Мұсылмандық шығыстағы саяси ойлар: Орындаған:Қонысбеков Еркебұлан

КІРІСПЕ

• 
  • Мұсылман-араб əлеміндегі құқықтық-саяси ілімдердің дамуы рулық-тайпалық қатынастардың əлсіреп, феодалдық қатынастардың қалыптаса бастаған VII–X ғасырлар аралығына тура келеді. Мұсылмандық саяси-құқықтың қалыптасуы мен дамуына қасиетті Құран (араб тілінен аударғанда – «есітіп оқу», «тақпақтата дауыстап оқу», «мəнерлеп оқу») жəне Сунна (араб тілінен аударғанда – əдет-ғұрып, үлгі-өнеге) ерекше əсер етті. Көп құдайлықтан бас тартқан арабтар исламды басты дін тұтып, бір ислам идеологиясы аясына топтасып, күшті мемлекет – халифат орнатты. Ислам халифатын орнатуда Мұхаммедтің (с.ғ.с.) мемлекет қайраткері, ірі саяси реформатор ретінде орны ерекше.
  
• 
  • Мұсылмандық Шығыстың саяси-құқықтық ойының басты тақырыптарының бірі – ізгілікті қала мен адаба (жетілген адам) мəселесі болып табылады. Ізгілікті қала мəселесінің негізі əл-Фарабидің, Жүсіп Баласағұнның саяси теорияларында қаланды.
  
• 
  • Əбу Насыр əл-Фараби саяси ойларын «Қайырымды қала тұрғындарының көзқарастары туралы», «Мемлекеттік билеушінің нақыл сөздері», «Азаматтық саясат» деген еңбектерінде жинақтаған. Əл-Фараби өз идеясында басты назарды билеушінің адамгершілік қасиеті мен оның белсенді азаматтық позициясына аударды. Əл-Фарабидің пікірінше, жақсы мемлекет басшысы жоғарғы билік өнерін жүзеге асырушы болып табылады
  

Ортағасырлық мұсылман əлемінің ойшылдары үшін адаб (кемел адам) білімділік пен адамгершіліктің көрсеткіші болып саналды. Мұндай білімнің мақсаты – мəдениетті жəне нəзік сезімді адам жасау болып табылады. Сопылық философиясында адаб идеясына көп көңіл бөлінді. Нақты өмірде діни, адамгершілік жолдан таю, құқықтық жəне мемлекеттік нигилизм болатынын атап көрсете отырып, сопылыққа рух берушілер руханиадамгершілік кемелдену жолын ұсынды. Тек кемеліне жеткен адамға ғана ақиқат ашылады. Сопылардың ойынша, кемел адам бейбіт өмір сүріп, қоғамдағы адамгершілікке жат нəрселерге, əділетсіз мемлекетке қарсылық танытады. Зұлымдық бой бермейтін жəне күйреткіш, жүрегінде құдайға деген сүйіспеншілікке орын жоқ адамдарды өзіне қатты тартады. Мұндай адамдар табиғатының қалауымен əрекет етіп, қылмыс, зұлымдық жасауға барады

• 
  Ортағасырлық мұсылман əлемінің ойшылдары үшін адаб (кемел адам) білімділік пен адамгершіліктің көрсеткіші болып саналды. Мұндай білімнің мақсаты – мəдениетті жəне нəзік сезімді адам жасау болып табылады. Сопылық философиясында адаб идеясына көп көңіл бөлінді. Нақты өмірде діни, адамгершілік жолдан таю, құқықтық жəне мемлекеттік нигилизм болатынын атап көрсете отырып, сопылыққа рух берушілер руханиадамгершілік кемелдену жолын ұсынды. Тек кемеліне жеткен адамға ғана ақиқат ашылады. Сопылардың ойынша, кемел адам бейбіт өмір сүріп, қоғамдағы адамгершілікке жат нəрселерге, əділетсіз мемлекетке қарсылық танытады. Зұлымдық бой бермейтін жəне күйреткіш, жүрегінде құдайға деген сүйіспеншілікке орын жоқ адамдарды өзіне қатты тартады. Мұндай адамдар табиғатының қалауымен əрекет етіп, қылмыс, зұлымдық жасауға барады