Монография \ 3 «санат» а л м п и 1мп &5,O0 L



Pdf көрінісі
бет98/298
Дата29.01.2022
өлшемі12,37 Mb.
#24525
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   298
Байланысты:
kabdolov zeinolla soz oneri

    Бұл бет үшін навигация:
  • 6iriM
  • He6ip
жагымсыз деген аныктагыш сездер колданыла турар, 6ipaK 
университет  кдбыргасында  бул  секщгц  жадагай,  жайдак 
угымды Mice тутуга болмайды.
Неге?
Оныц  ce6e6i  —  алдымен,  осынау  жагымды,  жагымсыз 
деген угамньвд ©3i epci. Образ дегендх 6i3 ripi адам деп угар 
болсак,  ойлап  карацыз,  ем1рдеп  адам  атаулыныц  бархн 
жагымды,  жагымсыз  дегендей  ап-анык fKi  топка,  датрек 
айткднда, екх сорткд белуге бола ма? Осынищ e3i iim i мумкш 
бе? Ылги гана жагымды немесе  ылги гана жагымсыз мшез- 
кулыкгак куралган адамдык 6iriM не болмыс бола ма? Жок, 
бул киъш:  элдеб1р дайындау мекемесхнщ елден жиган Tepi- 
терсегхн  сорткд  белгеш  Tapi3fli  ем1рдеп  Tipi  адамдардыц 
жагымдысын 6ip белек, жагымсызын 6ip белек ipixren, сортгап
121


шыгу мумкш емес.  внерде де солай. Айталык,  Кунанбай. 
Адамга  тэн  жаксылы-жаманды  не  кдсиет  болса,  сонын 
бэрш   6ip  вз1не  жинап  алган  осынау  курдел^  кесек 
тулганы  тек  жагымсыз  образ  деуге  бола  ма?  Жок;, 
болмайды.  Олай  болса,  эдебиеттеп  адам  образын  да 
элпдей топтау —  тым шартты нэрсе.
Образдыц турлерш белллеудщ (йрнеше (эдклж, тектж, 
тэсшдЬс)  факторлары  бар.  Керкемдйс  эдю  тургысынан 
келгенде,  образ  ей   турл1  романтикалык,  образ,  реалистйс 
образ.  Эдеби  тек  тарахшнан  келгенде,  образ  уш  турлк 
эпикалык,  образ,  лирикалык;  образ,  драмалык  образ.  Ал 
жалпы жасалу тэсшдерше  бакрак»  образ тагы да  (лрнеше 
турге:  юморлык  образ,  сатиралык  образ,  фантастикалык, 
образ,  трагедиялык образ,  геройлык образ т.б.  Осылардыц 
эркдйсысыныц  езше  тэн  ерекшелжтер1  бар,  оны  бшу 
эдебиетшге ауадай кджет.
Эдебиеттеп керкемдак эдас,  непзшен  е й  турт  (роман­
тизм,  реализм),  бул  мэселеге  6i3  осы  ецбепмхздщ  акыргы 
тарауында  арнайы токгаламыз.  Бул  жолы  тек осынау кер- 
кемдж эдас туршсынан аныкхагандагы образдыц ей  турше, 
бул екеушщ ерекшелтне гана азырак, назар аударып е т е к т з .
Романтикалык  образ  —  эдебиеттеп  адам  бейнесшщ 
байыргы  турлергшц  6ipi.  Бул  образдыц  алгаипсы  yminepi 
баягы кене дуние эдебиетшде, оныц “epi енген  топырагы, 
epi  байлык, крры”  боп табылатьш  мифте, кала  берсе,  кай 
халыктыц болса да ауыз эдебиетшде жатыр. Эркщнан алга, 
алыскд, арманга асыккдн хальщгыц кцялы да телегей-тещз. 
Ал  романтикалык  образдыц  непзш де  кцял  жатады. 
Романтикалык, образ ем1рдеп болтан немесе бар дерекген 
repi емАрде ез1рше жок, 6ipaK болатын дерекке непзделеда.
Крзак, эдебиетшдеп романтикалык, образдыц ежелп Typi 
халык ертегшер
1
 мен ацыздарында, батырльщ дастандары 
мен  тарихи  жырларында  жасалды.  Сонау  Желаяк;  пен 
Керегеннен, Саккулак пен Таусогардан бастап Алдар Кесе 
мен Асанкдйгыга дешн, одан Алпамыс пен Крбылацдыга, 
Таршн мен Кдмбаргадешн казак фольклорындагы роман­
тикалык образдыц He6ip гажайып улгшерш керуге болады. 
Абайдан  берп  жаца,  жазба  эдебиепм1зге  келетш  болсак, 
Шэкэр
1
М Кудайбердаулы мен Мазгауия Абайулыныц, Ыгыл- 
ман Шереков пен Мухамеджан Сералиннщ, Султанмахмут 
Торайгыров  пен  Магжан  Жумабаевтыц  поэма-дастанда- 
рында да талай тамаша романтикалык образдар жасалган. 
Сэбит  Мукдновтыц  Сулушашы  мен  Жумагали  Саинньщ 
Кулэндасы,  Эбдш дэ  Тэж1баевтыц Абылы  мен  К,асым
122


Аманжоловтьщ Абдолласы — кдз1рп кдзак, эдебиетшдеп 
кептен-кеп  романтикалык образдардьщ жекелеген кддау- 
кддау улплер! гана.  Эйтпссе,  бул т!з1м узара бередо.
Романтикалык, образ  —  кдй  жанрдыц  туындыларыцца 
болса  да  молынан ксздесетш,  образдыц  дэстурл!,  кдлып- 
таскдн  rypi.  Bip  гана  Еабит  Муареповтщ  63i  прозадагы 
аналар  бейнесшен драматургиядагьг Акдны мен 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   298




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет