Н. Ш. Чернышевский мұраларын оқып таныс болған, Батыс Еуропа әдебиетінен Гете, Дж. Байрон
жүктеу/скачать 3,44 Mb. Pdf көрінісі
|
| ӘЗІБАЕВА Бақытжан Уәлиқызы (1.1.1945 ж.т„ Астана) - ғалым. филол. ғыл. докт. (1999).
Ташкент мемл. ун-тін бітірген (1968). 1968 -1973 ж. Әдебиет және өнер ин-тын-да аға лаборант, 1973 - 86 ж. кіші ғыл. қызметкер, 1986 - 1993 ж. ғыл. қызметкер болып жұмыс істеген. 1993 жылдан аға ғыл.қызметкер. ӘЗІЛ - бір адамның екінші адамды ұялту, сөзге тоқтату үшін айтылатын ұрымтал да астарлы, көңілді де күлкілі пікірі. Яғни болмысқа, құбылысқа нақты оқиғаға қатысты көзқарасты білдірудің, баға берудің бір түрі. Ә-де де сынап-мінеу, іліп-шалып, тәлкек ету ниеті жатады. Тек сол ниет жүрекке ауыр тимейтін етіліп, қалжыңға сүйеп жүзеге асырылады. Сондықтан да қазақ мұны "әзіл-оспақ", "әзіл-қалжың" деп қосарлап айтады. Дегенмен ащы Ә-дерде сатираның уыты, көңілге қаяу түсірмейтін Ә-дерде юмордың белгілері жүреді. Ә. - юморлық сезімнің, тапқырлықтың жемісі. Алайда әзіл-оспақ. әзіл-қалжыңды сатира, юморға жатқызуға болмайды. Өйткені, біріншіден, сатира, юмор өмірлік болмыс-құбылыстарды ұзақ уақыт байқап-көрудің, зерттеп-білудің, ақыл-ой, дүниетаным елегінен өткізудің нәтижесінде туады. Сатира, юмор белгілі бір дүние-танымның, саяси-әлеум. көзқарастың көрінісі, сәулесі ретінде, ресми шығарма түрінде, жалпы жұртқа жария етілу үшін жазылады. Ал әзіл-қалжың түріндегі шымшыма сөз кез келген жерде - отбасы. ошақ қасында, той -томалақ, әр түрлі отырыстарда айтыла салады. Онда ресми сипат, кең танымалдық болмайды. Сатира, юмор міні бар қоғам мүшесінің бәріне бірдей бағыттала береді, ал әзіл-оспақ дәстүрлі сөз қағыстыру реті бар адамдар арасында ғана, яғни құрбы мен құрдас, жезде мен балдыз, жеңге мен қайын, құда мен құдаша арасында айтылады. Халқымыз "Әзілің жарасса атаңмен ойна" деп Ә-ді кек тұтпай, қолдап отырған. жүктеу/скачать 3,44 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|