Нұсқаулар жиынтығы Мамандығы: -0302000 «Мейірбике ісі» Біліктілігі: -0302033 «Жалпы тәжірибелі мейірбике»
жүктеу/скачать 207,58 Kb.
|
| 4. Сабақтың мақсаты Классикалык неміс философиясы бүкіл философия
тарихындағы мұраны игеріп, алдыңгы қатарлы мәдениет пен ғылымға сүйеніп, солкездегі қоғамдық дамуды терең талдай отырып, жаңа диалектикалық әдістің,таным теориясының, логиканың шығуына түрткі болды. Классикалық немісфилософиясы ойлау мен болмыстын диалектикалық байланысын аша отырып,танымдағы субъектінің рөлін айқындады. Сондай-ак, ойлаудың болмыскақатынасы аркылы таным теориясындағы объекті мен субъектінің диалектикалықарақатынасын ашып, теориялық ойлау формасын жаңа сатыға көтеріп,философиялык категориялардың атқаратын рөлін көрсетіп берді. *оқыту: Жаңа дәуірден бастап дамыған қогамнын өндірістік қатынастары XVIIIғасырдың аяғы, XIXғасырдың басында Батыс Еуропа елдеріне көптеген өзгерістер мен жаңалықтарьш, гылымы, өндірісі мен техникасы жоғары дэрежеде дамыған Англия сол кездегі елдердің алдыңгы катарына шыкты.Капиталистік даму процесі біртіндеп еніп, елдегі әлеуметтік жіктелуді күшейте бастагандыктан, Францияда жаңадан көптеген саяси ілімдер мен көзкарастар пайда болды.Сонын негізінде революциялык идеялар белең алып, мүның ақыры саяси төңкерістерге алып келді. Ал осы кездегі Германия үшін капиталистік карым-қатынастың кеңінен дамуы болашақтың ісі болды. *тәрбиелік: Оқушылардың пәнге деген кызығушылығын. білімге деген және философиялык көзкарастарын қалыптастыру. *дамыту: Қазіргі озық ойлармен идеялардың меңгеруін калыптастыру. окушылардың логикалық ойлау кабілетін дамыту. 5. Материалдық техникалық жабдықталуы: а) техникалық құралдар: компьютер, интерактивтік такта, мультимедиялык күрылғы. э) көрнекі және дидактикалық қуралдар: өзіндік жұмыстарға арналган кеспелер, тест тапсырмалары, сөзжұмбақтар, электрондық оқулыктар, таратпа, Рошег Роіш- та жасалған слайдтар. б) оқыту орны: дәріс аудиториясы. 6. Әдебисттер: Кішібеков Д. Сыздьщов ¥. Философия.- А., 1994 Бейсенов Қ.Ш. Философия тарихы. - А., 1994,2000 Алтаев Ж.А., Мүканбетэлі К. Философия тарихы. - А., 1999 Әбішев Қ. Философия.- А., 1998,2000 1) Ұйымдастыру кезеңі- 5 мин. - (6%) Оқушылардың назарын сабаққа аудару, аудиториядағы окушылардың сабакқа дайындығын тексеру. Сабақты ұйымдастырудағы талаптарды іске асыру үшін мүғалім мен окушылардың әрекеті: а) Окушылармен амандасу; ә) Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру; б) Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру. 7. Оқушылардың өтілген тақырып боііынша білімін тсксеру. 15 мин. (16%) а) Барлық окушылардын үй тапсырмасын орындауын тексеру; э) Сабакты сұраудың жалпы әдісі, бакылау сұрақтарын пайдалану; б) Окушылардың білімдерін бағалау; в) Үй тапсырмасын корытындылау. 8. Жаңа сабакты түсіндіру: 40 мин. (44%) Жаңа сабактың тақырыбымен таныстыру; Неміс классикалық философиясы Жаңа дэуірден бастап дамыған қогамның өндірістік катынастары XVIIIғасырдың аягы, XIXгасырдың басында Батыс Еуропа елдеріне көптеген озгерістер мен жаңалыктар ала келді. Ғылымы, өндірісі мен техникасы жоғары дәрежеде дамыған Англия сол кездегі елдердің алдыңгы қатарына шықты. Капиталистік даму процесі біртіндеп еніп, елдегі әлеуметтік жіктелуді күшейте бастағандықтан, Францияда жаңадан көптеген саяси ілімдер мен көзқарастар туды. Соның негізінде революциялық идеялар белең алып, мұның ақыры саяси төңкерістерге алып келді. Ал осы кездегі Германия үшін капиталистік карым-катынастың кеңінен дамуы болашактың ісі сияқты еді. Өйткені неміс жерінде бытыраңкы, ұсак (үш жузге тарта) мемлекеттер пайда болып, олардың арасында шиеленіскен соғыстар жүріп жаткандықтан, жалпы елдің экономикасы мен саяси дамуьг кенжелеп калды. Алайда, Германияда осы кезде ғылым мен мәдениет, эдебиет пен өнер ерскше дамып, осы салаларда дүние жүзін таң калдырған үлы жаңалықтар ашылды. Сондықтан неміс ойшылдары Батыс Еуропадагы осы тарихи дамуды басынан кешіре отырып, ағылшындар және француздардың мәдени, рухани дамуының байлығын бойына сіңіре отырып, жаңа классикалык философияның озық үлгілерін берді. Жаңа заман философиясындағы, әсіресе, онын таным теориясындағы пайым мен зерденің бір-бірінен алшақ кеткенін, ендігі жерде олардың ымыраға келмейтінін айқын көріп, соларға ерекше назар аударған классикалық неміс философиясының негізін қалаушы, әрі оның атасы - И. Кант (1724-1804) болды. Ол өзінің философиясын ең алдымен, бұған дейінгі дэуірде бір-бірінен алшақ кеткен логика, таным теориясы және диалектика туралы проблемаларды жан-жақты талдаудан бастады. Ол «Таза зердеге сын» (1781) деген атакты шығармасында сөзді бұрын ерекше багаланып, бас иіп келген зерденің казіргі кезеңдегі кайшылыққа үшырап отырган тағдырыңан бастайды. Зерде тап болған қайшылықтардың бетін аша отырып, логикаға, таным теориясына және диалектикаға тэн мәселелердің де шет жағасын шығарды. И. Кант өзіне дейінгі ойшылдардың эмпиризм мен рационализм саласындағы сыңаржақ кеткен кемшіліктерін көрсете отырып, философияда бүрын-соңды болмаған үлкен жаңалық ашты. Ол бүл жаңалыкты философиядағы коперникгік төңкеріс деп атады. Бұл төңкерістің мәні мынада еді: егер Кантка дейінгі ойшылдар табиғатты зерттей отырып, болмысты, материяны философияның негізгі нысанына айналдырса, немістің үлы ойшылы, керісінше, біздің философиялык талдауымыз ойлауға, идеяға, ақыл-зердеге. субъектіге бағытгалуға тиіс деді. Ал болмыс, материя, объекті осы ойлауға, идеяга, ақыл-зердеге, субъектіге багынады және солардан келіп шығады деп білді. Мүның өзі Канттыц сол уақытқа дейін кеңінен орын алып келген таным теориясындағы және 28 философиядағы кезкарасты толығынан кайта карап, жаңа ілімнің, ағымның іргетасын калағанын көрсетеді. Канттын философиясындағы, таным теориясындағы коперниктік төнкерістің мәні таным процесіндегі субъектіиің белсенді рөлін айкындап, негіздеп беру еді. Кант жоғарыдағы еңбегінде таным процесіндегі қайшылықтарды кеңінен ашып, олардан шығудың жолын көрсетті. ¥лы ойшыл адам баласының таным кабілетін: сезімдік, пайым және зерде деп үшке бөледі. Оның мақсаты жаңа дэуірдегі эмпиризм мен рационализмнің тар өрістілігінен шығып, оларды езараымыраластыру еді. Сондыктан ол априорлы (априорлы - латын тіліндегі тәжірибеден тыс пайда болған ұғым, ой, идея) синтетикалык пікірдің жаратылыстану саласында кандай орын алғандығын корсету үшін білімдердің эртурлі салаларын алды. Кант ең алдымен математиканы, жаратылыстануды және метафизиканы (философияны) априорлы синтетикалық тұжырым арқылы талдай келіп, таным процесінің калыптасуы мен белгілі бір сатылардан оту жагдайын көрсетті. Осыдан математика - сезімділікке, жаратылыстану - пайымға, метафизика, яғни философия - зердеге катысты екені анықталды. Кант осылайша белгілеген адамның таным қабілетінің үш түрі философия тарихында ерекше рел аткарады. Өйткені, бұл бір жағынан танымды біртүтас, бірак ішкі қайшылыққа толы процесс деп карау болса, екінші жағынан, философияны жаратылыстану саласымен тығыз байланыстыруға жасалған әрекет еді. Сондыктан Кант белгілеп берген адамның бұл таным кабілетінің үш түрі бүгінгі күнде де оз маңызын жоғалткан жоқ. Философия тарихында пайым мен зерденің әлеуметтік мәнін ашуға ұмтылып, оны гылыми әрі диалектикалық негізде дамытқан классикалык неміс философиясының ірі өкілі Г.Ф. Гегель (1770-1831) болатын. Оның шыгармашылыгының даму кезені Германияның саяси-әлеуметтік жағ-дайының біршама үлкен өзгеріске түсіп, елдегі ішкі қайшылықтар белен алған тұста басталды. Сондықтан ол өзіне дейінгі барлық ойшылдардын, әсіресе, ХУІІ-ХҮШ ғасырлардағы ағылшын және француз ағартушыларының, сондай-ақ, неміс жерінде кеңінен өрістеген ғылым мен мәдениеттің, өнер мен эдебиеттің жетістіктерін толық зерттей отырып, оларды өз жүйесін жасауға кеңінен пайдаланды. Гегель негізінен озіне дейінгі философияны тек пайымның әдісінде ғана қалыптасқан деп айкындай отырып, зерденің сан-килы шығармашылық кезеңдеріне айрықша мән берді. Ол озінің алғашқы философиялық шығармаларында коғам өміріне, әсіресе, дін мен саясат мәселелеріне айрықша назар аударды. Гегельдің осы алғашкы шығармаларының ішінен болашақ диалектикалык, зерделілік әдісті тудыруға негіз болған еңбектерінің бірі - « Кім абстрактылы ойлайды?» деген мақаласы. Бұл шағын ғана еңбек болғандығына карамастан, таным теориясының келелі мәселелерін котерді. Ол ең алдымен ұзак жылдар бойы калыптасып келген таным процесіндегі тек сезімділік пен танымға ғана сүйенген абстрактылы ойды катты сынға алды. Расында да Гегелые дейінгі дэуірде сезімділік, пайым - нактылықтың бейнесі, ал абстрактылык - ойдың жоғарғы даму процесімен тығыз байланысты деген көзкарас айрыкша орын алып келді. Міне, осындай агат пікірге Гегель ашықтан-ашық карсы шықты. Оның ойынша, абстрактылы ойлау сауатсыз, білімсіз, топас адамның әрекеті. Ойткені, абстрактылы ойлау қандай гана болмасын мәселеиің басын ашып бере алмайды. Ол тек сыртқы корініске, одан соц сезімге ғана мойын ұсынады. Абстрактылы ойлау таным процесіндегісыңаржақтылыктың накты бір белгісі. Абстрактылы ойлаған адам өз ойына озі мэң бермей, каралып отырған мәселеге терең үңілмей, оның мәнін, тарихын ашып беруге дэрменсіз. Сондыктан Гегель абстрактылы ойлаган кейбір адамдарды мысалга ала отырып, олардың сауатсыздығын, надандығын, білімсіздігін көрсетті. Олай болса, таным процесі негізінен нақгылыққа ұмтылады. Нақтылык дегеніміз-көптеген аныктамалардың синтезі, көпжақтылықтың бірлігі. Яғни нақтылык қандай да мәселеге болмасын, объективті, тарихи, ішкі байланыстарды анықтау арқылы карауды талап етеді. Ендеше, таным процесі эуелі абстрактылықтан басталып, нактылыққа карай өрлейді. Бул - таным процесіндегі негізгі принцип. Бүл принципті К.Маркс өзінің «Капиталын» жазу процесінде шебер пайдалана білді. Таным процесінде логика мен диалектикаға ерекше назар аудара отырып, пайым мен зерденің өзара байланысын тереңнен зерттеген Гегель езінің алғашқы еңбектерінің бірі «Рух феноменологиясында» зерделі ойдың негізін көрсетті. Бул шығарма Гегель философиясының «акиқаттың қайнар көзі және жасырын сыры» рухтың-көріну формаларын, яғни оның сана, өзіндік сана, рух, абсолюттік субъекті арқылы даму жолдарын суреттеп берді. Гегель «Рух феноменологиясында» сананың қалыптасу және даму жолдарын когам емірімен байланыстыра отырып айкындап берді. Сана эуелі карапайым түрде (яғни жеке индивидтің санасы ретінде) басталып, сан ғасырларға созылған тарихи белестерден өтіп, когамдык санаға дейін көтеріледі. Оның бұл даму жолы. ең алдымен, қогамдық өмірдің, тарихтың пайда болып, даму кезеңдерімен тыгыз байланысты. Зерделі философияга жаңа бет-бұрыс жасауға ұмтылған немістің улы ойшылы Л.Фейербах (1804-1872) болды. Оның 1841 жылы жарық көрген «Христиан дінінің мәні» деген еңбегі философия тарихындағы жаңа дэуірдің бетін ашты деуге болады. Фейербах классикалық неміс философиясыньщ ақыргы буыны еді. Ол өз жүйесін И. Кант қалыптастырған жолдан тайдырып, жаңадан философиялық жүйе жасады. Ол өзінің философиясын «болашақтың философиясы» деп атады. Оның ойынша, философия ойлар мен рухтар дүниесінен босап шығып, жаңа патшалыкка қарай, яғни адамның қайғы-қасіреті қабаттаса қорланған дүниеге қарай бет бұруы тиіс. Демек, философия ендігі жерде өзінің ойларын таза зерденің ықпалынан адамга, антропологияға карай алып шығуға тиіс. Ол өзінің «Болашақ философиясының негізгі қағидалары» деген еңбегінде қүдай туралы, яғни теологиялық ілімнен шығып, адам туралы ілімді тудыру керек дейді. Осындай жаңа ілімді тудыру үшін ол классикалық неміс философиясында қалыптасып калған ілімдерге қарсы шықты. Содан да болар, Фейербах «жаңаша философияның», яғни Гегель философиясының аяқталуының бейнесі іспетті. Бүл философияның тарихи қажеттілігі мен оны ақтаудың негізі, көбінесе, оны сынаумен байланысты болды. Сөйтіп, Л.Фейербах жаңа философияның негізін қалай отырып, алдымен Гегельдің кең тарапган жүйссін сынауға кірісті. Ол оған карама-қарсы ой мен болмыстын арасындағы тепе-тендік қатынасты ашуда табиғатты негізгі объекті етіп алып, соның мәнін аныктауға тырысты. Табиғат перзенті - адам философияның негізгі субъектісі. Алайда, Фейербах объекті мен субъекті туралы мәселені табиғат пен адамның арасындағы қарым-қатынас деп қараумен шеқгелді. Гегельдің ойлау мен болмыстың теңдігі туралы мәселесін Фейербах материалистік негізде шеш-пекші болды. Сол себептен ол адамның болмысын нақты емір сүретін объективтік шындық деп карады. Бүл классикалык неміс философиясына карама-карсы дүниетаным болатын. Егер Гегель табиғатты идеяның жатсынуы деп қараса, Фейербах оны барлық ғылымның, адамзаттың шығу тегі деп есептеді. Ендеше, адам баласының болмысын біз ойлау процесі арқылы ғана аныктай алмаймыз. Рас, ол ойлау мен болмыстың байланысы диалектикалық екенін мойындады. Өзінің философиясында болмыска анықтама бере келе, ол оның ойлаусыз өмір сүруі - материя екендігін, шындыктың субстраты екендігін айқындады. Сөйтіп, Фейербах өз заманындағы философиялық негізде материя туралы ұғымды нақтылады. Егер ХУІІ-ХҮШ ғасырлардағы философ-материалистер материяны субстанция үғымы аркылы анықтауға тырысса, Фейербах оған сезімділік пен зерденің негізгі пәні ретінде қарады. Оның ойынша, егер материя болмаса, біздің зердеміз ешбір сезімділікке, белгілі бір әсерге ие болмас еді. Онда ойлауда да ешқандай мән қалмайды. Ендеше, материяны жоққа шығару дегеніміз зердені жоққа шығарумен бірдей. Фейербах материяның негізгі өмір сүру формалары -уақыт пен кеңістікке де айрықша көңіл бөлді. Ол «Уақыт пен кеңістік кұбылыстың жай формалары гана емес, олар - болмыстың, сондай-ак, ойлаудың түп тамырлы жагдайы, зерде формаларының заңдары. Шын мәнісіндегі ойлау уакыт пен кеңістіктегі ойлау» деп көрсетті. 9.Жаңа тақырыпты бекіту. 20 мин. (22%) Жаңа сабақтың тақырыбы бойынша максаты мен мазмүнына сай сұрақтар қою. жүктеу/скачать 207,58 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|