен бұрын, 

қоғамдық еңбектің басқа салаларына сәтті түрде жаңа-

лықтар енгізу қиынға соғады.

Бүгінгі күні әртүрлі елдер үшін білім беру мен тәлім-тәр-

биені дамыту бағытында ортақ қиыншылықтардың туын-

дағанына қарамастан, олар бір-бірінен білім беру мәсе-

лелерін шешу жолдары, әдістері және мақсаттары 

тұрғысынан елеулі дәрежеде ерекшеленіп отырған-

дығы байқалады. Мұндай айырмашылықтар адамның 

ролі мен оны жетілдірудің маңызын (мінез-құлқының 

маңызын, жеке тұлғаны дамытудағы тәрбиенің ролін), 

осыдан барып қоғамның жекелеген мәселелерін шешу-

дегі, оның қажеттіліктерін қанағаттандырудағы және 

жалпы қоғамды дамытудағы білім беру жүйесінің мін-

деттерін әртүрлі түсінуден келіп шығады. Осыған байла-

нысты, әртүрлі қоғамдық-саяси жүйелерімен ерекшеле-

нетін елдерде білім беру саласына жаңалықтар әртүрлі 

мақсаттармен, әртүрлі тәсілдермен және әртүрлі атау-

лармен енгізіледі де, олардан әртүрлі нәтижелер күтіледі. 

Әртүрлі елдердегі бірдей жаңалықтар әртүрлі қызмет-

терге ие болып, оларды қолдану нәтижелері де түрліше 

бағаланады [2].

Қазіргі кезеңде педагогика ғылымының бір ерек-

шелігі — баланың тұлғалық дамуына бағытталған оқыту 

технологияларын шығаруға ұмтылуы. Ал бұның өзі педа-

гогтар қауымына зор жауапкершілік, үлкен міндет жүк-

тейді. Мұндай міндеттерді шешу мұғалімдерден мек-

тептерде білім алушыларға берілетін ғылым негіздерін 

олардың болашақ іс-әрекетінің берік негізі әрі тірегі бола-

тындай етіп оқытуды, оқу-тәрбие үрдісін, білім мазмұнын 

жаңартумен қатар, оқытудың әдіс-тәсілдері мен әр алуан 

құралдарын қолданудың тиімділігін арттырудың, оқытудың 

инновациялық технологиясын меңгеруді, педагогикалық 

жаңалықтарды тәжірибеге батыл енгізуді талап етеді.

44

«Молодой учёный»  .  № 7.1 (87.1)   .  Апрель, 2015  г.

Педагогикалық технологиялар тарихын, оның пайда 

болуын және маңызды құрылымдық ерекшеліктерін қара-

стыру педагогикалық құрылымды түсінуге мүмкіндік бе-

реді. Ғалымдардың тарихи-педагогикалық зерттеулерін 

талдау педагогикалық технологияның бірнеше ғасырлар 

бойында ғылыми пікірталастың басты нысаны болғанын 

айқындайды [3].

Сонымен, педагогикалық технологиясы оқыту әдісте-

месімен салыстырғанда, білім алушылардың өздерінің 

іс-әрекетін ұйымдастыру тәсілдері және мазмұнын өндіруді 

көрсетеді. Олар диагностикалық білім маңыздылығын 

және оқыту процесінің қасиеттерінің жалпы білім алушы-

лардың тұлғасын дамытуға бағытталған объективті бақы-

лауын қажет етеді. Ал инновациялық технология жаңа 

ғылыми немесе практикалық шығармашылықтың қоры-

тындысы деуге болады.

«Педагогикалық технология» термині тек қана оқы-

туға байланысты қолданылады, ал технологияның өзі 

техникалық құралмен оқытуды түсіндіріледі. Бүгін педа-

гогикалық технологияны, педагогикалық мiндеттердi ше-

шумен байланысты, педагогтің жалғастырмалы жүйедегі 

іс-әрекеті ретінде немесе алдын-ала жобаланған педаго-

гикалық процестің тәжірибе де тұрақты және жалғастыр-

малы шығаруы ретінде түсіндіріледі [4].

Білім беруді реформалауды жүзеге асырудың маңызды 

бір сипаты қазіргі уақыттағы оқыту үрдісін технологи-

яландырудың қажеттілігінен туып отыр. Осыған орай, 

соңғы кезде оқытудың әр түрлі педагогикалық техноло-

гиялары жасалып, енгізіліп жатыр. Олар: Лысенкованың 

алдына ала оқыту, Шаталовтың интенсивті оқыту (тірек 

сигналдарын пайдалану арқылы), Эрдниевтің ірі блоктан 

оқыту, мәселелік оқытудың белсенді әдісі, т. б.

Ал соңғы жылдары оқытудың модульдік технологиясы 

мен В. М. Монаховтың оқытудың ұжымдық тәсілі, сон-

дай-ақ профессор Ж. Қараевтың оқытуды дербестендіру 

мен ізгілендіру ұстанымдарына негізделген инновациялық 

компьютерлік технологиясын еліміздің көптеген мемле-

кеттерінде қолданып жүр.

Мектептерде жүргізіліп жатқан қазіргі тәжіри-

белік-сынақ жұмыстардың басты міндеті жаңаша оқы-

тудың педагогикалық технологиясын оқыту үрдісіне енгізу 

болып табылады. Мәселен, Л. В. Занков, Д. Б. Эльконин, 

В. В. Давыдовтың бірлесе жасаған «Дамыта оқыту жүйесі» 

бір-бірімен тығыз байланысты әрі мынадай ұстанымдардан 

құралады: жоғары деңгейдегі қиындықта оқыту; теориялық 

білімнің жетекші ролі; оқу материалын жеделдете оқыту; 

оқу үрдісін білім алушының сезінуі; барлық білім алушы-

лардың дамуы үшін жүйелі жұмыс істеу [5].

Әрбір педагогикалық технология жеке тұлғаның 

өзін-өзі дамытуға, оның өзіндік және шығармашылық қа-

білетін арттыруға, қажетті іскерліктері мен дағдыларын 

қалыптастыруға және педагогикалық ойлауын дамытуда 

қолайлы жағдай жасауға қажетті объективті әдістемелік 

мүмкіндіктерін қамтиды.

Педагогикалық ойлауды дамытуда қолданылып 

жүрген технологияның негізіне жататындар: әрбір білім 

алушының жеке және дара ерекшеліктерін ескеру; 

оқушылардың қабілеттері мен шығармашылығын арт-

тыру; оқушылардың өз бетінше жұмыс істеу, іздену дағды-

ларын қалыптастыру. Педагогикалық ойлауды дамытуда 

қолданылатын иИнновациялық технология түрлеріне: 

ынтымақтық педагогикасы; білім беруді ізгілендіру техно-

логиясы; проблемалы оқыту технологиясы; тірек сигнал-

дары арқылы оқыту технологиясы; түсіндіру басқарып оза 

оқыту технологиясы; деңгейлік саралап оқыту техноло-

гиясы; міндетті нәтижеге негізделген деңгейлеп саралап 

оқыту технологиясы; модульдік оқыту технологиясы; жо-

балап оқыту технологиясы.

Оқытудың технологиясын жетілдірудің педагогикалық 

бағыты негізгі ой-тұжырымдары бұрынғы меңгергендерді 

пайдалана отырып, ақыл-ойды дамытатын оқуға көшу, 

білім алушыға орташа деңгейде білім беретін бағдарла-

мадан жекелеп, саралап оқыту бағдарламасына өту болып 

табылады.

Мұғалімнің педагогикалық ойлауын дамытуда қол-

данылатын әдістерге қысқаша сипаттама берер болсақ, 

алдымен қарақынды күшейте (интесивті) оқыту техно-

логиясына тоқталып көрейік.

  Оқытуды интенсивтен-

діру дегеніміз — оқытудың сапасында, мерзімін де өз-

гертпей, бірақ оқу ақпаратын кеңірек көлемінде беру. Оқу 

үрдісін күшейте түсу үшін тұлғаның шығармашылық по-

тенциалын іске қосатын танымдық үрдіске жетекші ететін 

ғылыми негізделген әдістерді жасау және еңгізу қажет [6].

Келесі әдіс — топтық оқыту технологиясы.

 Теориялық 

зерттеулер де практикалық тәжірибе де көрсетіп оты-

рғандай, оқу іс-әрәкетінің пәні, қарым-қатынас құралы 

болған кезде алынған білімдер неғұрлым биік болады. 

Бұл кезде, яғни, топтық оқыту кезінде оқыту үдерісінде 

білім алушылардың арасында талқыланып отырған мәсе-

леге байланысты қарым-қатынас туындайды: «субъект 

(студент) — объект (пән) — субъект (студент)». Дұрыс 

ұйымдастырылған іс-әрекет пен қарым-қатынас оқу 

үрдісінің оқыту және тәрбиелеу функцияларының қатар 

және тиімді жүруіне жағдай жасайды. Топтық оқытудың 

тиімді ойластырылған әдістері, әсіресе, шетел тілдерін үй-

ретуде өте тиімді. Топтық жеделдете оқытуда әрбір жеке 

тұлғаның қалыптасуына игі әсер ететін оқу ұжымы пайда 

болады.

Пәннің жалпылама логикалық кострукциясын жо-

балау алгоритмі төмендегі процедуралардан тұрады: 

мазмұнды бөлек элементтер жүйесі түрінде елестету қа-

растыру; базалық білімдерді бөліп қарастыру үшін эле-

менттердің өзара байланысының матрицасын жобалау; 

базалық білімдерді символдық, графикалық т. б. түрлерде 

моделдеу; базалық білімдерді неғұрлым жалпы ұғымдар 

мен олардың арасындағы жүйелік байланыстарды анықтау 

үшін қайта жақтау; ғылыми білімнің берілген бөліміне тән 

танымдық қызметтің жалпы құрылымын қалыптастыру; 

жалпы әдіс — құралдарымен шешілетін жеке тапсыр-

малар жүйесін жасау.

Модулдік оқыту және рейтинг — бақылау жүйесінің

 

ерекшеліктеріне тоқталсақ, модуль

 дегеніміз — міндетті 

45

“Young Scientist”  .  #7.1 (87.1)  .  April 2015

түрде білім алушының білімен біліктерін тексеру элементі 

бар оқу материалының логикалық аяқталған білім. Мо-

дульді құрастырыудың негізінен пәннің жұмыс бағдар-

ламасы алынады. Ол көбінесе пәннің тақырыптарына 

немесе өзара байланысты тақырыптар блокына сәкес ке-

леді. Бірақ, тақырыптан айырмашылығы — модельде: 

тапсырма, жұмыс, білім алушылардың сабаққа қатысу, 

білім алушылардың старттық, аралық және қорытынды 

білім деңгейі — бәрі — бәрі өлшеніп, бағаланып оты-

рады. Оқу модулі қайта жаңғартушы оқу циклы ретінде 

үш құрамды бөліктен тұрады: кіріспе, сөлесу және қо-

рытынды. Модуль білім алушыда өз бетімен еңбектену, 

оқу — танымдық процесті басқара алу икемділігінің да-

муын қамтамассыз етеді.

Проблемалық оқыту. Қазіргі заманғы білім берудің 

басты мақсаты — мамандарды әлемді шығармашылық 

тұрғыдан өзгертудің әдістемесімен қаруландыру. Осы 

тұрғыдан алғанда ғылыми міндеттерді дәстүрлі емес әді-

стермен шешудің жолы ретінде проблемалық оқыту 

жүйесі ұсынылуы заңды құбылыс.

Проблемалық оқытуда мұғалім білім алушы білуге 

тиісті таным — түсінікті өзі айтып бермейді, қайта 

шәкіртке іздетеді. Олар ұғынуға тиісті заңдар мен заң-

дылықтарды, теориялық танымды, ақыл-ой тұжырымда-

маларды білім алушының өздеріне іздету арқылы та-

пқызып, деркетерді талдап талқылау арқылы жетеізген 

нәтиже, түсінік-танымы тиісті білімді меңгеруі болып 

шығады. Сонда бұл жол проблеманы шешу, түрлі пробле-

малық ситуацияны талдау, болжамды айқындау, күрделі 

мәселе түйінін тарқату, мүмкіндігіне қарай тәжірибеде 

сынау нәтижесінде қол жеткен таным — түсінікті менге-

руді білім алушының алған білімі деп танимыз.

Кез-келген мұғалімнің педагогикалық ойлауын дамыту 

кезінде аталған әдістерді меңгермейінше сауатты, жан-

жақты білгір маман болу мүмкін емес. Бұл әдістерді мең-

геру педагогикалық ойлаумен қатар мұғалімнің зейін-зер-

делік, кәсіптік, адамгершілік, рухани, азаматтық және 

басқа да көптеген ұстаздық келбетінің қалыптасуына 

игі әсерін тигізеді, өзін-өзі дамытып, оқу-тәрбие үрдісін 

жүйелі ұйымдастыруына көмектеседі.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1.  Беспалько Б.П Слагаеме Педагогической технологи М., педагогика 1989

2.  Әбілқасымова А. Е., СадықовТ.С. «Жоғары мектепте білім берудің дидактикалық негіздері» Алматы., ғылым, 

2003

3.  Кеңеш Ә.С «Болашақ мұғалімдердің әдістемелік дайындық жүйесін дамыту» Астана 2003

4.  Таубаева Ш.Т, Барсай Б, Т «Оқытудың қазіргі технологиялары» Бастауыш мектеп № 3 1999

5.  Беспалько В. П. Педагогика и прогрессивные технологии обучения. — М., 1995 г.

6.  Давыдов В. В. Теория развивающего обучения. — М., 1996 г. Дьяченко В. К. Новая педагогическая технология 

учебно-васпитательного процесса. — Усть-Каменагорск, 1992 г.

Студенттердің ғылыми зерттеу жұмысының кешенді жүйесі

Ибадуллаева Салтанат Жарылкасыновна, биология ғылымдарының докторы, профессор;

Нургалиева Айнур Алихановна, «Биология» мамандығының докторанты;

Жусіпова Гульвира, «Биология» мамандығының магистранты.

Қорқыт Ата атындағы ҚМУ (Қызылорда қаласы, Қазақстан)

С

туденттердің ғылыми зерттеу жұмыстарымен (СҒЗЖ) 

айналысуын барлық оқу кезеңінде үздіксіз қамтамасыз 

ету өте маңызды міндеттердің бірі болып есептеледі. Мұнда 

негізгі зерттеу жұмысының қиындығы студенттердің оқу 

үрдісінде зерттеу қиындықтарын біртіндеп жоғарылатып 

отыру. Мысалы, студент бірінші және екінші курстарда 

бүтін және негізгі жұмыстардың жиынтығы мен жалпы 

ғылыми дайындық жасаудағы жаңашылдықпен, ғылыми 

жұмысты орындау қабілеті мен қарапайымдылығымен, өз 

қабілеті мен ғылыми жұмысты орындалуға негізделуі тиіс. 

Мұнда рефераттық жұмыстармен лабораториялық жұ-

мыстар шеңберінде орындалатын ғылыми зерттеу жұмы-

стары. Ал үшінші курста жалпы техникалық және арнайы 

дайындықтар, көлемі үлкен емес өзіндік ғылыми жұмы-

стардың орындалуы және шығармашылық негіздегі тапсы-

рмалар, жаңашыл ғылыми зерттеулерді негіздеу, зерттеу 

әдістерін тереңдету, техникалық құрал жабдықтар не-

гізінде ғылыми зерттеулер жасау және нәтижесін шығару. 

Бұл деңгейде міндетті түрде оқу орнының ішінде өткізілетін 

конференциялар, ғылыми жұмыстар негізінде өткізілетін 

жарыстар, ғылыми зерттеу жұмыстарының тапсырма-

лары мен түрлерінің қиындауы, ауқымының кеңейуі секілді 

жұмыстармен қамтамасыз етілуі тиіс. Мұнда жұмыс ай-

қындала түседі. Мазмұнды шығармашылық сипат алады. 

Жоғарғы курстарда білімді, дағдыны ары қарай қалыпта-

стыру, жетілдіру, бекіту, шығармашылық ойлауды дамыту 

және нақты міндеттерді шешуге, өз бетінше шешім қабыл-

дауға, жүзеге асыруға үйрену, алынған білімді тәрбиеде 

46

«Молодой учёный»  .  № 7.1 (87.1)   .  Апрель, 2015  г.

пайдалану, жеке тапсырмалар бойынша студенттердің өз 

бетінше ғылыми зерттеу жұмысы үдерісінде жүргізіледі. 

Сондықтан олар барлық деңгейдегі конференцияларға, 

байқауларға қатысу, институт қызметкерлерінің жетек-

шілігімен ҒЗЖ жүргізу, диплом жұмыстарының байқа-

уына қатысуы керек [1].

Бұдан басқа ғылыммен айналысатын студенттердің 

сонғы курстарда оқытушылар мен қызметкерлердің же-

текшілігімен студенттердің шығармашылық ұжымы 

жоғары оқу орынындарының лабораториялары мен өн-

дірістерде зерттеумен, жобалау-конструторлық талдама-

лармен айналысатын, оның ішінде кешенді дипломдық 

және курстық жобаларды орындаумен, кейін нәтижесі қы-

зығушылық танытқан өндірістерге енгізетін ғылыми-тех-

никалық отрядтарға қатысуы міндетті болып саналады.

Бұл студенттерге нақты міндеттер мен олардың шешімін, 

жобасын жасауға және өздерінің ұсыныстарын тәжіри-

беде жүзеге асыруға мүмкіндік береді [2].

Студенттер жоғарғы оқу орындарының ұжымдық 

шығармашылық және ұйымдасқан жұмыстардың дағды-

ларын үйрену мақсатында жоғары оқу орындарының ла-

бораториялары мен кафедраларына, өзінің қызмет са-

ласының ұйымдар мен мекемелеріне тәжірибелік көмек 

көрсететін ғылыми, техникалық, жобалау, экономикалық 

және басқа да ұйымдардың құрамында ғылыми-зерттеу 

жұмысын жүргізе алады.

Оқу үрдісін ұйымдастыру ғылымның қазіргі жетістік-

терін, мәдениет, экономика, ғылым, техника мен техно-

логия салаларындағы өзгерістерді көрсететін білім бе-

рудің барлық қырларының жүйелі жаңаруын ескере 

отырып жүргізілуі керек. Бұл салада нақты нәтижелер 

алу үшін автордың жасына сәйкес түзетілген тәжірибеден 

өткізілген технологиялар, өзіндік ғылыми жұмыстар мен 

мақалаларына енгізілген теориялық және практикалық 

жағына ерекше назар аудару керек.

Мамандықтар бойынша жоспар жасау қоғамдық 

ғылымдар, жалпы ғылыми, технологиялық мамандық 

пәндері кафедраларымен бірге жүргізіледі. Жұмысты ал-

дын-ала білімге, дағдыға, іскерлікке маманның сапасына 

нақты талаптар қоятын бітіруші кафедра бақылайды [3].

Студенттердің ғылыми-зерттеу жұмысы міндетті есеп 

берумен, конференция, үйірме отырысында баяндаумен, 

курстық жұмыс және т.б жазумен аяқталады.

Студенттердің сабақтан тыс уақытта табысты орындалған 

және оқу бағдарламасының талаптарына жауап беретін 

ғылыми-зерттеу, жобалау-конструкторлық және шығар-

машылық-орындаушылық жұмыстары сәйкес келетін кур-

стық, лабораториялық жұмыстар, дипломдық жобалармен 

басқа да тапсырмалардың орнына есептелуі мүмкін.

Оқу орындарындағы білім берудің зерттеушілік ұста-

нымы студенттерді ғылым саласында қолданылатын зерт-

теудің негізгі әдістерімен таныстыруға, зерттеу әдісте-

месінің тиімді элементтерін меңгеруге және құбылыстар 

мен үдерістерді зерттеу арқылы өз бетінше жаңа білім-

дерді игеруге мүмкіндік береді. Зерттеушілік принципті 

қолдану студенттердің танымдық қабілеттерін дамытады, 

білім алушылардың белсенділігін және өзбеттілігін арт-

тыруға, танымдық қызметтің әдіс-тәсілдерін игеруге, қы-

зығушылығын арттыруға септігін тигізеді. Ғылыми-зерттеу 

әлеуеті бар ғылым адамының, ғылыми ұжым мүшесінің қа-

лыптасу үдерісінің бастапқы кезеңі — оқу орнына дейінгі 

және кәсіптік оқу орны кешендерінде жүзеге асырылады. 

Білім беру саласындағы алға қойылған мақсаттардың 

бірі — білім беру интеллектуалдық белсенділігін арттыру, 

сол арқылы білім беру жүйесінің дамуын жетілдіру.

Оқу үрдісін ұйымдастыру ғылымның қазіргі жетістік-

терін, мәдениет, экономика, ғылым, техника мен техно-

логия салаларындағы өзгерістерді көрсететін білім бе-

рудің барлық қырларының жүйелі жаңаруын ескере 

отырып жүргізілуі керек. Бұл салада нақты нәтижелер 

алу үшін автордың жасына сәйкес түзетілген тәжірибеден 

өткізілген технологиялар, өзіндік ғылыми жұмыстар мен 

мақалаларына енгізілген теориялық және практикалық 

жағына ерекше назар аудару керек.

Мамандықтар бойынша жоспар жасау қоғамдық 

ғылымдар, жалпы ғылыми, технологиялық мамандық 

пәндері кафедраларымен бірге жүргізіледі. Жұмысты ал-

дын-ала білімге, дағдыға, іскерлікке маманның сапасына 

нақты талаптар қоятын бітіруші кафедра бақылайды.

Ғылыми-зерттеу жұмыстары саласында:

 

— мемлекетіміздің және біздің аймақтың ерекшелігіне 

байланысты гуманитарлық, әлеуметтік, экономикалық, 

техникалық бағыттарын зерттеп, мәдениет және өнер са-

ласында өзекті мәселелерін шешуде ғылыми зерттеуді 

ұйымдастыру; Мәдениет керектілігн қамтамасыз ететін 

кәсіби мектепті қалыптастырып, дамыту және аймақтың 

ерекшелігіне байланысты әр аспектілі ғылыми жүйелерді 

тәжірибеде іске асыру;

 

— өзіндік, сонымен қатар, белгілі бір жетістікті 

шығармашылық жұмыстар, ғылыми зерттеулерді оқу-

тәрбие үрдісіне кірістіру;

 

— студенттердің ғылыми-зерттеушілік және шығар-

машылық жұмыстарын дамыту: көрмелер, концерттер, 

шебер кластар ұйымдастыру;

 

— жоғары оқу орындары арасында ғылыми-зертте-

ушілік және шығармашылық жұмыстарынан тәжірибе ал-

масу.

Көптеген дереккөздерде ғылымның, ғылыми қызметтің 

белгілі бір құбылысты оған тән түрлерде сондай-ақ осы 

негізде оның қолданылуының болашақта тиімділігін ал-

дын-ала көруге болады. Л. Клемент атап көрсеткендей, 

нәрселерді әдеттегідей түсініп, құбылыстардың ғылыми 

талдауына көшу зерттеушіге қиын болды. Сондықтан 

ғылым мақсаттарын қабылдау және меңгеру жеке зерт-

теуді тиімді ұйымдастырудың негізі болуы тиіс [4].

Студенттердің сабақтан тыс уақытта табысты орын-

далған және оқу бағдарламасының талапттарына жауап 

беретін ғылыми-зерттеу, жобалау-конструкторлық және 

шығармашылық-орындаушылық жұмыстары сәйкес ке-

летін курстық жұмыстар, лабораториялық жұмыстар, ди-

пломдық жобалармен басқа тапсырмалардың орнына 

есептелуі мүмкін. Студенттердің ғылыми жұмыстары жыл 

жүктеу/скачать 2,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: