Монография \ 3 «санат» а л м п и 1МП
niKip емес. Бутан Караганда
жүктеу/скачать 12,37 Mb. Pdf көрінісі
|
kabdolov zeinolla soz oneri
- Бұл бет үшін навигация:
- Kemipin
| niKip емес. Бутан Караганда хиаруалардьщ турмыс-пршшгшен
шалгай шыгармалар халыкхык, сипатта болмай шыгар едь Одан сон, 6ip кезде ауыз эдебиеттщ бейнелеу тэсшмен, окига улгклмен, сез ернепмен жазылган шыгарма — халыктык шыгарма деп танылып, мысал ретшде Пушкиннщ “Руслан мен Людмиласы” , Лермонтовхыц “Алпауыт Калашников туралы жьфы” алынып журдо. Бутан келюсек, сол Пушкиннщ “ Евгений О н е г и т ” мен сол Лермонтовтыц “ Б1здш, заманымыздыц геройы” халыкхык шыгарма бола алмайтын сиякты. Дегенмен А. С. Пушкиннщ тусында эдебиеттщ халык- тыгы туралы угым 6ipa3 терендей келе жана сипаткд ауысты. Оган улы акынныц эдеби шыгармадагы халыкхык кэсиет, халыкхык pyx, 9cipece улттык ерекшелцс женшде айткан ез гагарлер1 де себеп болган-ды. “Ауа райы, ел баскдру сыцайы, сешм-наным жайы, — деп жазды Пушкин, — эр халыкка азды-кегт поэзия айнасына тускендей айрыкдга келбет беред!. Эр халыктьщ тек езше гана тиесш ойлау жэне сезшу машыгы, улан-гайыр дэстур1, салт-санасы, эдет-гурпы болады” . Ал дэл осы тургыдагы Н.И.Надеждиннщ nixipi мынадай: “халыктык дегещц ез басым орыс адамыныц кескш-келбетш кулш езге юсмерден ерекшелещцрш тура- тьш сырткы Ьэм iunci, тэни 1гэм рухани кдсиеттердщ косын- дысы деп бшемш. Кдндай сословиеде болсын, агарту мен азаматтыкхыц кдндай сатысьшда турсын, орыс адамыныц тек езше гана тэн айрыкша мшез1 бар... Орыс акылында езше тэн айрыкша букпе бар, орыс жггершде езше хэн айрыкша серпш, айрыкша оралым бар, сондай-ак орысхьщ бех пшпншде езше хэн айрыкща хур, айрыкша сыр бар”. Эдебиеттщ халыкхыгьш булайша угьшудьщ б!ршама мэш бар екеш даусыз. Эр ултхьщ тарихи тагдырына сай, туган топырагына, ескен ортасьша лайык мшез-кулкы, эдет- гурпы, салт-санасы кдлыпхасатыны машм. Муныц 6epi эр улхтьщ езше тэн езгешелжтерш — сырткы туршдеп гана емес, iund сырындагы айрыкша сипаттарын да белгшейтгш хак Бул езгешелЪстерд1 суреткер i3flen'f ауып, ез шыгарма сында суреттеп керсетуге тшс. Алайда эр улткэ тэн мундай айрыкдга сипатхы жеке-дара алып кдраудыц орнына жалпы магынага Kemipin, эдебиеттеп халыкхык категорияны осьвдан гана 1здеу де б1ржакхы, агат болар едь Ленин бул жайлы былай деп жазды: “9p6ip улттык мэдениетте ею турл1 улттык мэдениет бар. Пуринпсевичтердщ, Гучковтардыц 33 жэне Струвелердщ великорустык мэдениеп бар, — ал сонымен 6ipre Чернышевскийдщ, Плехановтьщ ес1мдер!мен сипатталатын великорустык, мэдениет те бар. Нак осыцдай eni турл! мэдениет Германиядагы, Франциядагы, Англия- дагы, еврейлердеп т.т. сиякгы, украиндарда да бар”*. Бул — жогарьща ез1м1з жокка шыгарган “эдебиеттщ таптыгына” непзделген niidp. Бутан баксак, улттык, сипат халыктык сипашен нык, байланысты бола тура оган ылги сайма-сай келе бермейд1, оган балама бола алмайды, оньщ орнын ауыстыра алмайды. Улттыктыц ец тандаулы сипаттары гана — халыктык. Бул туйшге де сын кез1мен кдрау керек. Глгершнл эдебиет пен енер — эркдшан емцэдщ мектеб1, шындыктыц шеж1рес1, болашактыц болжаушысы. Мундай эдебиет пен енер эркщшн кдян-кесю идеялык, куреспен дамып, ерлеп келедь Мэселен, енер гасырлар бойы филосо- фиямен бэсекеге тусш, кундердщ куншде жер бетшде тек гылым мен бшм калады да, енер жогалады деген катал уюмд1 де естш кердь Уакыт етш жатты. Дуниеге He6ip гажайьш суреткерлер, галамат керкем туындылар берген шын мэнш деп енер жогалу былай турсын, ез басынан эр алуан рене- санстар кегшрумен келедь Онердщ муншалык, купи неде? Онердщ кэусвр туындысы халык: вмгртщ терец жене мв/idip кайнарынан шымырлап шыгады да, сол халыктыц езшщ жүктеу/скачать 12,37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|