Музыка сабағында ән орындау іс әрекетін ұйымдастырудағы Final музыкалық бағдарламасын қолданудың тиімділігі
жүктеу/скачать 69,13 Kb.
|
| Жаттыгулардың негізгі екі түрі бар: [11]
1) Жеке өз бетімен дайындалғандары. 2) Нақтылы әдіс-тәсілге, әннің белгілі қиындығын меңгеруге арналғаны. Оқушылардың жаттығуға деген қызығушылық көзқарастарын қалыптастырып, оларды нақтылы максатқа қолдану керек. Ән айту алдында оқушы даусын арнайы жаттықтырып алу керек (распевания). Әуендік және ырғақтық тұрғыдан қарапайым, тез жатталатын әуенді жай екпінде, модуляциялы секвенция ретінде жарты тон бойынша жоғары-төмен айтқызып үйрету өте тиімді. Жаттығулар арасында бірдей ұзактықта тыныс алып отырса (паузалар), ол әуенді қайталауға, ән айту шеберлігін дамытуға зор мүмкіндік береді. Әнді түрлі аспаптармен (баян, фортепиано) сүйемелдеп айтқан оқушының музыкалық дамуына зор әсер етсе, әннің өзін жеке айтып жаттыққан да әуендік, гармониялық және ладтық сезімнің өсуіне көп көмек береді. Ән-күй сабағына кешенді әдістемелер қолдану, ұстаздың белсенді музыкалық қызметі, сабақтың барлық элементтерінің тұрақты қолданылуы оқушылардың музыкалық мәдениетінің қалыптасуына зор әсер етеді. Түрлі әдістемелік үрдістерді алмастыра қолдану әр сабақтың мақсаты мен міндетіне, ұстанымы мен мазмұнына байланысты өзгеріп тұрары анық. Мектепте үйренетін ән-күйлерге қойылатын әдістемелік талаптар мынадай тәртіпте орындалуға тиісті: [7] 1)Әндердің жоғары көркемдігі, еркін орындалумүмкіндігі қаралады. 2)Әндердің орындалу мүмкіндігін алдын ала тексеру, қиындық туғызатын тұстарын меңгеру әдісін анықтапалу. 3)Үйренетін әнге кызығушылық тудыратын әңгіме айту, оқушы қиялын ұштау. 4)Ән-күйді тыңдау және айтып беру не ойнап көрсету. 5)Ән-күймен танысқаннан кейін өткізілетін әңгіме-кеңес. Онда шығарманың мінезі мен музыкалық көркем бейнеберетін негізгі мәнерлерін анықтау. 6)Көркемдік және техникалық қағидаларды сақтайотырып әнді үйрену кезеңі. Вокалдық шеберліктің әннің көркемдік бейнесін ашуға қызмет істеуін қадағалау. Әнді орындау жөніндегі сөздік түсініктеме беру және ұстаздың ән фразаларын жеке айтып беруі осы жерде аса қажетболады. Әнді жаңадан үйрену жұмысын мынадай тәртіппен жүргізуге болады:[2] 1) Ұстаздың өзі орындап көрсетуі. 2) Ноталық жазбаны қолдану. 3) Ән әуенін жай екпінде, жеке фраза, шумақтарменүйрену. 4) Ән интонациясы мен ырғағының өте дәл орындалуын тұрақты қадағалау. 5) Әннің кейбір қиындау жерлерін жеке бөліп қарау. 6) Ән мәтінніің логикалық шыңын анықтау, дикцияменжұмыс істеу. 7) Ұстаз бен оқушының әнді орындау жоспарын ойластыруы. 8) Әр сабаққа арналған жұмыс жоспарын жазыпотыру. 9) Екі, үш дауысты әндерді үйренуді әр дауысты жеке көрсетуден бастау керек. Дауыстарды қосуды біртіндеп сатылай жүргізген дұрыс. 10) Ұстаздың дирижерлік әдістерді қолдануы ән үйрену кезеңін жеңілдететіні сөзсіз. Музыка үйрету жұмысының түрлі әдістемесі оқу материалының мазмұнына, оқушылардың жас ерекшелігіне жәнеолардың шығармашылық, танымдық үрдістерге деген қабілеттеріне орай өзгеріп отырады. Өткізілетін материалға жан-жақты түсіндірмелік шолу жасау әдістемесі оқушының өз бетінше ізденіп, іс-қимыл жасауға арналған ізденушілік әдістемесімен өзара біріге қолданылса, зор нәтиже береді. Үйретілетін ән-күйдің сезімдік-драмалық тұрғыдан сатылай үйретілуіне арналған әдістеме сабақтың шарықтау барысына арналады. Әр түрлі нұсқада құрылатын ән-күй сабағының музыкалық-драмалық әдіспен өрбуі де жиі қолданылады. Музыкалық қабілеттің, яғни ән айту, аспапта ойнау шеберлігінің айтарлықтай өсуі, ондағы нақтылы табыстың болуы, оның ұстаз тарапынан айқын көрсетілуі оқушы санасында мақтаныш сезімін тудырып, оның шығармашылық қызметке деген ынтасын барынша арттыра түседі. Мерекелер мен сауықтарды әзірлеу және өткізу баларға адамгершілік тәрбие беруге қызмет етеді: олар ортақ әсермен бірігіп, коллективизм негіздеріне тәрбиеленеді; фольклор шығармалары, Отан туралы, туған елдің табиғаты, еңбек туралы әндер мен өлеңдер патриотттық сезімдерді қалыптастырады; мерекелер мен сауықтарға қатысу мектеп жасына дейінгі балалардың бойында тәртіптік, мінез – құлық мәдениетін қалыптастырады. Әнді, өлеңді, биді үйрену үстінде балалар өз елі, түған жердің табиғаты, түрлі ұлттардың адамдары туралы көп жаңа нәрселер біледі.Бұл олардың ой – өрісін кеңейтеді, есте сақтау, сөйлеу, қиялдау қабілетін дамытады, ақыл – ой, дамуына көмектеседі. 2. МУЗЫКА САБАҒЫНДА ӘН ОРЫНДАУ ІС ӘРЕКЕТІН ҰЙЫМДАСТЫРУДАҒЫ FINAL МУЗЫКАЛЫҚ БАҒДАРЛАМАСЫН ҚОЛДАНУДЫҢ ТИІМДІЛІГІ 2.1. Музыкалық-орындаушылық іс-шаралар Музыканы ойнату музыкалық белсенділіктің түрі болып табылады, оның негізгі мазмұны музыканың бір бөлігін ойнау болып табылады. Музыка орындаушыларының келесі түрлері бар: [13] - əн айту; - вокалды-хорлық іс-шара - балалар музыкалық аспаптарда ойнау; - музыкалық ырғақты қозғалыстар. Əн айту – бұл музыкалық белсенділіктің бір түрі, оның негізгі мазмұны вокал жұмысын атқарады. Соло, ансамбль, хор əні бар. Оқушыларға арналған музыкалық белсенділіктің ең көп таралған түрлерінің бірі – вокалдық-хорлық белсенділік. Вокалды-хорлық іс-шара оқушылардың вокалдық-хорлық мəдениетін қалыптастыруға, вокалды-хор іс-шараларына қызығушылықты дамытуға, дауысты, музыкалық құлақты, музыкалық естеліктерді қалыптастыруға ықпал етеді. [16] Музыкалық сабақтарда олар өз халқының жəне басқа елдердің тарихы, салт-дəстүрлері мен мəдениетін құрметтеуге, əн айту дағдыларына, театрландыру жəне интерпретациялау тəжірибесіне, музыкалық есту қабілетін дамытады. Вокалдық-хорлық жаттығулардың мазмұнына əн айту дауысын дамыту жəне қажетті вокалды-хорлық дағдыларды беру үшін енгізіледі. Алғашқы кезеңде вокалды-хорлық білім берудің маңызды жəне тұрақты міндеті – нашар интонациялаушы балалармен жұмыс жасау. Олармен жұмыс істеу үшін белгілі бір оқушыдағы бұл құбылыстың себебін анықтау: нашар есту, есту қабілетінің жеткіліксіздігі жəне есту үйлестіруі, вокалды ауру немесе əн айтудың жеткіліксіз тəжірибесі. Мұндай жағдайларда жұмыстың əр түрлі тəсілдері, "жұмыс дауысы" ауқымын біртіндеп кеңейте отырып, оған қызықты жəне қозғалыспен қарапайым əуендерді орындау негізінде қарапайым дыбысталу аймағының ерекшеліктерін анықтау ұсынылады. Барлық жағдайларда нашар интонациялайтын балалар жақсы əн айтушылардың жанында отырып, олардың əн айтуына тыңдаған жөн. Сабақ мазмұнына отандық жəне шетелдік композиторлардың əндерін жаттықтыру жəне орындау кіреді. Оқушылардың вокалдық-хорлық əрекеттерінің мазмұны мен ұйымдастырылуы туралы ойлану керек, ол төрт жұмыс түрін қамтиды: [11] - əн айту жəне əн айтуды баптау; - жұмысты үйрену; - жұмыстарды орындау; - жұмыстың сөз сөйлеуі. Негізгі вокалдық міндеттер балалардың музыкалық тыңдауын дамытумен тығыз байланысты. Дұрыс тыңдау, дыбысты қабылдау жəне дұрыс ойнату. Қате əн айтудың себептері əртүрлі болуы мүмкін: [8] - назардың болмауы; - əн айтудың дамымауы; - есту мен дауысты үйлестірудің жоқтығы. Мұғалім кез келген дағдыны қалыптастыру үшін уақыт талап ететінін есте сақтауы тиіс. Əн біртіндеп жүреді деген ұғым кездейсоқ емес. Əрбір бала əуен қозғалысына құлақ салып, өз дауысыңызға дəл осы дыбысты ойнату керек. Бірінші басты міндет балаларды дыбысты "созу", бірқалыпты (легато) əн айтуды үйрету болып табылады. Əн айтудың алғашқы кезеңінде балалар əн айтады, ең алдымен, мұғалім мысалдар арқылы көрсете алатын сөз бен əн арасындағы айырмашылықты түсіну керек. Кез келген жаттығуды əн айту, тіпті егер бұл бір дыбыс болса да əдемі болуы керек. Балалар бірінші сабақтан бастап өздерінің əн айту жəне жолдастарының əн айтуын тыңдап, бағалауы тиіс. Əн репертуарының шығармаларын меңгерудің негізгі кезеңдері. Оқуға қойылатын талаптар: [6] - бірінші дыбысты теңестіру; - əдеби мəтінді əуенмен оқыту; - мəтінді жəне əуенді түсіну бойынша жұмыс; - сөйлемдегі сөйлемдерді біріктіру; - музыкалық жазба қолдану; - жұмысты дұрыс дыбыс ғылымымен белсенді дыбыспен қалыпты қарқынмен үйрену; - мəнерлілік, интонация бойынша бір уақытта жұмыс жасау; - фраза, сөйлемнің əр қайталануына дейін нақты тапсырмалар қою; - білімді үзінділерді біріктіру (əн, хорус); - екі немесе үш вокалдық шығармаларды оқу; - оқыған жұмысын орындау; - қорыту. Оқытушының дайындық жұмыстары. Музыкалық жəне музыкалық жұмыстың əдеби мəтінін зерттеу жəне талдау, авторлар туралы ақпаратты іріктеу, визуалды жəне дидактикалық материалдарды дайындау. Кіріспе сөз немесе кіріспе əңгіме оқушыларды қабылдауды жақсартуға, эмоционалды қарым-қатынасты қалыптастыруға бағытталған. Кіріспе əңгіменің негізгі мақсаты балалардың назарын аудару, балалардың назарын жұмылдыруға назарын аудару жəне мұғалімдерге əр түрлі тапсырмаларды дайындауға байланысты. Кіріспе əңгіме барысында мұғалім композитор туралы, жұмыстың тақырыбы, кімнің орындағаны туралы қысқаша сөйлесе алады. Əнді көрсету. Алғашқы танысу баланың қызығушылығын тудырып, өздерін қалай əн айтуды үйренуге тырысады. Сондықтан, шоу көркемдік, мəнерлі болуы тиіс. Мұғалім баланы жақсы көретіндіктен, əндерді айқындауға міндетті. Əуен мен сөздердің айқын, мағыналы екендігі маңызды. Əн туралы сөйлесу. Ол сөзсіз болуы керек, ал оның басты мақсаты – əннің көркемдік бейнесін түсіндіру. Кейде балаларға əн ұнамайды, əдетте, бұл – таңғажайып, мұңлы табиғаттың əні, бірақ осындай мұңғы əнде əн айтқан сайын, ол жақынырақ бола алады. Бастауыш мектеп жасындағы балалардың көпшілігі күлкілі жəне көңілді əндерді жақсы көреді. Үйренетін сөздер мен əуендер əннің күрделілігіне байланысты, ауызша мəтін əуенмен бір мезгілде оқиды немесе сəл алда. Əнді əдетте фразалар бойынша үйренеді. Фраза туралы ұғымды балалар өз сөзінде алады, ол əндерді жаттаған кезде, "бір тыныс алу кезінде фразаны əн айту", "фраза арқылы тыныс алуды алмау"талаптарын орындаған кезде бекітіледі. Əуеннің қозғалысы қолмен, қол белгілерімен көрсетілгенде жақсы сіңеді. Айқындық қағидасын қолданған кезде, музыкалық сауаттылықтан алынған ақпараттар əннің жақсы меңгерілуіне мүмкіндік береді, білімнің күші мен хабардарлығын арттырады. Орындау мəнерлілігі бойынша жұмыс əннің барлық жаттықтыру процесін сүйемелдейді. Оны соңғы кезең ретінде қарастыруға болады. Əннің сөздері мен əуендері терең білгенде, оны шығармашылықпен түсіндіру мүмкіндігі туындайды. Көркем əнге шығарманың авторлары, оның құрылу тарихы туралы қызықты хабарлар ықпал етеді. Н.Л.Гродзенская балалардағы алғашқы сабақтан бастап əдемі, мəнерлеп əн айтуға дейінгі білімнің маңыздылығын атап өтті. Исполняя песни разного характер, дети более глубоко, творчески осознают значение элементов музыкальной выразительности в создании содержания песни. [9] Əртүрлі табиғат əндерін орындаған балалар əннің мазмұнын жасауда музыкалық көркемдік элементтерінің маңыздылығын терең жəне шығармашылық түрде біледі. Алдын ала жұмыстың негізінде келесі міндеттер шешіледі: оқушылардың көркемдікимиджін орындау, əн салу үдерісіндегі эмоционалдық қабілеттерін дамыту, командамен бірлікті сезіну – яғни, ол керемет өнерді шырқайды. Г.П. Стулова өз шығармаларына əн айту дауысын дамыту мəселесіне ерекше назар аударады. Автордың негізгі сұрақтарының бірі – əн айту дыбысының сапасы, балалар дауысының оңтайлы дамуына ықпал ететін əдіснамалық тəсілдерді іздеу. Нəзік балалардың дауысын қорғау үшін оларды дауыстап, əн айтуға шоғырландырып, қалыпты жəне табиғи дауысты дамытуға кепілдік беретін əндерді əр жерде қорғау қажет. [4] 2.2. Ән орындау іс әрекетін ұйымдастырудағы final музыкалық бағдарламасын қолдану Finale-бұл жұмыс процесін жеңілдету арқылы музыканы оңай жазуға мүмкіндік беретін классикалық музыканы жазуға арналған бағдарламалық жасақтама. Бағдарлама композиторларға, оқытушыларға немесе Windows жүйесінде өз композицияларын жасауға қызығушылық танытатын кез келген адамға арналған. [3] Техникалық аспектілерді ұмытып, шабытыңыздың ең жақсы нәтижесін жазуға және алуға назар аударыңыз. Finale ұсынатын көптеген ұйымдастыру және өңдеу опцияларының арқасында идеяларыңызды жылдам түсіріңіз және олармен еркін жұмыс жасаңыз. Сипаттамалары [9] Классикалық музыканы жазуға арналған бағдарлама. Жазбаларды енгізу үшін MIDI пернетақтасын, тінтуірді немесе пернетақтаны пайдалану. Ұпайларды өңдеудің кез келген түрін орындаңыз. Бірнеше құралдар кітапханаларын қамтиды. "Human Playback" мүмкіндігі тірі қойылымның реңктерін қосуға мүмкіндік береді. Ұпайларды басып шығарудың әртүрлі нұсқалары. Пішімдердің кең ауқымына пайдаланып ұпайларыңызды экспорттаңыз; Аудио MP3, WAV немесе AIFF, MIDI, MusicXML файлдары, PDF құжаттары және т. б. «Музыка» оқу пәнінің мақсаты-балалардың музыкалық образдарының, жанрлары мен стильдерінің барлық алуан түрлілігінде музыкалық өнермен тұлғалық-боялған эмоционалды-бейнелі қарым-қатынас тәжірибесін мақсатты және жүйелі байыту процесінде оқушылардың рухани мәдениетінің бөлігі ретінде музыкалық мәдениетін қалыптастыру және дамыту; музыкалық қызметтің әртүрлі түрлерінде баланың шығармашылық мүмкіндіктерін ашу; оқушылардың қажеттіліктерін ояту еліміздің музыкалық өміріне қатысуға, өзінің мүмкіндіктері мен мүдделеріне қарай ерекшеленеді. [12] Музыкалық іс-әрекеттің нақты түрлерін игеру нәтижесінде оқушы: 1) вокалдық-хорлық іс-әрекетте: үйренген әндердегі жалпы сипат пен көңіл-күйді де, олардың даму үдерісіндегі өзгерістерін де жеткізуге; үйренген әндердегі неғұрлым мәнерлі интонацияларды анықтауға және оларды өз әнінде беру үшін орындаушылық құралдарды табуға; вокалдық-хорлық іс-әрекетте: жалпы сипат пен көңіл-күйді, сондай-ақ олардың даму үдерісіндегі өзгерістерін әннің орындаушылық жоспары мұғалімінің көмегімен; өзінің орындаушылық репертуарын сыныпта үйренген әуенді, би, шеру сипатындағы әндермен, бейнелеу элементтері бар сюжеттік дамуы бар әндермен байыту және оларды сүйемелдеумен де, сүйемелдеусіз де орындау; басқа балалармен бірге мұғалімнің төменгі дауысы бар екі дауысты әндерді айту; екі дауысты элементтері бар әндерде өз партиясын айту, неғұрлым дайындалған оқушылар орындайтын жаңғырықтармен; сыныптастарымен диалогтық сипаттағы әндерді дауыстардың кезектесіп кіруімен және әншілердің бір тобынан екіншісіне "әуезді бастаманы қабылдаумен" орындау; әр түрлі эмоционалды мазмұндағы әндерді орындау процесінде дұрыс ән ұстанымын сақтау; салыстырмалы түрде қозғалмалы әндерде үнсіз жылдам тыныс алу; жанрлық негізге және үйренілетін әннің қарқынына сәйкес жұмсақ және қатты дыбыс шабуылын қолдану; музыканың ән, би және Марш негіздеріне сәйкес ән, жұмсақ, жеңіл, ұшу, жабық дыбыспен ән айту; сөздердің ортасында және соңында дауыссыз дыбыстарды анық айту, жабық буындарда дауыссыз дыбысты келесі буынға жатқызу; дирижердің көрсетілімі бойынша дауыссыз дыбыстың ұзартылған дыбысын [R] үш есе айту; әннің мәтінін күрделі дауыссыз дыбыстардың үш есе айтылуымен сыбырлап айту, қиын дауыссыз дыбыстарды екпінді айту; динамикалық диапазонда ән айту R-ден t/ әр түрлі динамикалық реңктермен; ән айту диапазонында ән айту сексттер (C1-A1); ән айту кезінде әр түрлі оқушылар тобына бағытталған дирижерлік қимылдарды орындау, кезектесіп ән айту және қарапайым субполостарды айту; сүйемелдеумен және сүйемелдеусіз бірауыздан ән айту процесінде Өзін және басқа балаларды тыңдау; есту арқылы үйренген әуендердің атауларымен, оның ішінде жазылған әуендермен ән айту; ритақты слогдарды пайдалана отырып, үйренген формақты формулалар көлемінде ноталар бойынша үйренген әндердің ритағын орындау; үйренген сатылар шегінде нота бойынша әуендерді ән айту; 2) музыкалық-аспаптық қызметте: меңгерілетін музыкалық аспаптарда оқытылатын әндердің неғұрлым тән интонацияларын ойнау; музыканың сипатына сәйкес оқытылатын әнге немесе мұғалім орындайтын музыкалық пьесаға сүйемелдеуде "өз" аспабының партиясын ойнау; сол музыкалық материалды (ән әуені, оған сүйемелдеу) әр түрлі әндерде орындау орындаушылық интерпретациялар; музыканың бейнелі-эмоционалды мазмұнына сәйкес келетін бірнеше нұсқаны таңдау; музыкалық аспаптарды қолдана отырып, үйренген формақты формулалар көлемінде үйренген әндердің ритағын ноталар бойынша орындау; 3) музыкалық-тыңдау қызметінде: сөйлеу және музыкалық интонацияларды ажырату; музыкалық сөйлеу элементтерін есту арқылы ажырату: қарқын, динамика, тембр, темақ, регистр, әуен, сүйемелдеу, лад (мажор, минор) және олардың тыңдалған музыкалық шығармадағы эмоционалды-бейнелі мазмұнмен байланысын қадағалау; музыкалық шығарманың әртүрлі орындауларын салыстыру жеке (аспаптық және вокалдық) және ұжымдық (оркестрлік және хорлық) дыбыстарда, дыбыстың сипаты, қарқынның, динамиканың, тембрдің өзгеруі тұрғысынан әртүрлі орындаушылық түсіндірмелерде; интонация, темброинтонация, ритмоинтонация дәндерін анықтау; тыңдалатын музыкалық шығармалардағы мәнерлі және бейнелі интонациялар; тыңдалатын музыкада бір бөліктен тұратын, екі бөліктен тұратын (қарама-қарсы), үш бөліктен тұратын (қарапайым), өлең, вариация түрінде, рондо түрінде жазылған шығармалардың құрылымын есту; осы формалардың мәнерлі мүмкіндіктерін сипаттау; 4) музыкалық-композициялық шығармашылықта: импровизация, музыка құрастыру терминдерін қолдану; белгілі бір эмоционалды мазмұнмен (қуаныш, қайғы және т. б.) сөйлеу интонациясын "музыкаландыруды" жүзеге асыру және осы негізде әуендер (4 бар) құрастыру; ұсынылған тақырыптық материалды астық түрінде дамытудың өз нұсқаларын ұсыну. дәл қайталау, опцияны қайталау және контраст; 5) музыкалық-пластикалық қызметте: көркем-бейнелі музыкалық-пластикалық құралдармен тыңдалатын музыкалық шығармадағы және тұтастай музыкалық бейнедегі музыкалық сөйлеудің жекелеген элементтерінің мәнерлілігін беру; ән айту процесінде әуеннің қозғалыс бағытын қадағалау және оны тиісті музыкалық-пластикалық құралдармен көрсету (әуеннің келіп түскен қозғалысы, терц қозғалыстарымен әуеннің қозғалысы (интонация "кукушканың шақыруы"), мажор және минор дыбыстары бойынша қозғалыс үштік; квинтаға секірулермен (У-1; 1-сатыда); музыкалық-пластикалық интонацияда "дыбыстық қимылдардың" мәнерлі мүмкіндіктерін (шапалақтау, қадамдар) пайдалану; қол белгілері бойынша, графикалық модельдер бойынша припенияның көмекші-дидактикалық музыкалық-пластикалық құралдарын қолдану; екі, үш және төрт лобқа тактілеу кезінде; 6) музыкалық-театрландырылған қызметте: диалог-әндерді театрландырылған орындауға қатысу; мұғалімнің басшылығымен сыныптастарымен бірге әндерді театрландырудың орындаушылық жоспарын әзірлеуге, олар жазылған нысандарды ескере отырып; әндерді театрландыру процесінде өз қызметін басқа оқушылардың қызметімен үйлестіру және үйлестіру. Оқу жылын музыка сабақтарында және сабақтан тыс хор және аспаптық ұжымдық және жеке іс-әрекеттерде, оның ішінде ата-аналармен бірге жүзеге асырылатын Шығармашылық орындаушылық, тыңдаушылық, композициялық іс-әрекеттің әртүрлі көріністерінде музыкалық мәдениеттің жаңа деңгейін көрсете отырып, ата-аналарға, мектеп мұғалімдеріне арналған концертпен қорытынды сабақпен аяқтау. 3. ЭКСПЕРИМЕНТТІК БӨЛІМ Курстық жұмыстың тақырыбына байланысты эксперимент жұмысы Астана қаласы № 52 мектеп-гимназиясында жүргізілді. Эксперимент жұмысы жүрізілген сынып 4А сыныбын алдық. Аталмыш мектеп «Бастауыш сыныптарда музыка пәнін оқыту әдістемесі» бойынша бірнеше жылдар бойы жұмыс істеп келеді. Мұнда 1 сыныптан бастап хор және домбыра үйірмесі қолға алынған. Әр сыныпта аптасына 3 реттен вокалдан және домбырадан үйірме сабақтары өтеді. Бағдарлама төмендегідей педагогикалық міндеттерді көздейді: домбыра сүйемелдеуімен ән айтып, күй тартуды үйрету, жыраулық дәстүр, айтыс өнерін меңгеріп батыс Европа және Шығыс музыка өнерінің дәстүрлерімен танысу; қазақтың әндерінің түрлерін үйретіп, оқушылардың көркемдік ой жүйесін қалыптастыру; балалардың шығармашылық ынтасын, ой өрісін, қиялын дамыту; дәстүрлі өнеріміз арқылы қайырымдылыққа, адамгершілікке, ізгілікке тәрбиелеп, мәдениетті, жан – жақты дамыған адам етіп шығару. Бағдарламаның басты темірқазығы – балаларға ән айтуға үйрету арқылы олардың жалпы халық өнеріне деген ынтасын арттыру. Ән айтуға үйрету барысында біз халықтық музыка педагогикасына арқа сүйедік. Ол домбыра қағыстарын көзбен көріп, сөз иірімдерін құлақпен ілу сияқты домбыраны нотасыз үйрету әдістемесіне негізделген. Сонымен қатар, дәстүрлі ортада шәкірт ұзтазына еріп жүріп, жекеше түрде дайындалып, соңына еріп батасын алған. Ал бала саны жиырмадан асатын сыныпта бұл методикамен жұмыс істеу өте қиын. Мысалы, домбыра тартудың ең қарапайым жаттығуларынан бастап, жеңіл әндер мен күйлер үйреніп, репертуарды жылма – жыл байыта, күрделендіре түсудің арқасында күйдің композициялық құрылысын түсініп, аяғында өз жанынан өлең ұйқастырып, бір – бірімен қағыспа түрінде айтысуға дейін жетіп, жыраулардың үлгісімен өз толғауларын шығаруға дейін жетеді. Домбыраға репертуар таңдау барысында балалардың ойнап үйренуіне жеңіл болуымен қатар, ел арасында кеңінен танымал халықтың сүйіп тыңдайтын ән-күйлері іріктеліп алынды. Сондықтан «Мұрагер» бағдарламасы балалардың санына қарамай кез келген сыныпта қолдана беруге болатын, коллективті түрде нотасыз домбыра тартып үйретудің әдістемесін ұсынады. Бұл арада біздің бағдарламамыз қазақтың, дәстүрлі педагогикасын және Европаның ең озық әдістемелік үлгілерін бойына сіңіреді. жүктеу/скачать 69,13 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|