Мухитдинов на печать indd
жүктеу/скачать 3,18 Mb. Pdf көрінісі
|
ИСЛАМ ТАРИХЫ
- Бұл бет үшін навигация:
- Аллаһу әкбар
| Аллаһтың кітабы. الله باتك – Құранның атауы. Ислами еңбектерде «Аллаһтың
кітабы» деген тіркес Құран кәрім кітабына қатысты қолданылады. «Құран» сөзі араб тілінде «оқылған» деген мағынада қолданылған. Мұсыл- мандар Аллаһтың кітабы Құран кәрімді көп оқитын болғандықтан, ол кітап «Құран» деп аталып кеткен» (Р.С. Мухитдинов, Құран іліміне кіріспе). Аллаһу әкбар. ربكأ الله – Аллаһ ұлық. Аллаһқа айтылатын мадақ сөздердің бірі. Бұл одағай сөз ретінде бір нәрсеге қуанғанда көп айтылады. Қазақ тілінде бұл тір- кестің бірнеше айтылу және жазылу варианттары кездеседі. Мысалы, Алла әкбар, Аллауакбар, Аллауакпар, Аллаһу акбар, Аллаһу әкбар. «Құсымбай молданың «Аллаәкбар» деген дауысы жер астынан шыққандай күңіренді» (Ж.Аймауытов, Шығ.). «Сармолла осы сырттағы халық арасында болып, мешіт ішінде қарт имам бастаған намаздың әр кезек «тәкбир-таһлилін» сыртта ұйыған саптарға, ашық үн- мен әсемдей ескертіп тұр: «Аллаһуәкбар!», «Самиғоллаһу лимән хамидә!», «Әсса- ламуағалайкум уарәхметолла» деген ауық-ауық намаз бөлімдерін дауыстап, сырт- тағы қауымды іштегі михраптағы имамның намазына қалт еткізбей ұйытып тұрды» (М.Әуезов, Абай жолы). «Болғанда нәби мүрсал, һәм пайғамбар. Құлағың екі бірдей тұт сөзіне, Мухаммед дүр, ол – саруар, Аллаакбар» (Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы, Шығ.). Бұл сөздің негізгі мағынасымен бірге қазақ тілінде «бітті», «тамам болды» және «жоқ болды», «тайып тұрды», «ештеңе де», «түк те қалмады» деген ауыспалы мағынада да қолданылады. «Ағайынын ұстап беруге Мүсірәлі аяп, жұлым-жұлым Сталинді көміп таста- са да, ол кезде жансыз сурет те жоқтаусыз қала ма, ізінше тіміскеніп келген іңкібіді: «Көсемді тірідей көрге салдың!» деп екеуін бірдей томпылдадып айдап жөнелген. Содан аллауакпар!...» (Қ.Ысқақов, Күреңсе). «Қарқаралыда халық театры бар, биылдыққа орталықтан барып соны бір көрдік, сосын аллаакбар! – деді сөзге кіріспей мақұлдап отырғанТемекең де қозға- лып» (Ғ.Қайырбеков, Қарқаралы). Аллала. «Алла, Алла» деу, Аллаға сыйыну. Қазақ тілінде «аллала» етістігі көп жағдайда жауынгердің рухын ояту үшін ұран ретінде қолданылған. «Әлде болса ояналық «аллалап» Жалыналық Жаратқан хаққа бәнде етіп. 27 Мезгілінде қару қылмай қимылдап, Бұл уақытта тұрмыз енді хәл кетіп» (М.Дулатов, Шығ.). «Қырық мың әскер түрікпен Жалғызаяқ жолмен, Аллалап шауып күңіреніп, Салды жауға қолдарын (Көрұғылы). «Он сандайын оймауыт, Барабан соғып шың қағып, Алдымен әскер жүргізіп, Бұйым болды бұ да деп Аллалап батыр шабады» (Ер Тарғын// Батырлар жыры). Сонымен қатар Аллаһты жиі еске алатын, Алласы аузында, Құдайды ойлай- тын адамға немесе үйге де қолданылған. «– Бақыт қайда барасың? – Шариғат сөзін тыңлаған, О дүниені ойлаған Аллалы үйге барамын» (Қабан жырау, Алтын қазық). Ал аузында Алласы жоқ, Құдайды еске алмайтын адамға «алласыз» сөзі қол- данылады. жүктеу/скачать 3,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|